علت و درمان درد مچ دست با روش‌های طب فیزیکی و توانبخشی

مچ دست، یک بخش بسیار کوچک از بدن است که از 8 استخوان، رباط‌ها، تاندون‌ها و بافت‌ها تشکیل شده است. مچ دست به سهولت قابل آسیب دیدن است و می‌تواند باعث درد و محدودیت حرکت دست و مچ شود. آسیب‌دیدگی مچ دست ممکن است به دلایل متنوعی رخ دهد.

بسیاری از بیماران فکر می‌کنند که اگر برای مدتی دست خود را استراحت دهند، در نهایت درد کاهش خواهد یافت. در این حالت، اگرچه درد به مدت کوتاهی کاهش می‌یابد، اما نادیده گرفتن منبع درد هیچ فایده‌ای جز تشدید علائم نخواهد داشت و درد در آینده با شدت بیشتری بازگشت خواهد کرد.

دلایل درد مچ دست

ضربه‌های ناگهانی و آسیب‌های فشاری ناشی از استفاده بیش از حد و حرکت‌های مکرر از دلایل اصلی درد مچ دست محسوب می‌شود. ورزشکاران رشته‌هایی مانند بولینگ، گلف و تنیس و افراد شاغل در حرفه‌هایی چون بافندگی، آرایشگری و کار با رایانه که حرکت مکرر مچ دست را ایجاب می‌کند، بیش از دیگران مستعد ابتلا به این ناراحتی هستند.

مچ دست مفصلی بسیار پیچیده است که از 8 استخوان کوچک و رباط‌ها، تاندون‌ها و عضله‌هایی تشکیل می‌شود که به استخوان‌ها متصل می‌شوند و حرکت آزاد مچ دست و انگشتان را ممکن می‌کنند. آسیب دیدن هر یک از این اجزاء تشکیل دهنده معمولاً درد مچ دست را به دنبال دارد. شایع‌ترین دلایل درد مچ دست عبارت است از:

• فشار/ حرکت مکرر: فعالیت‌های گوناگونی از چکش زدن تا تنیس بازی کردن و تایپ کردن فشار مکرری را به مچ دست وارد می‌کند. این فشار باعث می‌شود بافت‌های اطراف مفصل ملتهب شود و شکستگی فشاری و درد شدید را در پی داشته باشد.
• ضربه‌های ناگهانی: دراز کردن دست هنگام زمین خوردن و اصابت کف دست به زمین با پیچ خوردن، رگ به رگ شدن یا شکستن مچ دست همراه خواهد بود.
• بیماری‌های التهابی مفصل (آرتریت): هر دو بیماری آرتروز و روماتیسم به درد مفصل‌ها، از جمله مفصل مچ دست می‌انجامد.
• سندرم تونل کارپ: این سندرم زمانی بروز می‌یابد که گذرگاه‌های تونل کارپ فشرده شود. این سندرم درد و حتی بی‌حسی مچ دست را به دنبال دارد.
• کیست: کیست، حتی در صورت کوچک بودن با درد شدید مچ دست همراه است.

علائم مچ درد

علائم درد مچ دست فقط به یک نوع خاص محدود نمی‌شود و مواردی چون درد تیز، خنجری و سنگینی را دربرمی‌گیرد که به مرور زمان تشدید می‌شود یا بلافاصله پس از آسیب دیدگی بروز می‌یابد.

تشخیص

در صورت استمرار علائم یا تشدید شدن آنها حتماً باید به پزشک مراجعه کرد تا دلیل اصلی ناراحتی تشخیص داده شود. پزشک منشأ درد را پس از معاینه دقیق تشخیص می‌دهد، دامنه حرکتی مچ دست را بررسی می‌کند و دستور انجام آزمایش‌های زیر را می‌دهد:

• آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن، ام آر آی یا رادیوگرافی
• آرتروسکوپی: در این عمل وسیله بسیار ظریف متصل به دوربین وارد مچ دست می‌شود و تصاویر روی صفحه نمایش منعکس می‌شود.
• آزمایش‌های عصبی: به منظور تشخیص سندرم تونل کارپ تکانه‌های الکتریکی به عصب‌ها ارسال می‌شود.

درمان درد مچ دست

روش‌های متعددی برای تسکین درد، التهاب و فشار روی مچ دست وجود دارد. نخستین گام درمانی درد مچ دست تسکین سریع درد است، اما باید پس از آرام شدن درد منشأ اصلی ناراحتی تشخیص داده شود و اقدام‌های لازم برای درمان بلندمدت و پیشگیری از عود کردن عارضه شروع شود.

تسکین سریع

• مچ بند: پیشنهاد می‌کنیم هنگام انجام فعالیت درگیر کننده مچ دست آسیب دیده حتماً  از مچ بند استفاده کنید. مچ بند از تاندون‌ها و رباط‌های قرار گرفته در امتداد مچ دست محافظت می‌کند و احتمال آسیب دیدگی بیشتر یا مجدد را از بین می‌برد.

• یخ: قرار دادن یخ روی مچ دست آسیب دیده درد را موقتاً تسکین می‌دهد. کمپرس یخ را سه بار در روز، هر بار به مدت 15 دقیقه روی مچ دست بگذارید.
• دارو: از متخصص درباره داروهای مناسب تسکین درد و التهاب مچ دست مشورت بگیرید.

درمان بلندمدت طب فیزیکی

 طب فیزیکی و فیزیوتراپی درمانی غیرجراحی است که به عنوان درمان مکمل در کنار دارودرمانی، جراحی و درمان‌های مداخله‌ای درد از آن بهره گرفته می‌شود. فیزیوتراپی پیش از جراحی به عنوان درمان محافظه کارانه و پس از جراحی به عنوان درمان پشتیبان تجویز می‌شود. بیماران دچار درد شدید مفصل مچ دست غالباً در برابر فیزیوتراپی مقاومت می‌کنند و در چنین مواردی غالباً داروی بی‌حسی پیش از فیزیوتراپی در مچ دست تزریق می‌شود.

اهداف اصلی طب فیزیکی در درمان درد مفصل مچ دست عبارت است از:

• بهبود حرکت مفصل
• قوی‌تر کردن عضله
• حفظ تون طبیعی عضله
• افزایش هماهنگی

متخصص طب فیزیکی از روش‌های زیر برای درمان مچ درد بهره می‌گیرد:

• ورزش درمانی
• تمرین‌های کششی. با انجام این قبیل تمرین‌ها مچ دست در بهترین حالت کشش قرار می‌گیرد و عضله‌ها و تاندون‌ها فرصت التیام می‌یابد.

• اولتراسوند
• لیزر درمانی یا گرما درمانی
• سرمادرمانی
• ماساژ درمانی
• تزریق کورتیکواستروئید در صورت استمرار درد انجام می‌شود. اوزون تراپی و پی آر پی موثرترین درمان‌ها به شمار می‌آیند.

جراحی

عمل جراحی با توجه به نوع آسیب دیدگی و در صورت موفقیت‌آمیز نبودن روش‌های غیرجراحی در تسکین مچ درد پیشنهاد می‌شود. جراحی غالباً به منظور درمان شکستگی استخوان، سندرم تونل کارپ و دیگر ناراحتی‌های مشابه یا جدی انجام می‌شود.

پیشگیری از درد مچ دست

یکی از مهم‌ترین نکات در پیشگیری از مچ درد انجام فعالیت‌ها به روش صحیح است. اگر به تنیس علاقه دارید، حتماً روش صحیح ضربه زدن با راکت و حرکت دادن آن را یاد بگیرید. اگر تایپ می‌کنید، مچ‌ دست را روی میز نگذارید. به علاوه استفاده از مچ بند فشار روی مچ را کاهش می‌دهد و از درد گرفتن مچ دست جلوگیری می‌کند.

همچنین تمرین‌ها و حرکت‌های مختلفی برای پیشگیری از آسیب دیدگی و درد گرفتن مچ دست وجود دارد. آخرین نکته مهم این است که حتماً به شیوه تمرین کردن خود در باشگاه توجه کنید.