فیزیوتراپی و مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن و ران
بیشتر بیمارانی که عمل جراحی تعویض لگن و ران را انجام داده‌اند خواهان این هستند که بدانند کی می‌توانند به فعالیت‌های طبیعی روزمره خود بازگردند. زمان لازم برای بهبودی و همچنین قیمت فیزیوتراپی تعویض مفصل ران یکی از متداول‌ترین سؤالاتی است که توسط این بیماران از متخصصین پرسیده می‌شود. زمان بهبودی در این عمل جراحی بستگی به عوامل زیادی دارد اما به طور کلی می‌توان گفت بازگشت به زندگی طبیعی و فعالیت‌های روزمره به طور متوسط بعد از یک تا شش ماه میسر است.
زمان بهبودی پس از انجام عمل جراحی تعویض لگن و ران
قبل از بررسی و ارائه توضیحاتی در مورد زمان بهبودی تعویض مفصل ران و لگن لازم است با تفاوت‌های بین بهبودی کوتاه‌مدت و بهبودی بلندمدت آشنا شویم.
بهبودی کوتاه‌مدت
بهبودی کوتاه‌مدت به مراحل اولیه بهبودی مانند توانایی خارج شدن از بستر بیماری و مرخص شدن از بیمارستان گفته می‌شود. در روز اول یا دوم پس از عمل، جهت کمک به حفظ تعادل بیمار، به او یک والکر داده می‌شود. در روز سوم پس از عمل، بیشتر بیماران مرخص شده و می‌توانند به خانه مراجعه نمایید. بهبودی کوتاه‌مدت به عدم نیاز به مسکن‌ها و توانایی داشتن خواب راحت شبانه بدون استفاده از مسکن نیز گفته می‌شود. هنگامی‌که بیمار بتواند بدون استفاده از وسایل کمکی و مسکن‌ها به راه رفتن اطراف خانه بپردازد (بتواند تا دو بلوک اطراف خانه را بدون نیاز به مسکن و استراحت پیاده‌روی کند) زمان بهبودی کوتاه‌مدت را طی می‌کند. زمان متوسط دوران بهبودی کوتاه‌مدت در بیشتر بیماران بین 4 تا 6 هفته است.
دوره بهبودی طولانی‌مدت
بهبودی طولانی‌مدت به ترمیم کامل زخم‌های عمل جراحی و بافت‌های نرم داخلی گفته می‌شود. هنگامی‌که بیمار بتواند به کار خود بازگشته و فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد، در مراحل طی کردن دوره بهبودی جهت رسیدن به بهبودی طولانی‌مدت است. نشانه دیگر رسیدن به دوره بهبودی طولانی‌مدت، زمانی است که بیمار سرانجام احساس کند به وضعیت طبیعی سلامتی بازگشته است. زمان متوسط دوران بهبودی بلندمدت در بیشتر بیماران حدود 6 ماه است. متخصصین ما به این نتیجه رسیده‌اند که بیشتر بیماران زمانی به بهبودی می‌رسند که وضعیت جاری آن‌ها در مورد تحمل درد و عدم صحیح کار کردن مفاصل بهبودی زیادی پیدا کرده باشد.
عوامل کمک کننده در بهبودی عمل تعویض لگن و ران
عوامل زیادی وجود دارد که بر زمان بهبودی پس از این عمل مؤثر است:
- بینش مثبت یکی از بزرگ‌ترین عوامل است. بیماران باید برای کار سخت و قدری تحمل درد خود را آماده کنند و این انتظار را داشته باشند که حاصل این تحمل‌ها به بهبودی و آینده‌ای روشن می‌انجامد.
- دارای آگاهی کافی در مورد عمل جراحی تعویض لگن و باسن بوده و حمایت قوی جهت بهبودی کامل نیز داشته باشند.
- آمادگی کافی برای دوره بهبودی پس از عمل، شانس بهبودی سریع‌تر و بهتر را بالا می‌برد.
- خانه را باید برای دوران بهبودی آماده کرد و کلیه موکت‌ها و پادری‌های لیز را که ممکن است باعث سرخوردن بیمار هنگام راه رفتن شود را جمع‌آوری کرد.
- فیزیوتراپی در طول 6 هفته اول پس از عمل بسیار کمک کننده خواهد بود. بیشتر تمرینات لازم برای بیماران، در خانه قابل انجام است. به بیماران توصیه می‌شود فیزیوتراپی را به عنوان یک جزء لاینفک دوران بهبودی خود در نظر داشته باشند و جهت سرعت بخشیدن به بهبودی خود، روزانه تمرینات فیزیوتراپی را انجام دهند.
تکنیکهای توان‌بخشی بعد از جراحی تعویض مفصل لگن و ران
تمرینات فیزیوتراپی
درمان‌های دستی فیزیوتراپی مانند ماساژ درمانی، به حرکت درآوردن مفاصل، اولتراسوندتراپی، الکتروتراپی، مگنت‌تراپی، اوزون‌تراپی و تزریق prp جهت بهبودی جای زخم و بالا بردن دامنه حرکت مفاصل بسیار مفید می‌باشند. انجام این درمان‌ها به ویژه در 6 تا 12 هفته اولیه بعد از عمل تعویض لگن و ران بسیار مهم می‌باشد.
حرکات انفعالی دنباله‌دار (CPM)
پس از عمل جراحی فوق، معمولاً بیماران تا 4 هفته از عصای کمک کننده برای راه رفتن استفاده می‌کنند. استفاده از دستگاه CPM (حرکت انفعالی دنباله‌دار) کمک مؤثری در بهبودی مفاصل خواهد بود.
تمرینات تقویت لگن
در ادامه تمرینات تقویت لگن که پزشکان و متخصصین فیزیوتراپی برای بیماران پس از عمل تجویز می‌کنند آورده شده است. معمولاً به بیماران توصیه می‌شود این تمرینات را چند بار در روز و هر بار 10 تا 15 دفعه تکرار کنند.
فشردن ماهیچه‌های چهار سر
ماهیچه‌های چهار سر در جلوی ران واقع شده و مفاصل لگن را کنترل و حمایت می‌کند. جهت انجام این تمرین بیمار باید کارهای زیر را انجام دهد:
- با پاهای کشیده بر پشت خود دراز بکشد.
- ماهیچه‌های چهارسر در جلوی ران را منقبض کند.
- در طول انقباض، پا باید به طور مستقیم نگه داشته شده باشد؛ بنابراین ممکن است بر پشت زانو فشار وارد شود.
- این حالت را برای 5 ثانیه حفظ کرده و سپس رها سازد.
تمرین فوق باعث می‌شود ماهیچه‌های چهارسر بدون حرکت دادن و یا وارد آمدن فشار بر روی لگن تقویت شوند.
فشار بر عضله گلوت
ماهیچه‌های گلوت در پشت ران واقع شده و مفاصل لگن را کنترل و حمایت می‌کند. جهت انجام این تمرین بیمار باید کارهای زیر را انجام دهد:
- با پاهای کشیده بر پشت خود دراز بکشد.
- کفل خود را فشرده و ماهیچه‌های گلوت را منقبض کند.
- این حالت را برای 5 ثانیه حفظ کرده و سپس رها سازد.
همانند تمرین فشار بر ماهیچه چهارسر، این تمرین نیز باعث تقویت ماهیچه‌های گلوت شده بدون اینکه بر مفاصل جدید فشاری وارد کند.
پمپ زدن قوزک پا
تمرین دادن ماهیچه‌های قسمت پایینی پاها باعث تقویت آن‌ها و افزایش جریان خون در آن‌ها می‌شود. جهت انجام این تمرین بیمار می‌بایست مراحل زیر را طی نماید:
- بر روی زمین به پشت دراز بکشد درحالی‌که قوزک پاها به سمت بالا بر روی یک حوله و یا موکت تکیه داده شده‌اند.
- پا را خم کند. پاشنه پا را به سمت خارج بدن بکشد به‌نحوی‌که انگشتان پا به سمت بالا باشد و سپس آن را به یک سمت بدن متمایل کند.
- این حالت را برای 5 ثانیه حفظ نماید.
- پاشنه را به سمت دیگر بدن چرخانیده به‌طوری‌که انگشتان پا به سمت خارج از بدن قرار گیرد.
- این حالت را برای 5 ثانیه حفظ نماید.
تمرین پمپ قوزک پا گردش خون در پاها را تحریک کرده و باعث قوی‌تر شدن قسمت پایینی پاها می‌شود. این کار به حمایت از لگن کمک می‌کند.
لغزانیدن پاشنه پا
این تمرین هم ماهیچه‌های چهارسر و هم ماهیچه‌های گلوتا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. جهت انجام این تمرین لازم است بیمار به طریقه زیر عمل کند.
- درحالی‌که پاها کشیده شده‌اند بر روی زمین به پشت دراز بکشد.
- لگن و زانوی متناظر را خم کند. زانو را از تخت جدا کرده و در همان حال کف پا را بر روی تخت بلغزاند.
- پای دیگر باید به حالت مستقیم قرار داشته باشد.
- این حالت را برای 10 ثانیه نگاه دارد.
این تمرین بر روی ماهیچه‌های چهارسر و ماهیچه‌های زردپی پشت زانو کار می‌کند و به بیشتر کردن دامنه حرکت ماهیچه‌های بیمار کمک می‌کند.
حرکت مفصل ران
این تمرین شامل حرکت دادن پاها و دور کردن آن‌ها از بدن می‌شود. این تمرین به شکل زیر انجام می‌شود.
- بیمار بایست با پاهایی کشیده به پشت دراز بکشد.
- درحالی‌که انگشتان به سمت بالا قرار دارد، پا را مستقیم نگه دارد. سپس پا را به یک طرف گردانده و از مرکز بدن دور کند.
- پا را به مرکز بدن برگرداند. زاویه داشتن پا با بدن ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند دررفتگی گردد.
- پای دیگر را کشیده و مستقیم نگاه دارد.
درنهایت این تمرین می‌تواند به حالت ایستاده درحالی‌که دست‌ها به پشت یک صندلی محکم شده‌اند نیز انجام شود. در صورت آمادگی بیمار، ممکن است متخصص فیزیوتراپی با کمک یک نوار لاستیکی، فشار و مقاومت این تمرین را بیشتر کند. این تمرین باعث مقاوم شدن لگن خاصره شده و به گام برداشتن طبیعی بیمار کمک می‌کند.
کشش زانو
این تمرین می‌تواند در حالت نشسته بر یک صندلی محکم نیز انجام شود.
- کف پا را بلند کرده و زانو را بکشید تا جایی که پا به حالت مستقیم قرار گیرد.
- پا را برای 5 ثانیه در همین حالت نگاه دارید.
- به آرامی کف پا را پایین بیاورید تا بر روی زمین قرار گیرد.
این تمرین باعث قوی‌تر شدن ماهیچه‌های چهارسر شده و قابلیت انعطاف زانو و لگن را افزایش می‌دهد.
بالا بردن پاها به حالت مستقیم
این تمرین چندین هفته پس از عمل جراحی به بیمار توصیه می‌شود.
- بیمار بایست به پشت دراز بکشد.
- پایی که عمل نشده را خم کند. در این حالت زانو در بالا و کف پا بر روی زمین قرار می‌گیرد.
- پای عمل شده را راست کند تا پا به حالت مسطح بر روی تخت قرار گیرد.
- پس از آن پای مستقیم را از زمین بلند کرده و به سمت سقف بالا ببرد. پاشنه پا باید حداقل 3 تا 6 اینچ از کف زمین بلند شود.
- پس از آن به آرامی پا را به پایین برگرداند.
