درد لگن و باسن: درمان با فیزیوتراپی و ورزش

درد لگن و باسن دردی است که شما در پشت خود احساس می‌کنید. از آنجا که اکثر ما شغل‌های کم‌تحرک داریم بنابراین بافت‌های نرم اطراف استخوان‌های باسن ما به میزان زیادی تحت فشار قرار می‌گیرند. این فشرده شدن می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی مستقیم باسن شده و آن را ملتهب و دردناک نماید یا ممکن است باعث آسیب دیدن بافت‌های مجاور لگن و باسن شود که در نهایت منجر به آسیب‌دیدگی و درد باسن می‌شود. درد باسن معمولاً به دلیل آسیب‌دیدگی ساختاری اطراف باسن ایجاد می‌شود. این عارضه معمولاً به دلیل آسیب‌دیدگی، قرار گرفتن در وضعیت‌های بدنی نامناسب، استفاده ناصحیح و … به وجود می‌آید. در بیشتر موارد درد بالای باسن به دلیل مشکلات مفصل ساکروویلاک یا ستون فقرات است.

آناتومی باسن

آناتومی باسن بسیار پیچیده است! با این که مقادیر زیاد چربی در شکل و عملکرد باسن مؤثر است، اما در زیر این چربی ساختارهای زیادی وجود دارد. سه لایه ماهیچه‌ای، تاندون‌ها، رباط‌ها، مفاصل و عصب‌ها در این قسمت وجود دارند. همه این ساختارها به طور عمقی با یکدیگر در ارتباط هستند و زمانی که یک ساختار به دلیل آسیب‌دیدگی یا گرفتگی‌های وضعیتی دچار آسیب‌دیدگی شود، ساختارهای دیگر هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند؛ بنابراین داشتن یک باسن سالم مستلزم سالم بودن تمام اجزای ساختاری آن است.

علل

در زیر به چهار دلیل عمده که باعث ایجاد درد در باسن می‌شوند اشاره شده است:

• سندروم پیرفورمیس که یک بیماری عضلانی است و در نتیجه فشرده شدن عصب سیاتیک یا آسیب‌دیدگی ناشی از گرفتگی یا استفاده بیش از حد از عضله پیرفورمیس که در عمق باسن قرار دارد ایجاد می‌شود. تشخیص سندروم پیرفورمیس بدون ارزیابی دقیق درد استخوان لگن و باسن دشوار است. به این دلیل که ساختارهای دیگر (مانند ستون فقرات کمری) نیز می‌توانند باعث فشردگی عصب و درد باسن شوند.
• درد رباط / مفصل ساکروویلاک یکی دیگر از نواحی است که در صورت آسیب‌دیدگی و تحریک باعث ایجاد درد در باسن می‌شود. مفصل ساکروویلاک ممکن است دچار آسیب‌دیدگی شده و متورم شود یا رباط‌های اطراف مفصل ساکروویلاک دچار کشیدگی و التهاب شوند که نتیجه آن ایجاد درد در باسن خواهد بود.

• رباط ایلیوی لومبار هم در صورتی که آسیب‌دیده یا دچار کشیدگی شود می‌تواند باعث ایجاد درد در باسن شود. این رباط از کنار قسمت پایین ستون فقرات به سمت کمر کشیده شده و معمولاً مشکلات آن با آسیب‌دیدگی‌های مفصل ساکروویلاک اشتباه گرفته می‌شود.

• درد ناشی از ستون فقرات لومبار: لزوماً لازم نیست که به درد پایین کمر مبتلا باشید تا باسن شما هم دچار دردی شود که ناشی از حرکات با مشکلات وضعیتی در قسمت پایین کمر است.
• درد دنبالچه: شکل دیگر درد که ممکن است شما آن را تجربه کنید درد دنبالچه است. این دردی است که در استخوان نشیمنگاهی احساس می‌شود و باعث ناراحتی شدیدی در هنگامی که می‌خواهید بنشینید می‌شود.

• بورسیت ایسکیوگلوتئال: بورسیت ایسکیوگلوتئال التهاب بورس است که بین توربروزیتی ایسکیال و تاندون عضلات همسترینگ قرار دارد.

• کوفتگی یا کبودی باسن به دلیل خونریزی در عضلات در اثر ضربه مستقیم به این ناحیه ایجاد می‌شود. این عارضه ممکن است به دلیل زمین خوردن یا وارد آمدن ضربه به وسیله یک جسم سخت مانند توپ سفت به این ناحیه ایجاد شود.
• شکستگی  لگن: وقتی که تاندون در حالی که تکه‌ای از استخوان به آن وصل است از استخوان جدا می‌شود به آن شکستگی لگن گفته می‌شود. این عارضه معمولاً در توبروزیتی ایسکیال در محل اتصال به عضلات همسترینگ یا اتصال به جلوی خار خاصره قدامی تحتانی که محل اتصال عضله رکتوس فموریس است ایجاد می‌شود.

• درد میوفاسیال در عضلات باسن: درد مایوفشیال یا نقاط ماشه‌ای در گلوتئوس مدیوس و عضلات پیرفورمیس می‌توانند باعث درد در باسن شوند. نقطه ماشه‌ای یک گره کوچک موضعی در عضله است.
• شکستگی فشاری در افرادی که تراکم استخوانی کمی دارند (پوکی استخوان) می‌تواند یک دلیل برای ایجاد درد لگن و باسن باشد.
• سیاتیک: سیاتیک غالباً با درد انقباضی در یک طرف باسن شناخته می‌شود که به سمت پایین همان پا کشیده می‌شود.

علائم

• علائم درد لگن و باسن، درد در قسمت پایین باسن است به خصوص در زمانی که نشسته‌اید و احتمالاً در هنگامی که راه می‌روید. درد به شکل گرفتگی، مبهم و ضربان دار یا ترکیبی از اینها است.
• ناحیه باسن ممکن است به لمس حساس شود. با وجود این درد انجام کارهای ساده‌ای مانند جوراب پوشیدن غیرممکن به نظر می‌رسد. در موارد شدید، خواب بیمار نیز دچار اختلال می‌شود.
• درد ممکن است از باسن به سمت پشت پاها کشیده شود. درد لگن و باسن معمولاً در هنگام صبح تشدید شده یا به مرور در طول روز وخیم‌تر می‌شود.

تشخیص

یک معاینه کامل می‌تواند احتمالات را از بین برده یا روشن سازد. اگر شما بیش از سه روز به درد لگن و باسن مبتلا بودید به یک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید. در صورتی که شما نیاز به گرفتن عکس به وسیله اشعه ایکس داشته باشید وی مقدمات انجام آن را برای شما فراهم می‌کند.

درمان درد لگن و باسن

RICE

در 72 ساعت اول پس از آسیب‌دیدگی با روش PRICE تورم کنترل شده و درد کاهش می‌یابد.

• استراحت  (Rest) و دوری از فعالیت‌های سنگین فیزیکی
• یخ (Ice) باید در 72 ساعت اول پس از آسیب‌دیدگی یا در صورت باقی ماندن تورم استفاده شود. یخ باید هر مرتبه به مدت 15 تا 20 دقیقه استفاده شود و نباید مستقیماً روی پوست قرار داده شود بلکه باید یخ را در یک حوله یا لباس پیچید و روی محل آسیب دیده قرار داد.
• فشرده‌سازی (Compression) می‌تواند با استفاده از باندهای کشی یا الاستیکی انجام شود.
• بالا قرار دادن (Elevation) برای کاهش تورم و بازگشت جریان خون به سمت قلب انجام می‌شود. ناحیه آسیب‌دیده باید بالاتر از سطح قلب قرار داده شود.

اوزون تراپی

سریع‌ترین و مؤثرترین اقدام پزشکی طبیعی برای ترمیم تاندون، رباط و غضروف آسیب‌دیده اوزون تراپی است. به عبارت ساده‌تر، اوزون تراپی بدن را برای ترمیم ناحیه دردناک تحریک می‌کند. این کار با یک واکنش التهابی در رباط‌های ضعیف همراه است. از آنجا که بدن با التهاب بهبود می‌یابد، اوزون تراپی فرایند بهبودی را تحریک می‌کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست تمرینات تقویتی ساده‌ای به شما می‌دهد که می‌توانید آنها را پشت میزتان انجام دهید. این تمرینات می‌تواند مشکل را به شکل مؤثرتری برطرف سازد. همیشه روی صندلی به گونه‌ای بنشینید که عضلات شما در وضعیت درستی قرار گرفته و بتوانید به طرز صحیح بنشینید. نشستن به تنهایی باعث ضعف عضلات کمر می‌شود.

ماساژ و الکتروتراپی

ماساژ تراپی و الکتروتراپی به کاهش درد و اسپاسم در عضلات پیرفورمیس و افزایش گردش خون و توسعه بافت نرم کمک می‌کند.

درمان‌های دستی

با کمک درمان‌های دستی می‌توان جابجایی‌ها را اصلاح کرده و نتایج آن را در منزل تحت برنامه‌های ورزشی حفظ کرده و عضلات اطراف ناحیه آسیب‌دیده را تقویت نمود.

تمرینات ورزشی برای کاهش درد باسن

تمریناتی که برای کاهش درد باسن ارائه می‌شود به علت و نوع اختلالاتی که باعث بروز درد شده‌اند بستگی دارد.

تمرینات کششی

• تمرینات کششی باید در سه ست 20 تا 30 تایی انجام شوند.
• قبل از انجام تمرینات کششی باید بدن با راه رفتن یا دوچرخه‌سواری به مدت 5 تا 10 دقیقه گرم شود.
• تمرینات کششی باید فقط در اولین نقطه درد انجام شوند.
• تمرینات کششی باید به آهستگی و به صورت تدریجی انجام شوند و در حین انجام این حرکات بیمار نباید احساس تنش و ناراحتی داشته باشد.
• تمرینات کششی برای کمک به بهبودی محل آسیب‌دیده انجام می‌شود اما باید قبل و بعد از تمرین‌های ورزشی نیز انجام شود.

تمرینات تقویتی

برنامه‌های تقویتی باید فقط زمانی آغاز شوند که درد ناشی از آسیب‌دیدگی در شرایط زیر وجود نداشته باشد:

• در هنگام لمس
• در هنگام صبح
• در هنگام کشش
• از نرمش‌های سبک شروع کرده و با تمرینات متوسط ادامه دهید.

درمان

رفع علت ایجادکننده درد باسن و درد لگن در بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است و با پیروی از برنامه‌های تمرینی تقویتی و کششی می‌توان احتمال بروز دوباره درد را کاهش داد.