درمان سندرم تونل کارپال بعلت ورم عصب و التهاب تاندون‎ دست

سندرم کارپال تونل یک بیماری دردناک و پیشرونده است که به دلیل فشرده شدن عصب میانی مچ دست ایجاد میشود. این بیماری گاهی به عنوان فشرده شدگی عصب میانی نیز شناخته میشود و ممکن است به دلیل تورم عصب میانی مچ دست، التهاب تاندون‌ها یا حادثه‌ای که منجر به تورم تونل کارپال شود، ایجاد شود. برخی از علائم این بیماری شامل سوزش، سوزن سوزن شدن، خارش و بی‌حسی در کف دست و انگشتان دست، به ویژه انگشت شست و انگشت اشاره میشود.

در صورت عدم درمان به موقع، این بیماری می‌تواند تأثیرات منفی بر روی کیفیت زندگی فرد داشته باشد. علاوه بر این، در صورت عدم درمان، ممکن است عصب مدیان آسیب ببیند و باعث بی‌حسی دائمی در انگشتان دست و ضعف دائمی در عضلاتی که توسط عصب مدیان تغذیه میشوند، شود.

علل بیماری سندروم تونل کارپال مچ دست چیست؟ 

سندروم تونل کانال کارپال دست ممکن است بنا به دلایل مختلفی ایجاد شود. با این وجود اگر فردی به کرات و بیش از حد از مچ دست خود استفاده کند و یا اگر در معرض لرزش قرار بگیرد و یا فردی بیش از حد و بصورت دائم از انگشتان دست خود برای انجام کارهایی همچون تایپ کردن استفاده کند احتمال ابتلا به این بیماری در وی بیشتر است. گاهی اوقات هم پیش می‌آید که سندروم تونل کانال کارپال دلیل مشخصی ندارد.

از جمله شایع‌ترین علل ابتلا به سندروم تونل کانال کارپال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حرکات تکراری مچ دست
• استفاده مکرر از ابزارهای دستی ارتعاشی
• استرس و فشار کاری
• شرایطی همچون بارداری، ورم یا احتباس مایعات در بدن
• آرتروز التهابی، دژنراسیون و روماتوئید
• کم کاری تیروئید
• دیابت
• تروما مثلا دررفتگی یا شکستگی مچ دست
• مشکلات ساختاری در مفصل مچ دست
• وجود ضایعاتی در مچ دست
• وجود کیست یا تومور در تونل کارپال
• پرکاری غده هیپوفیز
• وجود هر نوع تورم یا التهاب در اطراف تاندون‌ها

تحقیقات و عوامل خطر احتمالی

محققان کشف کرده‌اند که وجود شکستگی قبلی در مچ دست و استفاده از انسولین، متفورمین و سولفونیل اوره با افزایش احتمال ابتلا به سندروم تونل کانال کارپال رابطه مستقیم دارد. همچنین ظاهرا استعمال سیگار، هورمون تراپی  (HRT)، مصرف قرص‌های  ضدبارداری خوراکی و کورتیکواستروئیدهای خوراکی نیز در ابتلا به این بیماری بی‌تاثیر نیستند.

چاقی به همراه داشتن مچ دستی به شکل مربع نیز احتمال ابتلا  به سندروم  کانال کارپال دست را افزایش می‌دهد.

زنان یائسه‌ای که از داروهای مهارکننده آروماتاز برای درمان  سرطان پستان استفاده می‌کنند نیز غالبا از این بیماری رنج‌می‌برند.

جدای از عوامل مرتبط با کار، آرتروز التهابی خطر اصلی ابتلا به بیماری سندروم تونل کانال کارپال است اما کم کاری تیروئید و دیابت نیز احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند .

احتمالاً بروز بیماری سندروم تونل کانال کارپال در بین افرادی که در عملیات مونتاژ کار می‌کنند سه برابر بیشتر از افراد مسئول ورودی داده است.

مشاغل زیر جزء عوامل خطر برای ابتلا به بیماری سندروم تونل کانال کارپال محسوب می‌شوند:

بیماری سندروم کانال کارپال بیشتر با استفاده‌ی مکرر و تکراری از دست در ارتباط است اما هیچ مدرکی مبنی بر استفاده از کامپیوتر به عنوان یکی از عوامل مهم در ابتلا به آن وجود ندارد. افراد زیر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند:

• کشاورزان و به ویژه افرادی که با دوشیدن گاوها سر و کار دارند
• کارگران دستی
• کارگران خط مونتاژ که با اشیاء روی تسمه سر و کار دارند.
• صندوق دارهایی که از اسکنرهای لیزری استفاده می‌کنند.
• کارگران مزرعه، کارخانه و یا کارگران دستی که از دستکش‌های تنگ استفاده می‌کنند.
• کشاورزان و باغبانانی که علف‌های هرز را با دست می‌چینند.
• قفل سازان و افرادی که زیاد با چرخاندن کلید سر و کار دارند.
• مکانیک‌هایی که از پیچ گوشتی و آچار استفاده می‌کنند.
• نوازندگان و آهنگ‌سازان که از کمان برای سازهای زهی استفاده می‌کنند.
• کارمندان دفتری که زیاد با ماوس و صفحه کلید کامپیوتر مشغول هستند.
• نقاشان که مرتباً از اسپری‌های رنگ استفاده می‌کنند.
• کارگران جوجه خانه یا فرآوری گوشت که مشغول کشتار و تمیز کردن گوشت هستند.
• نقاشان و نجارهایی که ابزارهای کاری را به کف دست فشار می‌دهند.

حرکات تکراری به دلیل انجام فعالیت‌هایی مانند بافندگی نیز می‌تواند خطر ابتلا به سندروم تونل کانال کارپال را افزایش دهد.

علائم بیماری سندروم تونل کارپال دست چیست؟

سندرم تونل کانال کارپال باعث ایجاد ناراحتی در دست و در قسمت ساعد می‌شود. علائم این بیماری با گذشت زمان به تدریج تشدید می‌شود. در بیشتر مواقع، اولین علائم در طول شب یا به هنگام بیدار شدن در صبح ظاهر می‌شوند. گاهی در چنین مواقعی بیماران دوست دارند که به هنگام بیدار شدن  دست‌های خود را تکان دهند. حتی ممکن است که فرد بر اثر درد و ناراحتی چندین بار در طول شب از خواب بیدار شود.

سه علائم اصلی بیماری سندروم تونل کانال کارپال عبارتند از:

• درد
• بی‌حسی
• حس سوزش

این علائم در انگشت شست و دو انگشت کنار آن و همچنین نیمی از انگشت حلقه بروز می‌کند. گاهی ممکن است که این علائم به بقیه دست و ساعد نیز سرایت پیدا کند.

با پیشرفت بیماری ممکن است که علائم آن نیز در طول روز ادامه یابد. در چنین مواقعی ممکن است فرد قدرت چنگ زنی خود را از دست داده و مشت کردن دست و برداشتن اشیاء کوچک برای وی دشوار باشد. همچنین انجام کارهایی همچون باز کردن در بطری نوشابه، باز کردن دکمه‌های پیراهن و یا تایپ کردن روی صفحه کلید کامپیوتر به چالشی بزرگ تبدیل شود.

در صورت عدم اقدام به درمان بیماری سندروم کانال کارپال ممکن است عضلات موجود در ابتدای انگشت شست دچار ضعف شده و فرد دیگر نتواند سرما را از گرما با انگشتان دست خود تشخیص دهد.

معمولا پس از بکارگیری دست مبتلا به این سندروم، علائم ناشی از آن ظاهر و یا تشدید می‌شوند. همچنین اگر دست یا بازوی خود را به مدت طولانی در یک موقعیت ثابت نگه دارید ممکن است احساس سوزن سوزن شدن، سوزش و درد بدتر شود.

چگونه می‌توان سندروم تونل کانال کارپال را تشخیص داد؟

برای تشخیص سندروم تونل کانال کارپال می‌توان از آزمایشاتی که خود فرد نیز می‌تواند در منزل انجام دهد استفاده کرد. این آزمایشات شامل ضربه زدن به مچ دست است تا فرد ببیند که آیا انگشتان دست دچار حس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی می‌شود یا نه. یکی دیگر از آزمایش‌هایی که می‌توانید برای تشخیص این سندروم انجام دهید خم کردن مچ دست یا نگه داشتن آن در بالای سر به مدت یک دقیقه است. اگر چنانچه با انجام این آزمایش احساس درد، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در انگشتان دست کردید یعنی اینکه به این سندروم مبتلا هستید.

البته لازم به ذکر است که این آزمایشات قطعی و صد در صدی نیستند.

معمولاًپزشک می‌تواند به کمک مطرح کردن سؤالاتی مربوط به علائم موجود در فرد و معاینه دست و مچ دست وی و مشاهده علائم ضعف در عضلات اطراف انگشت شست این بیماری را تشخیص دهد. همچنین پزشک میزان توانایی فرد در استفاده از دستان و مچ دست خود را نیز مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

به کمک آزمایش‌های زیر می‌تواند بیماری سندروم تونل کانال کارپال را تشخیص داد:

• آزمایش تینل یا نشانه تینل: در طی این آزمایش، پزشک به آرامی بر روی عصب مدیان مچ دست ضربه می‌زند تا ببیند که آیا بیمار در انگشتان دست خود احساس بی‌حسی یا سوزش می‌کند یا نه.
• تست فالن برای ارزیابی قدرت خم شدن مچ دست: در این آزمایش، بیمار پشت دستها را به هم می‌چسباند تا قسمت مچ دست خم شود. اگر پس از گذشت یک دقیقه در این حالت فرد احساس سوزش یا بی‌حسی کرد در این صورت ممکن است که عصب مدیان دچار آسیب‌دیدگی شده باشد.
• مطالعه هدایت عصب: در این آزمایش الکترودهایی بر روی دست و مچ قرار داده می‌شوند و سپس شوک الکتریکی کوچکی به دست وارد می‌شود. این آزمایش سرعت انتقال پالس‌ها از عصب به عضلات را می‌سنجد.
• الکترومیوگرافی: در طی این آزمایش یک سوزن ریز وارد عضله دست می‌شود. سپس فعالیت الکتریکی روی صفحه نمایش می‌تواند نشان دهد که آیا عصب میدان دچار آسیب‌دیدگی شده است یا خیر و اگر چنانچه این عصب آسیب‌دیده باشد میزان این آسیب‌دیدگی چقدر است.
• آزمایش خون: به کمک آزمایش خون می‌توان بیماریی که باعث ایجاد سندرم تونل کارپال شده است را شناسایی کرد زیرا برخی از بیماری‌ها از جمله کم کاری تیروئید، روماتوئید، آرتروز یا دیابت در بروز این سندروم موثر هستند.
• اسکن تصویری: به کمک عکسبرداری با اشعه ایکس می‌توان دید که آیا مچ دست فرد دچار شکستگی شده است یا اینکه آیا وی به برخی از اختلالات دیگر مانند آرتریت روماتیسمی مبتلا است یا نه. همچنین می‌توان به کمک سونوگرافی ساختار عصب مدیان مچ دست را مشاهده کرد. نکته جالب این است که طبق مطالعات انجام شده MRI  در تشخیص سندرم تونل کارپال کارآیی ندارد.

چگونه می‌توان سندروم تونل کانال کارپال را درمان کرد؟

هدف از این درمان این بیماری کاهش علائم و کاهش سرعت پیشرفت آن است. بدین منظور بایستی از شدت فشار موجود بر عصب مدیان یا میانی کاسته شود.

گاهی پیش می‌آید که در مواردی که فرد به علائم خفیف این بیماری مبتلا است پس از گذشت چند ماه علائم آن به خودی خود و بدون نیاز به درمان برطرف می‌شود مخصوصا اگر فرد کمتر از ۳۰ سال سن داشته باشد و چنانچه این سندروم به دلیل بارداری رخ داده باشد.

نکات مربوط به خود مراقبتی

با انجام موارد زیر می‌توانید به کاهش ناراحتی و درد ناشی از این سندروم کمک کنید:

• به دست و مچ دست خود استراحت دهید: هرچه میزان استراحت دست و مچ دست بیشتر باشد به همان اندازه نیز احتمال تسکین علائم بیشتر می‌شود.
• از کمپرس سرد استفاده کنید: زمانی که درد دارید می‌توانید با قرار دادن یک بسته یخ روی مچ دست خود از شدت درد بکاهید اما فراموش نکنید که نباید یخ بطور مستقیم با پوست دست تماس داشته باشد.
• عوامل و محرک‌های ایجاد درد را کنترل کنید: اگر چنانچه دلیل ایجاد درد در مچ دست استفاده بیش از حد و تکراری از دست است بایستی به دست و مچ دست خود اجازه استراحت دهید تا بهبود یابد.
• کاردرمانی: یک درمانگر متخصص در این زمینه می‌تواند در چگونگی انجام کارهای تکراری به شیوه‌های مختلف و متنوع به شما کمک کند.
• از اسپلینت مچ دست استفاده کنید: استفاده از اسپلینت باعث می‌شود که مچ دست در موقعیتی ثابت نگه داشته شود و از خم شدن آن جلوگیری می‌کند. از این اسپلینت‌ها می‌توانید به هنگام خواب و یا در صورتی که مشکلی برای شما ایجاد نمی‌کند در طول روز نیز استفاده کنید. می‌توانید این اسپلینت‌ها را بدون نسخه پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنید. برای انتخاب بهترین نوع آن می‌توانید از پزشک یا مسئول داروخانه نیز کمک بگیرید.

اکثر بیمارانی که علائم خفیف سندروم کانال کارپال مبتلا هستند می‌توانند با رعایت نکات بالا در طی ۴ هفته شاهد بهبودی مچ دست خود باشند.

مصرف دارو برای درمان سندروم تونل کانال کارپال

گاهی ممکن است که پزشک برای کاهش التهاب مچ دست تزریق کورتیکواستروئید را تجویز کند. معمولا این تزریق مستقیما در تونل کارپال صورت می‌گیرد. البته این دارو را می‌توان به شکل قرص نیز تهیه کرد اما تاثیر به مراتب کمتری از شکل تزریقی آن دارد. شاید در ابتدای تزریق اندکی شدت درد افزایش یابد اما با گذشت ۲ روز از شروع درمان به تدریج از شدت آن کاسته می‌شود.

در مواردی که درمان موثر بوده اما پس از گذشت چند ماه مجددا این بیماری عودت پیدا کرد فرد بیمار بایستی به پزشک مراجعه کرده و وی داروهایی با دوز مصرفی متفاوت برای وی تجویز می‌کند. البته لازم به ذکر است که مصرف بیش از حد و مداوم کورتیکواستروئیدها اصلا توصیه نمی‌شود زیرا مصرف مداوم این دارو می‌تواند عوارض جانبی در دراز مدت به همراه داشته باشد.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی  (NSAIDs)مانند آسپرین یا ایبوپروفن نیز در  تسکین دردهای کوتاه مدت موثرند. البته ناگفته نماند که مصرف این مواد تنها در مواردی مؤثر است که سندروم تونل کانال کارپال ناشی از وجود یک بیماری التهابی باشد و ربطی به استفاده مکرر از دست‌ها نداشته باشد.

درمان سندروم تونل کانال کارپال با استفاده از ورزش

در ادامه به دو حرکت اصلاحی می‌پردازیم که در درمان این بیماری موثر هستند:

• دستان خود را طوری مشت کنید که پشت آن رو به کف زمین باشد. به آرامی انگشتان خود را باز کنید و به سمت سقف بگیرید. این حرکت را ۵ تا ۱۰ بار در روز تکرار کنید.
• دستان خود را مشت کنید. دستها را باز کرده و سعی کنید تا جایی که امکان دارد انگشتانتان را از هم باز کرده و فاصله دهید. این حرکت را ۵ تا ۱۰ بار در روز تکرار کنید.

البته لازم به ذکر است که بطور قطع ثابت نشده است که آیا ورزش واقعا در درمان این بیماری موثر است یا نه.

جراحی

در موارد شدید که استفاده از سایر روش‌های درمانی مؤثر نبوده و علائم این بیماری حداقل ۶ ماه ادامه داشت در این صورت ممکن است عمل جراحی گزینه مناسبی برای رفع این مشکل باشد. به جراحی رهاسازی تونل کارپال دیکامپرشن تونل کانال کارپال نیز گفته می‌شود و یک روش سرپایی است و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.

در این عمل جراحی رباط کارپال که سقف تونل کارپال است برش داده می‌شود تا از شدت فشار روی عصب مدیان کاسته شود. میزان موفقیت درمان این سندروم از طریق جراحی بیش از ۹۰ درصد است و به ندرت پیش می‌اید که این بیماری مجددا عود پیدا کند. مانند هر عمل جراحی دیگری همیشه خطر بروز عوارض جانبی از جمله عفونت، خونریزی بعد از عمل، آسیب‌دیدگی عصبی و جای زخم یا اسکار وجود دارد.

پیشگیری

برخی از اقداماتی که می‌توان با انجام آنها می‌توان خطر ابتلا به سندروم تونل کانال کارپال را کاهش داد عبارتند از:

از آنجایی که سرما باعث تشدید علائم می‌شود لذا در فصل زمستان از دستکش استفاده کنید.

• هنگام انجام کارهای دستی خیلی سفت ابزارهای کاری را در دست نگیرید.
• از بیش از حد خم کردن مچ دست خودداری کنید.
• به هنگام خواب و کار مچ‌ دست خود را صاف بگیرید.
• از خم کردن و کشیدگی مکرر مچ دست اجتناب کنید.
• برای جلوگیری از فشار بی رویه روی مچ دست و کف دست آنها را در وضعیت صحیح قرار دهید.
• به منظور کاهش قرار گرفتن مچ دست در موقعیت‌های غیر طبیعی و ناخوشایند سعی کنید در طراحی محیط کاری خود تجدید نظر کنید.
• به هنگام انجام کارهای روزمره بصورت مرتب استراحت کنید و دست از کار کشیدن بردارید تا از اثرات بلند مدت کار بر روی مچ دست محفوظ بمانید.
• در محیط‌های سرد با پوشیدن دستکش دست‌های خود را گرم نگه دارید زیرا سرما باعث افزایش خطر ابتلا به سندروم تونل کانال کارپال می‌شود.
• در صورت ابتلا به هر نوع بیماری دیگر بهتر است آن بیماری درمان شود، بعنوان مثال، به منظور پیشگیری از بروز عوارض بیماری‌هایی همچون دیابت میزان گلوكز خون را کنترل کنید.