درمان پارگی و آسیب منیسک زانو بدون جراحی با روش های طب فیزیکی

منیسک دو دیسک هلالی شکل غضروفی ضربه‌گیر است که در مفصل زانو بین استخوان ران (فمور) و استخوان درشت نی (تیبیا) قرار دارد. مینیسک میانی در داخل و منیسک خارجی بیرون زانو قرار دارد. مینیسک کمک می‌کند تا بار وزن روی استخوان درشت نی پخش شود. به علاوه مینیسک به صورت ضربه‌گیر عمل می‌کند و در پایداری مفصل زانو نقش دارد.

پارگی منیسک آسیب دیدگی شایعی است که هنگام ورزش کردن یا در اثر تغییرات ناشی از افزایش سن اتفاق می‌افتد. عامه مردم غالباً از آسیب دیدگی منیسک با اصطلاح "پارگی غضروف" زانو یاد می‌کنند. این عارضه گاهی با آسیب دیدن دیگر رباط‌های زانو، از جمله رباط صلیبی قدامی همراه است.

دلایل پارگی مینیسک

دلیل پارگی منیسک بیماران مسن‌تر غالباً آسیب پذیر شدن و کاهش انعطاف پذیری مینیسک است. حال آنکه پارگی منیسک نوجوانان عموماً پی‌آمد سانحه و آسیب دیدگی است که در مواقع زیر رخ می‌دهد:

• بلند کردن اشیاء سنگین
• تغییر جهت دادن یا توقف ناگهانی که در ورزش‌هایی چون فوتبال، بیسبال، بسکتبال، تنیس و راکت بال رایج است.
• ضربه دیدن مستقیم زانو هنگام شرکت در ورزش‌های تماسی پربرخورد مانند فوتبال، راگبی یا هاکی و خم شدن یا چرخیدن نامناسب زانو با تحمل نیروی شدید
• زمین خوردن به شکلی که فشار شدیدی به زانو در زمان سقوط وارد شود. این حادثه در ورزش‌هایی مانند اسکی یا اسنوبرد رایج است.

پارگی منیسک غالباً همراه با دیگر آسیب دیدگی‌های زانو، مانند پارگی رباط، رخ می‌دهد.

علائم

علائم پارگی منیسک به شدت پارگی بستگی دارد. پارگی جزیی منیسک ورم و درد مختصری را به دنبال دارد که پس از 2 تا 3 هفته برطرف می‌شود.

پارگی متوسط تا شدید با علائم زیر همراه است:

• صدا دادن زانو هنگام پارگی منیسک
• بروز درد در وسط یا کنار زانو، به ویژه هنگام چرخاندن زانو یا سر پا نشستن. زانو درد پس از چند هفته آرام می‌شود، اما اگر پارگی درمان نشود، مدتی طولانی حالت رفت وبرگشتی خواهد داشت و هر از گاه عود خواهد کرد.
• ورم و خشکی و گرفتگی زانو که در 2 تا 3 روز نخست پس از حادثه تشدید می‌شود.
• محدود شدن دامنه حرکتی
• قفل شدن یا صدا دادن زانو هنگام خم کردن زانو. به علاوه بیمار گاهی نمی‌تواند زانو را صاف کند.
• خالی کردن زانو بدون هیچ هشداری

تشخیص

اگر برای تسکین زانو درد به متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید، ایشان درباره چگونگی آسیب دیدن زانو و علائم آن سوالاتی را مطرح می‌کند و سابقه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند تا تعیین کند که آیا زانو درد از عامل‌های دیگری به جز پارگی منیسک نشأت می‌گیرد یا خیر.

متخصص طب فیزیکی زانو را معاینه می‌کند تا حساسیت به لمس را در نقاط قرارگیری منیسک تشخیص دهد. همچنین متخصص برای این که مطمئن شود که درد پی‌آمد پارگی منیسک است از بیمار می‌خواهد تا سر پا بنشیند و خود نیز زانو را خم و راست می‌کند و می‌چرخاند.

متخصص طب فیزیکی برای تشخیص افتراقی و رد احتمال ابتلا به دیگر عارضه‌های مولد زانو درد دستور رادیوگرافی یا ام آر آی می‌دهد تا بتواند بهتر بافت نرم زانو را ببیند. تصاویر رادیوگرافی و ام آر آی بهترین روش غیرجراحی برای "مشاهده" داخل زانو به شمار می‌رود.

درمان

درمان پارگی‌های جزیی معمولاً به جراحی نیاز ندارد، به ویژه اگر پارگی در بخش خارجی منیسک یعنی ناحیه‌ای با خونرسانی مناسب رخ داده باشد. پارگی‌های جزیی به خودی خود و نسبتاً سریع التیام می‌یابد. در ادامه پرکاربردترین روش های درمان پارگی مینیسک زانو را شرح می‌دهیم:

• استفاده از فرمول RICE(سرواژه استراحت، یخ، پانسمان و بالا گذاشتن):
  • استراحت: انجام فعالیت‌های آسیب زننده به زانو را متوقف کنید و به زانو استراحت بدهید. در صورت لزوم در دوران بهبود از چوب زیر بغل استفاده کنید تا زانو وزن کمتری تحمل کند.
  • یخ: چند بار در روز به مدت 15 دقیقه یخ یا کمپرس سرد روی زانو بگذارید تا درد و ورم برطرف شود. یخ یا کیسه یخ را در حوله بپیچید و آن را مستقیم روی پوست نگذارید، چون ممکن است پوست آسیب ببیند.
  • پانسمان: زانو را با باند کشی ببندید ا ورم فروکش کند و حمایت بیشتری از زانو به عمل آید.
  • بالا گذاشتن: دراز بکشید و چند بالش را زیر زانو بگذارید تا زانو تا سطح قلب بالا بیاید. ورم با این کار به حداقل می‌رسد.
• مصرف داروهای ضدالتهاب: مسکن‌هایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن درد را تسکین می‌دهد و ورم ناحیه آسیب دیده را کم می‌کند.
• انجام طب فیزیکی و فیزیوتراپی در صورت تجویز پزشک: متخصص طب فیزیکی به بیمار کمک می‌کند تا عضله‌های پا را قوی و زانو را پایدار کند و انعطاف پذیری و دامنه حرکتی کامل را به زانو برگرداند.

درمان‌های طب فیزیکی و توانبخشی

آسیب دیدگی منیسک در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی دکتر پورقاسمیان با توجه به شدت آن درمان می‌شود. پارگی‌های جزیی یا فرسایشی معمولاً به صورت محافظه کارانه با روش‌های درمان پارگی مینیسک طب فیزیکی از قبیل موارد زیر درمان می‌‌شود:

• کاهش ورم و درد زانو
• اولتراسوند
• الکتروتراپی
• تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS)
• لیزر تراپی
• شاک ویوتراپی

• اوزون تراپی
• تزریق پلاسمای سرشار از پلاکت (پی آر پی)
• بازیابی دامنه حرکتی از طریق درمان‌های دستی، متحرک سازی یا موبیلیزاسیون مفصل، ماساژ، کشش و حرکت ملایم

• افزایش توانایی تحمل وزن و بهبود شیوه گام برداشتن
• تمرین‌های کششی و تقویتی عضله‌های اطراف زانو
• ازسرگیری تدریجی ورزش، دویدن و حرکت‌های نیازمند چالاکی

• متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برای درمان پارگی‌های شدیدی که به دیگر روش‌های درمان واکنش مناسب نشان نداده است، مجبور به انجام جراحی می‌شود. جراحی معمولاً به صورت آرتروسکوپی و بسته انجام می‌شود. متخصص دوربین کوچکی را وارد زانو می‌کند تا بتواند درمان لازم را بدون باز کردن زانو انجام دهد. فیزیوتراپی پس از جراحی زانو برای بازیابی عملکرد سریع آن مهم است. طول دوران بهبود به شدت آسیب دیدگی بستگی دارد. متخصص طب فیزیکی اطلاعات و راهنمایی‌های لازم را در خصوص دوران بهبود در اختیار بیمار قرار می‌دهد.

پیشگیری از پارگی منیسک زانو

از آنجایی که پارگی منیسک معمولاً بدون هیچ هشداری رخ می‌دهد، پیشگیری از آن دشوار است. درهر حال احتمال پارگی مینیسک را می‌توان با رعایت نکات زیر کاهش داد:

• ورزش کردن منظم و گنجاندن تمرین‌هایی مانند حرکت‌های تقویتی عضلات پا. عضله‌های قوی پا زانو را پایدار و از آن محافظت می‌کند.
• همیشه پیش از ورزش کردن یا شروع فعالیت‌های سنگین درگیر کننده پا بدن را گرم کنید و حرکت‌های کششی انجام دهید.
• بین فعالیت‌ها اجازه دهید تا عضله‌ها به اندازه کافی استراحت کند.
• کفش مناسب انتخاب کنید و بندهای کفش‌، چکمه یا اسکیت را هنگام ورزش کردن ببندید.
• تکنیک‌های صحیح ورزش کردن را یاد بگیرید.
• چنانچه زانویتان پیش از این آسیب دیده است، برای حمایت بیشتر زانو از زانوبند استفاده کنید.