درمان شکستگی استخوان ران و ساق پا با فیزیوتراپی و ورزش

پاها شامل چهار استخوان اصلی هستند، به عبارتی استخوان ران، کشکک زانو، درشت نی و نازک نی. این استخوان‌ها از سه ناحیه، یعنی لگن، زانو و مچ خم شده، حرکت می‌کنند. پس از یک تصادف یا حادثه، ممکن است هر یک از این استخوان‌ها شکسته شده و به قسمت‌های مختلف تقسیم شوند. در صورتی که شکستگی استخوان از بیرون قابل رویت باشد و استخوان به طور دیر جوش خورده باشد، آن را شکستگی باز می‌نامند. در صورت شکستگی استخوان‌ها، تمرینات فشرده شما برای مدت 3 تا 4 هفته باید متوقف شود. با کاهش تدریجی درد، شما می‌توانید فعالیت بیشتری را آغاز کنید. حرکت کردن بخش مهمی از فرآیند توانبخشی پس از شکستگی استخوان‌های پا است، زیرا این کار باعث وارد آمدن فشارهای کنترل شده به مفصل می‌شود و به بدن نشان می‌دهد که چگونه استخوان‌ها را به درستی ترمیم کند.

انواع شکستگی

شکستگی پا می‌تواند در هر یک از سه استخوان تشکیل دهنده‌ی پاها باشد:

شکستگی استخوان ران پا (فمور)

فمور یا استخوان ران، بلندترین و مستحکم‌ترین استخوان در بدن است. قسمت بالایی استخوان فمور در مفصل لگن قرار دارد. استخوان فمور در این مفصل می‌تواند به سمت جلو، عقب، کنار حرکت کند  و حتی به سمت داخل و خارج بچرخد. زمانی که صحبت از شکستگی لگن می‌شود، در واقع منظور شکستگی قسمت بالایی همین استخوان است.

شکستگی سر استخوان درشت‌نی

قسمت پایینی استخوان فمور، بر روی استخوان تیبیا یا درشت نی قرار می‌گیرد و در این محل، مفصل زانو شکل می‌گیرد. استخوان تیبیا در مفصل زانو می‌تواند به سمت جلو و عقب حرکت کند و چرخش مختصری داشته باشد.

شکستگی استخوان درشت‌نی

تیبیا همان استخوان ساق پا یا درشت نی است که وزن بدن را بر روی خود تحمل می‌کند. استخوان نازک نی به موازات درشت نی و در زیر زانو قرار دارد. استخوان نازک نی در سمت خارجی ساق پا قرار دارد و از اسنخوان درشت نی، کوچک تر است.

شکستگی سر انتهایی درشت نی و نازک نی

استخوان‌های درشت‌نی و نازک‌نی، در قسمت پایینی پا به مچ پا می‌رسند و در این محل با استخوان‌های دیگر پا تماس دارند. تاندون‌ها و رباط‌های مچ پا نیز در این ناحیه به استخوان‌های درشت‌نی و نازک‌نی متصل می‌شوند. آسیب‌های شدیدی که در نتیجه چرخش و پیچ خوردن مچ پا ایجاد می‌شوند، ممکن است منجر به شکسته شدن استخوان‌های نازک‌نی یا درشت‌نی در نزدیکی مچ پا شوند.

علل شکستگی پا

شکسته شدن استخوان پا ممکن است با فشار کوچکی نیز اتفاق بیافتد:

• ممکن است در یک حادثه یا تصادف بر اثر وارد شدن ضربه‌ی بسیار شدید به پا، استخوان‌ها شکسته شوند.
• در صورتی که بر اثر ابتلا به بیماری مانند سرطان یا پوکی استخوان یا تومور، استخوان‌های پا ضعیف شده باشند، ممکن است با اعمال فشار‌های کم به پا نیز استخوان‌ها دچار شکستگی شوند.
• گاهی اوقات، وراد کردن فشار بیش از حد به پا با انجام حرکات تکراری مانند دویدن مسافت‌های طولانی می‌تواند موجب بروز شکستگی فشاری شود.

علائم

اصلی‌ترین علامت شکستگی استخوان‌های پا، درد پا، تورم و بدشکلی پا است. ممکن است شکستگی به لحاظ ظاهری کاملا نمایان باشد و یا برعکس، تشخیص آن تنها با گرفتن عکس‌های رادیوگرافی ممکن باشد.

• درد ناشی از شکستگی پا معمولا بسیار شدید است. ثابت نگه داشتن استخوان به کاهش درد کمک می‌کند و حرکت دادن ان موجب تشدید درد می‌شود.
• تورم و کبودی در محل بروز شکستگی
• بدشکلی یا تغییر شکل دادن پاها به یکی از اشکال زیر:
  • کوتاه شدن پاها: پای شکسته کوتاه تر به نظر می‌آید.
  • چرخش: قسمت پایینی ناحیه شکسته شده، نسبت به قسمت بالایی چرخش دارد.
  • خمیدگی: پا از ناحیه یشکسته شده خمیده است.

عوارض

 عوارضی که گاها همراه باشکستگی استخوان‌های ران و ساق پا ایجاد می‌شوند عبارتند از:

• آسیب به عضلات، عصب‌ها یا رگ‌های خونی در اطراف محل شکستگی: این موضوع موجب عدم حرکت و بی حس شدن و یا قطع خونرسانی به عضو می‌شود.
• عفونت استخوانی: در صورت انجام جراحی یا بروز شکستگی باز که در آن استخوان از پوست بیرون می‌زند، احتمال بروز این مشکل بیشتر است.
• سندرم کمپارتمن: یک عارضه دردناک و احتمالا خطرناک که بر اثر خونریزی و تورم در یک گروه عضلانی ایجاد می‌شود.

تشخیص

پزشک، پای آسیب دیده‌ی شما را معاینه می‌کند و به دنبال علائم تورم، بدشکلی، کبودی و حساسیت به لمس می‌گردد. برای تایید و تعیین محل دقیق شکستگی لازم است که تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس گرفته شوند و شکستگی‌ها یا دررفتگی‌های ایجاد شده در مفاصل مجاور بررسی شوند.

درمان

درمان‌های اولیه

در صورت بروز هر گونه آسیبی که تصور می‌کنید ممکن است منجر به شکستگی استخوان شده باشد، اقدامات زیر را انجام دهید:

• بی حرکت کردن عضو: تا جای ممکن پای خود را تا زمان رسیدن کمک، بی حرکت نگه دارید.
• استراحت: سعی کنید از شدیدتر کردن آسیب جلوگیری کنید.
• گذاشتن یخ: یک کمپرس سرد یا یخ پیچیده شده در پارچه را روی پا بگذارید تا تورم آن کمتر شود.
• بالا بردن پا: در صورت امکان، زیر پای خود پشتی یا شی در دسترس دیگری را قرار دهید تا پایتان بالا قرار گیرد.

جااندازی

اگر استخوان‌ها جا به جا شده و از راستای صحیح خود خارج شده باشند، لازم است که به جای درست خود بازگردانده شوند که به کار جااندازی گفته می‌شود. قبل از انجام جااندازی، به شما داروی مسکن داده می‌شود تا بتوانید درد را تحمل کنید.

گچ گرفتن

برای درمان شکستگی‌های ساده از روش گچ گرفتن استفاده می‌شود. بعد از گچ گرفتن لازم است برای راه رفتن از عصا استفاده کنید تا دیگر به پای آسیب دیده خود فشار وارد نکنید.

فیزیوتراپی و توانبخشی

متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی به شما توصیه می‌کنند که بلافاصله بعد از آسیب ران یا ساق پا، تا مدت زمانی  به پا خود استراحت دهید تا استخوان‌های شما به هم جوش بخورند که این کار ممکن است 6 تا 8  هفته طول بکشد. احتمال دارد قبل از آغاز دوره‌ی توانبخشی، حرکاتی را همراه با کمک انجام دهید تا از خشک شدن مفاصل و گرفتگی عضلات جلوگیری کنید. روش‌های به کار رفته در فیزیوتراپی برای توانبخشی بعد از شکستگی ران و ساق پا عبارتند از:

• ماساژ عمقی بافت‌ها که معمولا در محل تلاقی عضله تیبیالیس با ساق پا انجام می‌شود. بعد از این کار، عضلات تیبیالیس و ساق پا با ملایمت کشش داده می‌شوند.
• الکتروتراپی (TENS): در این روش از جریان الکتریکی برای القای داروی استروئیدی به بدن که به طور موضعی روی پوست زده شده است، استفاده می‌شود.
• درمان با اولتراسوند که اغلب به طور ترکیبی با داروی استروئید موضعی به کار می‌رود و در کاهش درد و التهاب موثر است.
• درمان با لیزر سرد (لیزر کم توان)

ورزش برای توانبخشی بعد از شکستگی پا

حرکات کششی

زمانی که شما به فیزیوتراپیست مراجعه می‌کنید تا برنامه‌ی تمرینی برای شما تدوین کند، قظعا برنامه  شما با حرکات قدرتی و تمرین با وزنه آغاز نمی‌شود. اولین قدرم در ورزش دادن به پاها، بهبود انعطاف‌پذیری پاها بدون ایجاد درد در پاها است. فیزیوتراپیست شما با کمک دست، برخی حرکات را برای شما انجام می‌دهد و مچ پای شما را با دستان خود به عقب و جلو حرکت می‌دهد، زانوی شما را خم و راست می‌کند و تاندون آشیل و عضلات ساق پا را کشش می‌دهد.

ورزش‌های تقویت عضلات

با بهبود انعطاف‌پذیری و حرکت پذیری پاها، پزشک به شما توصیه می‌کند که انجام تمرینات قدرتی را به تدریج آغاز کنید. متخصص طب فیزیکی شما در ابتدا تمرینات را با وزنه (یا فشار) کم یا بدون وزنه آغاز می‌کند که این موضوع به میزان تحمل شما و قدرت فعلی عضلات شما دارد.

• تمرینات مفیدی که ممکن است فیزیوترایست شما بعد از شکستگی استخوان درشت‌نی، تجویز کند شامل اسکات به تکیه به دیوار با یک پا، بالا آورن پا و هم کردن پا می‌شود.
• تمرینات مفید بعد از شکستگی استخوان نازک‌نی عبارتند از حرکت دادن دورانی پای آسیب‌دیده به صورت ساعت گرد و پادساعت گرد و خم کردن پا به سمت بالا و پایین و حرکت دادن پا به طرفین.

بهبودی بعد از شکستگی پا

پزشک به شما خواهد گفت که تا چه حد می‌توانید پای خود را حرکت دهید و چه زمان می‌توانید بر روی آن وزن بیاندازید. بهبودی شکستگی‌های خفیف بین 6 تا 8 هفته طول می‌کشد و شما در این زمان احتمالا به استفاده از عصا یا ویلچر نیاز دارید چرا که نباید بر روی پای خود وزن بیاندازید. هر وسیله‌ی حرکتی کمکی که پزشک برای شما تجویز کند، در مورد نحوه‌ی استفاده ایمن از آن و حرکت کردن با آن به شما آموزش می‌دهد. بهبودی شکستگی‌های پیچیده ممکن است بین 3 تا 6 ماه طول بکشد و حتی در برخی موارد ممکن است این زمان طولانی تر باشد.