درمان درد و التهاب کشکک زانو (علائم زانوی دوندگان) چیست؟
زانوی دوندگان یکی از عارضه‌های شایع است که باعث زانو درد شده و تقریباً 25 درصد از آسیب‌دیدگی‌های زانو که در کلینیک‌های ورزشی دیده می‌شوند از این نوع هستند. به این عارضه " سندرم پتلوفمورال " یا "درد زانوی قدامی" نیز گفته می‌شود و به درد زیر و اطراف کشکک زانو اشاره دارد. این عارضه به دلیل جابجا شده کشکک زانو که باعث سایش پشت زانو می‌شود ایجاد می‌گردد.زانوی دوندگان علاوه بر ایجاد درد زانو در زانوی دوندگان ممکن است در افراد فعال و غیرفعال پشت میزنشین نیز دیده می‌شود. در اینجا ما دلایل، علائم، روش‌های درمانی و فرایند بهبودی و نقاهت ناشی از عارضه زانوی دوندگان را بررسی می‌کنیم.
علل
برخی از عوامل باعث می‌شود که کشکک زانو نتواند به درستی حرکت کند که موجب افزایش فشار و سایش کشکک زانو شده و سندرم پتلوفمورال را شکل می‌دهد. برخی از این عوامل عبارتند از:
- تمرین زیاد یا استفاده بیش از حد: خم و راست کردن مکرر زانو می‌تواند عصب اطراف کشکک زانو را تحریک کرده و موجب کشیدگی تاندون‌ها شود.
- ضعف عضلانی: عضلات ضعیف نمی‌توانند به درستی از زانو حمایت کنند و باعث می‌شوند که فشار مضاعفی بر کشکک زانو وارد شود. همچنین، در صورتی که عضلات در یک طرف زانو ضعیف شده و در طرف دیگر عضلات قوی‌تر باشند به مرور زمان کشکک زانو به سمت حفره جابجا شده و باعث سایش می‌شود.
- گرفتگی عضلات: اگر عضلات اطراف زانو دچار گرفتگی شوند ممکن است به مرور کشکک زانو را به سمت بالا کشیده و باعث افزایش درد و سایش در زانو شوند.
- نواقص ساختاری در پا
شامل:
- وضعیت پا: وضعیت و شکل غیرطبیعی پا مانند کف پای صاف باعث می‌شود که پاها به سمت داخل چرخیده و میزان فشار وارده بر زانو را تغییر دهند.
- زاویه Q: که زاویه استخوان ران است. افزایش در زاویه Q باعث کشیده شدن کشکک زانو می‌شود.
- آناتومی: ممکن است شکل حفره یا کشکک زانو دچار ایراداتی باشد که باعث پوشش نادرست و ایجاد محدودیت در حرکت شده و همچنین این تغییر شکل ممکن است باعث سایش شود که زانو را مستعد ابتلا به زانوی دوندگان می‌کند.
علائم
معمولاً زانوی دوندگان به تدریج ایجاد می‌شود و با وقوع اتفاق خاصی شکل نمی‌گیرد. بیماران آن را به شکل یک درد بیمارگونه در اطراف کشکک زانو به خصوص در زیر و در اطراف آن توصیف می‌کنند. ممکن است ابتلا به سندرم پتلوفمورال باعث ایجاد صدای تق‌تق در زانو در هنگام حرکت شود. این عارضه به عنوان کریپتوس که به دلیل سایش زانو ایجاد می‌شود نیز شناخته می‌شود. در برخی مواقع، ممکن است زانو دچار تورم جزئی شود.
درد مکرراً احساس شده و از بین می‌رود و کمتر به صورت ثابت وجود دارد اما معمولاً عوامل زیر باعث تشدید درد می‌شوند:
- فعالیت‌های طولانی مدت: مانند دویدن در مسیرهای طولانی ف ورزش، اسکی به خصوص در سراشیبی
- پله‌ها: به خصوص در هنگام پایین آمدن از پله‌ها
- پس از نشستن‌های طولانی مدت: مانند نشستن در سینما، محل کار و رانندگی در مسیرهای طولانی. در این صورت در زمان بلند کردن پا، زانو درد گرفته و با حرکت، درد کاهش می‌یابد.
تشخیص
پزشک برای تشخیص عارضه زانوی دوندگان، سؤالاتی در مورد علائم، سوابق پزشک و فعالیت‌های ورزشی و فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد زانو می‌شوند از شما می‌پرسد. وی سپس معاینات فیزیکی را روی زانوی شما انجام می‌دهد. در صورتی که درد شما ناشی از آسیب‌دیدگی ساختار زانو یا بافت‌های متصل به آن باشد ممکن است آزمایش‌های تصویری تشخیصی مانند عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس و سی تی اسکن و همچنین آزمایش خون برای ارزیابی بیماری تجویز شود.
تشخیص اشتباه
بیماری‌های دیگری نیز وجود دارد که باعث درد در جلوی زانوی دوندگان می‌شود که غالباً به اشتباه ممکن است موارد زیر تشخیص داده شوند:
- کندرومالاسی کشکک زانو: که در آن غضروف پوششی کشکک زانو تغییر می‌یابد.
- زانوی جهندگان: تحریک تاندون کشکک زانو که دقیقاً در زیر زانو قرار دارد.
- سندرم ایلوتیبیال باند: تحریک ایلوتیبیال باند در قسمت بیرونی ساق پا
روش‌های درمانی
استراحت و قدم زدن
زانوی دوندگان غالباً پس از افزایش سطح فعالیت‌ها بروز می‌کند. توصیه می‌شود چند روز استراحت کنید تا درد زانوی شما آرام شود و سپس به مرور و به ملایمت برخی حرکات ورزشی را انجام دهید.
زانوبند طبی
زانوبند طبی باعث می‌شود که اطراف زانو محکم گرفته شده و کشکک زانو را در محل خود حفظ کنند. در نتیجه درد همراه با سندرم پتلوفمورال کاهش می‌یابد.
ارتز
کفی‌های مخصوص کفش که داخل کفش قرار داده می‌شوند می‌توانند به اصلاح موقعیت پا و بهبود زاویه Q کمک کرده و در نتیجه نیروی وارده بر کشکک زانو را کاهش دهند.
یخ
استفاده از یخ می‌تواند به کاهش درد و تورم ناشی از ابتلا به سندرم پتلوفمورال کمک کند.
اجتناب از قرار گرفتن طولانی مدت در یک وضعیت
اگر پس از نشستن‌های طولانی مدت زانوی شما دچار درد می‌شود سعی کنید از این وضعیت اجتناب کنید. با اجتناب از قرار گرفتن‌های طولانی مدت در یک وضعیت، مفصل، شل و روان شده و درد ناشی از سندرم پتلوفمورال کاهش می‌یابد.
مصرف داروهای مسکن
داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آدیول و ایبوپروفن برای کاهش درد همراه با عارضه زانوی دوندگان مؤثر واقع می‌شوند.
اقدامات فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یک روش اثبات شده برای درمان عارضه زانوی دوندگان است. متخصص توان‌بخشی در ابتدا با یک نوار یا تسمه کشکک زانو را بسته تا در جای خود قرار گیرد و درد آن کاهش یابد. سپس آن را ماساژ داده و با روش‌های حرکتی مفصل به کاهش تورم و بازیابی حرکات آن کمک می‌کند. به شما تمرینات ورزشی برای کشش و تقویت عضلات ناحیه آسیب‌دیده ارائه می‌شود. این تمرینات و حرکات ورزشی با روند بهبودی و متناسب با مرحله نقاهت شما تغییر یافته و به مرور از نظر شدت افزایش می‌یابند
تزریق
اوزون تراپی، تزریق پلاسمای غنی‌شده با پلاکت (پی آر پی) و تزریق سلول‌های بنیادی به بهبودی کندرومالاسی کشکک زانو یا مشکلات کشکک زانو کمک می‌کند زیرا قسمت دردناک زانو معمولاً تاندون کشک زانو یا ساختارهای عضلانی اسکلتی اطراف کشکک زانو هستند.
الکتروتراپی 
متخصصین طب فیزیکی ممکن است برای کاهش درد و التهاب و کمک به تسریع فرایند بهبودی از الکتروتراپی به شکل اولتراسوند یا لیزر درمانی کمک گیرند. لیزر درمانی می‌تواند در ترکیب با روش‌های درمانی دیگر مانند ماساژ درمانی یا درمان‌های دستی به کار برده شود.
همچنین شاک ویو تراپی نیز یک روش مطمئن بوده که برای تحریک بازسازی استخوان و تاندون، رشد غضروف و کاهش شدت درد ناشی از عارضه زانوی دوندگان به کار برده می‌شود. این روش کاملاً با روش‌های درمانی اولتراسوند تراپی که در دریافت احساس درد تغییر ایجاد می‌کنند متفاوت است.
پیشگیری
- اگر شما اضافه وزن دارید، باید وزن خود را کنترل کرده و از افزایش فشار بر زانوها جلوگیری کنید.
- به تدریج شدت ورزش‌ها و تمرینات خود را افزایش دهید.
- اگر کف پای شما صاف است یا مشکلات دیگری در پاهای خود دارید از کفی‌های طبی کفش استفاده کنید.
- از دویدن روی سطوح سفت خودداری کنید.
- از کفش‌های مناسب و مرغوب که می‌توانند ضربه را جذب نمایند برای دویدن استفاده کنید.
- از دویدن در سراشیبی اجتناب کرده و به جای آن به آرامی یا به شکل زیگزاگ پایین بیایید.
