زمانی که زانوها در حالت پرانتزی قرار می‌گیرند، زانوها به طور قابل توجهی از یکدیگر فاصله دارند، حتی اگر مچ پاها به هم چسبیده باشند. این وضعیت زانوی پرانتزی در اصطلاح پزشکی به عنوان “ژن واروم” شناخته می‌شود و بیشتر در بین کودکان و افراد زیر 18 سال قابل مشاهده است. عبارت “زانوی پرانتزی” به دلیل شکلی که ران و ساق پاها در آن می‌گیرند، برای اشاره به این وضعیت استفاده می‌شود. برای درمان این مشکل، در ابتدا باید علل بروز آن را درک کرد.
در نظر داشته باشید که پرانتزی بودن پاها در کودکان زیر 3 سال امری طبیعی است. اما در صورتی که حالت پرانتزی بودن پاهای کودک شما با گذر از سن سه سالگی، رو به بهبودی نگذارد و یا خود شما فردی نوجوان یا بزرگسال هستید که به مشکل زانوی پرانتزی مبتلا هستید، لازم است که برای درمان این مشکل اقدام کنید.
متخصصین طب فیزیکی با بهره گیری از روش‌های غیرجراحی طب فیزیکی و توانبخشی از جمله ورزش درمانی و حرکات اصلاحی، ماساژتراپی، تجویز بریس‌ها، کفش و کفی‌های طبی برای بهبود فرم پاهای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌کنند. با انجام توصیه‌ها و برنامه‌های درمانی این متخصصان می‌توانید هر چه سریع‌تر به فرم نرمال پاها دست یابید و دیگر نیازی به انجام عمل‌های جراحی نداشته باشید. برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت می‌توانید با ما از طریق شمار‌ه 03131311013 تماس حاصل فرمایید.
پای پرانتزی در کودکان
پرانتزی بودن پاها در بین خردسالان امری بسیار شایع است و اصولا نوزادان به خاطر شکل خاصی که در شکم مادر داشته‌اند، با پاهای پرانتزی به دنیا می‌آیند. زمان که یک کودک خردسال شروع به راه رفتن می‌کند و بر روی پاهای خود وزن می‌اندازد، به مرور زمان پاهای آنها شروع به صاف شدن می‌کند و به تدریج از حالت خمیدگی و پرانتزی خارج می‌شود.
زانو پرانتزی کودکان معمولا طی یک دوره‌ی 12 الی 18 ماهه رخ می‌دهد. اما در صورتی که کودک به سن سه سالگی نزدیک شده و همچنین هیچ تغییری در وضعیت پرانتزی بودن پاهای او ایجاد نشده است، احتمال آن وجود دارد که به مشکلی زمینه‌ای مبتلا است. همین موضوع در مورد افراد نوجوان و بزرگسالی که به زانوی پرانتزی مبتلا هستند نیز صادق است و این افراد نیز به رسیدگی پزشکی و اقدامات درمانی نیاز دارند.
علت بروز پای پرانتزی در بزرگسالان چیست؟
برخی از شایع‌ترین علل بروز پای پرانتزی در بزرگسالان عبارتند از:
بیماری بلانت
این بیماری باعث رشد غیرطبیعی استخوان‌ها می‌شود و بیشترین تأثیر را بر روی استخوان ساق پا دارد. این بیماری می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد. برای برخی پزشکان، تشخیص بیماری بلانت (پرانتزی بودن پاهای کودک) واقعاً چالش برانگیز است و آنها باید تشخیص دهند که آیا این وضعیت ناشی از بیماری بلانت است یا طبیعی است. با رشد کودک، تشخیص بیماری بلانت یا عدم ابتلا به آن، به طور قابل توجهی آسان‌تر می‌شود. در این حالت، به جای بهبود تدریجی وضعیت پاها در طول زمان، وضعیت آنها بدتر می‌شود و شدت می‌گیرد. پزشکان برای تشخیص بیماری بلانت، کودک را در سن 3 سال یا بالاتر ارزیابی می‌کنند و عکس‌های رادیوگرافی پاها را مورد بررسی قرار می‌دهند. خبر خوب این است که در صورت تشخیص صحیح، این بیماری قابل درمان است.
اختلالات استخوانی
برخی اختلالات استخوانی در بزرگسالان یا افراد بالای 3 سال می‌تواند موجب پرانتزی شدن پاها شود. یکی از این اختلالات، کیست جداره‌ی استخوان است که در نزدیکی صفحات رشد استخوانی در بازوها و ران پاها ایجاد می‌شود. این بیماری موجب کاهش ضخامت استخوان و حتی شکستگی استخوان‌ها می‌شود. پزشکان معمولا این کیست‌ها را با تزریق کورتیکاستروئید درمان می‌کنند.
یکی دیگر از اختلالات استخوانی دیسپالازی فیبروزی است که ممکن است یکی یا تعداد بیشتری از استخوان‌های بدن را درگیر کند. پزشکان برای کاهش درد ناشی از این بیماری ممکن است داروی کلسیتونین را تزریق کنند. برای بهبود بیماری گاهی لازم است عمل جراحی انجام شود.
شکستگی استخوان پا
شکستگی‌های استخوان پا که جوش نمی خورند یا بسیار دیر جوش می‌خورند، می‌توانند منجر به بدشکلی‌های پا مانند پرانتزی شدن پاها به طور دائمی شوند. استخوان‌ها ممکن است بر اثر وارد شدن ضربه‌ی شدید و فشار بسیار زیاد به پاها، شکسته شوند.
بیماری ریکت
در برخی از افراد، به علت ابتلا به بیماری ریکت، پرانتزی بودن پاها در کودکی برطرف نمی شود و با بالا رفتن سن و ورود به دوران نوجوانی و بزرگسالی، حالت پرانتزی پاها همچنان حفظ می‌شود. بیماری ریکت، یک بیماری ناشی از کمبود ویتامین D است که در کشور‌های توسعه یافته زیاد دیده نمی شود.
تومور استخوانی
تومورهای استخوانی نیز یکی دیگر از دلایل بروز پای پرانتزی هستند. تومور استخوانی در واقع توده‌ای از سلول‌های اضافه درون بافت استخوانی هستند که به صورت غیرعادی تکثیر پیدا کرده‌اند. این توده‌ها در برخی موارد ممکن است سرطانی (بدخیم) باشند.
اختلال در استخوان‌سازی
اختلال در استخوان‌سازی یا بیماری استخوان‌های شکننده، می‌تواند موجب پرانتزی شدن پاها شود. این بیماری موجب ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود و استخوان‌ها به راحتی دچار شکستگی می‌شوند. معمولا کودکانی دچار این بیماری می‌شوند که دارای سابقه‌ی خانوادگی در ابتلا به این بیماری هستند.
تشخیص
برای تشخیص پرانتزی بودن پای شما یا کودک شما، در ابتدا پزشک به دقت به وضعیت پاها نگاه می‌کند. چیزی که پزشک در حین بررسی پاها به دنبال آن است، این است که آیا زمانی که بیمار کاملا صاف خوابیده است، زانوهای او چه میزان از هم فاصله دارند. برای آن که پزشک بررسی کند که علت پرانتزی شدن پاها، چه بیماری یا مشکل زمینه‌ای بوده است، انجام برخی آزمایشات و تست‌های تشخیصی مانند آزمایش خون را تجویز می‌کند. همچنین ممکن طی فرآیند تشخیصی، از تصاویر رادیوگرافی نیز استفاده شود.
درمان پا و زانوی پرانتزی
برای نوجوانان و افراد بزرگسال بسیار مهم است که با روش‌های اصلاح زانوی پرانتزی آشنا باشند، چرا که معمولا در ورای بدشکلی و پرانتزی بودن پاها، مشکلات و آسیب‌های بسیار جدی‌تری وجود دارند که لازم است برای درمان و رفع آنها اقدام شود. علاوه بر این در صورتی که برای درمان زانوی پرانتزی هیچ اقدامی صورت نگیرد، این اختلال در آینده موجب عوارض جدی‌تری مانند آرتروز زانو می‌شود.
بریس
برخی بریس‌های ارتوپدی (زانوبندهای مخصوص) برای اصلاح زانوی پرانتزی طراحی شده اند. البته این بریس‌ها برای استفاده در سن مناسب طراحی شده اند و معمولا برای افراد بزرگسال تجویز نمی شوند، چرا که رشد استخوانی در افراد بزرگسال کامل شده است و بنابراین استفاده از بریس نمی تواند تغییری در نحوه‌ی رشد استخوان ایجاد کند. این بریس‌ها بیش از همه برای کودکانی با سن پایین مناسب است که هنوز استخوان‌های آنها رشد زیادی خواهد داشت.
از سوی دیگر بریس‌های مخصوص دیگری برای افراد بزرگسال مبتلا به زانوی پرانتزی وجود دارند که به نام بریس‌های Unloader (کاهنده‌ی فشار) شناخته می‌شوند. این بریس‌ها توسط شرکت‌های سازنده‌ی مختلفی تولید می‌شوند و در کاهش درد و سایر علائم آزاردهنده‌ی ناشی از زانوی پرانتزی موثر هستند. البته این بریس‌ها تاثیری در اصلاح حالت پرانتزی پاها ندارند.
ورزش
ورزش‌های مخصوص اصلاح زانو پرانتزی موجب تقویت عضلات ران پا و پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو می‌شوند. البته این تمرینات تاثیر بسیار کمی در اصلاح حالت پرانتزی بودن پاها دارند (خصوصا در مواردی که دفرمیتی پاها شدید است). این تمرینات تنها برای افرادی موثرند که میزان خمیدگی و انحراف پای آنها، خفیف است.
معمولا برای اصلاح پای پرانتزی، تمریناتی تجویز می‌شوند که موجب تقویت عضلات ران پا می‌شوند. این تمرینات موجب می‌شوند که فشار کمتری بر مفاصل و تاندون‌های پا وارد شود.
انجام حرکات چرخش مفصل لگن و ران به طرفین نیز می‌تواند در اصلاح زانوی پرانتزی موثر باشد چرا که عضلات جمع کننده‌ی ران پا در ناحیه بالای ران و لگن را تقویت می‌کنند. در صورتی که در این عضلات هر گونه عدم تعادل وجود داشته باشد، می‌تواند موجب پرانتزی شدن پاها شود.
ماساژتراپی
یکی دیگر از درمان‌های تجویز شده برای زانوی پرانتزی، انجام ماساژ درمانی است. در این روش درمانگر به طور مکرر، پاها را به سمت عقب و جلو حرکت می‌دهد. ماساژ درمانی مخصوص پای پرانتزی معمولا توسط فیزیوتراپیست متخصص و باتجربه باید انجام شود چرا که دارای تکنیک‌ها و روش‌های پیشرفته‌ی خاص خود می‌باشد. روش ماساژتراپی معمولا برای کودکان تجویز می‌شود و برای بزرگسالان توصیه نمی شود.
کفی و کفش طبی
یکی از روش‌های درمانی موثر برای زانوی پرانتزی، تجویز کفی‌ها و کفش‌های طبی مخصوص است که به ایجاد راستای صحیح قرارگیری پاها کمک می‌کنند. این کفش‌ها و کفی‌ها همچنین موجب می‌شوند که فشار وارد شده بر زانوها به نحو صحیحی توزیع شود و فشار مضاعفی که بر روی برخی قسمت‌های زانو (به خاطر پرانتزی بودن پاها) وارد می‌شود، برطرف شود و شخص بتواند با راحتی بیشتری بایستد و راه برود.
جراحی
برای افرادی که می‌خواهند با کمک روش‌های درمانی غیرتهاجمی مشکل زانوی پرانتزی خود را حل کنند، قطعا جراحی اولین گزینه‌ی درمانی نیست. اما با این حال در برخی موارد که میزان بدشکلی پاها شدید است، تنها راه بر طرف کردن مشکل، انجام جراحی می‌باشد. در واقع جراحی تنها راه برطرف کردن کامل حالت پرانتزی پاها در افراد بزرگسال است. پرکاربردترین تکنیک جراحی برای درمان پای پرانتزی، استئوتومی است.
