ورم، درد و گرفتگی پا در بارداری (حاملگی) علت و درمان

بارداری باعث ایجاد تغییرات متعددی در بدن مادر می‌شود. بسیاری از مادران در طول دوران بارداری خود مورد رنجش و ناراحتی قرار می‌گیرند. یکی از این ناراحتی‌ها که معمولاً نادیده گرفته می‌شود، پا درد در دوران بارداری است. به دلیل افزایش وزن در طول دوران بارداری، مرکز گرانش بدن مادر به‌کلی جابه‌جا می‌شود. این باعث می‌شود تا نحوه‌ی تقسیم بار در بدن تغییر کرده و فشار بیشتری بر روی پا و زانوها وارد شود. شایع‌ترین مشکلات مربوط به پا در مادران باردار، صاف شدن کف پا و تورم و ادم آن‌هاست. این مشکلات می‌توانند باعث ایجاد درد در منطقه‌ی پاشنه، سینه و قوس کف پا شوند. بسیاری از مادران نیز به دلیل افزایش وزن، دچار عارضه‌هایی چون گرفتگی پا و رگ‌های واریسی می‌شوند. به این دلیل، مهم است که مراقبت صحیح از پاها به مادران آموزش داده شود تا دوره‌ی 9 ماهه‌ی بارداری برای آن‌ها آسان‌تر شود.

مشکلات مربوط به پا در زمان بارداری

مشکلات متعددی ممکن است در دوره‌ی بارداری، پای مادر را درگیر کنند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

درد پاشنه‌ی پا

به دلیل افزایش وزن مادر در طول دوران بارداری، مرکز گرانش بدن او به‌کلی تغییر می‌کند. این باعث می‌شود تا نحوه‌ی تقسیم بار در بدن تغییر کرده و فشار بیشتری به پاها، زانوها و پاشنه‌ی پا وارد شود.

صافی کف پا

کف پای صاف یک حالت است که در آن قوس طبیعی کف پا از بین می‌رود و در هنگام راه رفتن، پا به سمت داخل می‌چرخد. این مشکل می‌تواند منجر به فشار و التهاب شدید در فاسیا پلانتار شود، که یک طناب از بافت فیبروزی است که از پاشنه تا جلوی پا امتداد دارد. کف پای صاف می‌تواند راه رفتن را بسیار دردناک کند و فشار زیادی را بر کف، ساق و پشت پا ایجاد کند. یکی از عواملی که باعث می‌شود بسیاری از زنان باردار به کف پای صاف مبتلا شوند، افزایش وزن بدن آن‌ها در طول دوره بارداری است. کف پای صاف بیشتر در افرادی که پاهایشان انعطاف‌پذیر هستند یا افرادی که اضافه‌وزن دارند مشاهده می‌شود.

ادم و تورم پا

ادم تا ورم پاها معمولاً در بخش انتهایی بارداری رخ می‌دهد. ادم در اثر احتباس خون در یک ناحیه از بدن در طول دوره‌ی بارداری رخ می‌دهد. بزرگ شدن رحم مادر باعث می‌شود تا فشار بیشتری بر روی رگ‌های خونی در ناحیه‌ی لگن و پاها وارد شده و گردش خون کند شود که این مشکل سبب جمع شدن خون در اندام تحتانی خواهد شد. میزان آب در بدن مادر به همان شکل قبلی باقی می‌ماند ولی این مایع در مکان‌های نامناسبی تجمع پیدا می‌کند. زمانی که پاها متورم می‌شوند، رنگ آن‌ها به بنفش تمایل پیدا می‌کند. در برخی از موارد در طول دوره‌ی بارداری میزان آب بدن مادر نیز بالا می‌رود که خود سبب تشدید تورم می‌شود.

رگ‌های واریسی

واریس یا وریدگی، به رگ‌های خونی که تورم و بزرگ شده‌اند اشاره دارد. رگ‌های پا بیشترین درصد درگیری این حالت را نسبت به سایر نقاط بدن دارند. ممکن است در ناحیه اندام تناسلی نیز مادر به واریس مبتلا شود، اما این مشکل معمولاً پس از زایمان به طور خودبخودی ترمیم می‌شود.

گرفتگی پا

گرفتگی عضلات پا منجر به درد ناگهانی و شدید در عضلات ساق و کف پا خواهد شد. این گرفتگی‌ها بیشتر به هنگام شب رخ می‌دهند و کسی علت اصلی وقوع آن‌ها را نمی‌داند. البته ایده‌هایی در مورد علت این عارضه و دلیل وقوع آن در دوران بارداری وجود دارند.

درمان 

درمان کف پای صاف

درمان کف پای صاف برای رهایی از درد و همچنین جلوگیری از دیگر عارضه‌های مربوطه مانند فاسئیت پلانتار، خار پاشنه، متاتارسالژی، تاندونیت پشت ساق پا و پینه‌ی پا انجام می‌شود.

• از کفی و کفش طبی استفاده کنید: کف پای صاف را می‌توان به‌صورت محافظه‌کارانه و با استفاده از وسایل طبی آماده درمان کرد. این کفی‌ها باید متناسب با قوس کف پا ساخته شده و بتوانند به‌خوبی از کف پا حمایت کنند تا عارضه درمان شود.
• کفش مناسب بپوشید: کفش مناسب و اندازه‌ی پا نیز در درمان کف پای صاف اهمیت زیادی دارد. کفش مناسبی انتخاب کنید که به‌خوبی از کف پای شما حمایت کرده و بتواند ضربه‌ها را جذب کند.

درمان تورم و ادم پا

می‌توان با استفاده از روش‌های زیر، تورم در پا را کاهش داد:

• تا جایی که می‌توانید پاهای خود را بالاتر از سطح بدن نگه دارید: برای کاهش تورم پاهای خود را بالا نگه دارید. همچنین می‌توانید به هنگام شب به پهلوی چپ خود خوابیده و تعدادی بالش زیر پای خود بگذارید تا خون به‌طرف قلب بازگردد.
• استفاده از یخ می‌تواند التهاب را کاهش دهد: یک بسته یخ را درون یک حوله پیچیده و پاهای خود را به مدت 20 دقیقه بر روی آن قرار دهید.
• از کفش‌های مناسب و اندازه‌ی پا استفاده کنید: کفش تنگ یا کوتاه باعث مشکل در خون‌رسانی می‌شود. در طول دوره‌ی بارداری خود چندین بار کفش بخرید چراکه اندازه‌ی پاهای شما مدام در حال تغییر هستند.
• از کفش‌هایی استفاده کنید که قوس کف پا را در برمی‌گیرند: ممکن است فکر کنید استفاده از کفی‌های طبی می‌تواند مفید باشد ولی اگر کفش شما به‌خوبی از قوس کف پا حمایت نکند کفی‌ها نمی‌توانند اثر قابل‌توجهی داشته باشند. به دنبال کفشی بگردید که به‌خوبی از قوس کف پای شما حمایت کند.
• از جوراب‌های بدون درز استفاده کنید که جریان خون را محدود نمی‌کنند: اگر برای مدت‌زمان طولانی در حال رانندگی هستید، به‌طور منظم توقف کرده و پاهای خود را به‌منظور تقویت گردش خون کش و قوس دهید.
• رفلکسولوژی (ماساژ پا): ماساژ پا قطعاً باعث آرامش می‌شود ولی این کار همچنین باعث آزاد شدن سمومی خواهد شد که بدن را وادار به جذب آب می‌کنند. یک ماساژ پای خوب می‌تواند حال شما را بهتر کند.
• به‌طور منظم ورزش کنید: تا سلامت عمومی شما بهبود یابد. پیاده روش بهترین ورزش بدین منظور است.
• فاسیای پلانتار خود را بکشید: بهترین راه برای رهایی از گرفتگی و درد، کشیدن فاسیای پلانتار است. یک حوله را به زیر انگشتان پای خود بیندازید و پای خود را به‌طرف عقب بکشید.
• کشیدن عضلات ساق پا: با استفاده از تمرین روبه‌رو نیز می‌تواند مفید واقع شود: دو دست خود را بر روی دیوار قرار دهید. سپس پای راست خود را خم کرده و پاشنه‌ی پای چپ را به‌طرف زمین فشار دهید. این تمرین را با پای مخالف نیز تکرار کنید.
• مقدار زیادی آب بنوشید: تا بدن با کمبود آب مواجه نشود. خوراکی‌هایی که می‌خورید نقش مهمی در میزان آب نگه داشته شده در بدن خواهند داشت. می‌توانید با نوشیدن مقادیر زیاد آب، مایعات اضافی را از بدن خود خارج کنید و به بدن خود کمک کنید تا میزان آب کمتری را در خود نگه دارد.
• از یک رژیم غذایی مناسب و متعادل استفاده کنید: و از غذاهای شور که می‌توانند باعث جذب بیشتر آب شوند پرهیز کنید.

تورم معمولاً در هر دو پا به یک شکل رخ می‌دهد. اگر تورم در پاهای شما به شکل متفاوتی بروز کرد، این مشکل می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات عروقی بوده و باید به‌سرعت به پزشک مراجعه شود.

مدیریت پادرد

• دارودرمانی: استامینوفن یک روش مناسب برای تسکین دردهای خفیف و متوسط است. بدون توجه به بارداری یا عدم بارداری شما، باید مصرف دارو و دفعات مصرف آن را کنترل کنید، زیرا مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند به کبد آسیب برساند. همچنین باید از استفاده از پمادها و کرم‌های آرام‌بخش که حاوی متیل سالیسیلات هستند، پرهیز کنید.
• ماساژ درمانی: می‌تواند پادرد و گرفتگی پا را درمان کرده و همچنین دامنه‌ی حرکتی را افزایش داده و راه رفتن را تسهیل کند.
• ورزش: ورزش منظم باعث تقویت دامنه‌ی حرکتی و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل شده و می‌تواند درد پا را تسکین دهد.