کاهش درد تنگی کانال نخاعی کمر یا گردن بدون جراحی (فیزیوتراپی، دارو)

تنگی نخاع به عنوان یک مشکل شناخته می‌شود که در آن کانال نخاع بیمار باریک شده و علائمی مانند درد و مشکلات دیگر را ایجاد می‌کند. این مشکل معمولاً بیشتر افراد بالای ۵۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در هر قسمتی از ستون فقرات، از گردن تا کمر، رخ دهد. در بیشتر موارد، تنگی نخاع ناشی از تغییراتی است که به دلیل آرتروز ایجاد می‌شود. ممکن است کانال نخاع باریک شود یا فضای باز بین مهره‌ها کوچک شود. این فشار می‌تواند منجر به فشردگی نخاع یا اعصاب اطراف آن شود و علائمی مانند درد، خارش و کاهش حس در پاها، بازوها یا تنه را ایجاد کند.

اگرچه درمان کاملی برای تنگی نخاع وجود ندارد، اما روش‌های مختلفی از جمله جراحی و درمان غیرجراحی وجود دارند که می‌توانند علائم ناشی از آن را کاهش داده و به بیمار کمک کنند تا زندگی بدون درد داشته باشد. توصیه‌ها و روش‌های درمانی برای هر فرد وابسته به شرایط خاص تنگی نخاع او است و نتایج ممکن است متفاوت باشند. با این حال، پزشکان سعی می‌کنند برای هر بیمار بهترین روش درمانی را ارائه دهند و به نتیجه‌ای که مطلوب است برسند.

علل ایجاد تنگی نخاع

دلایل مختلفی ممکن است باعث تنگی نخاع شوند ، اما آنها را می‌توان در دو گروه اصلی طبقه بندی کرد:

 1- کسانی که این بیماری را به ارث می‌برند

2- کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند.

در کسانی که این بیماری را به ارث می‌برند ، کانال نخاع باریکتر از حد متوسط است. این شکل تنگی نخاع مادرزادی اغلب باعث می‌شود که بیمار از اوایل زندگی خود اثرات منفی این بیماری را در زندگی خود تجربه کند.

اگرچه در مواردی تنگی کانال نخاع ممکن است مادرزادی بوده و علت وراثتی داشته باشد، اما اکثر فراد به صورت اکتسابی به این بیماری مبتلا می‌شوند. این مشکل به طور معمول به عنوان بخشی از روند طبیعی تخریب طبیعی ستون فقرات اتفاق می‌افتد. با افزایش سن ، روند فرسایش ناشی از پیر شدن می‌تواند باعث تغییراتی غیرارادی در ستون فقرات شود که می‌توانند منجر به تنگی نخاع شوند. از جمله علل تنگی نخاع موارد زیر را می‌توان نام برد:

• آرتروز. آرتروز یا اُستئوآرتریت، می‌تواند موجب ایجاد زوائد استخوانی ( استخوان رست یا خار استخوانی) شود که باعث باریک شدن کانال نخاع می‌شوند.
• رشد استخوان اضافه. به جز آسیب و ساییدگی و فرسایش ناشی از آرتروز، بیماری پاژه نیز می‌تواند باعث ایجاد زوائد استخوانی شود. بیماری پاژه یک بیماری استخوانی است که معمولا بزرگسالان به آن مبتلا می‌شوند. بیماری پاژه نیز می‌تواند باعث رشد استخوان اضافه در ستون فقرات شود.
• فتق دیسک. با افزایش سن دیسک‌های ستون فقرات  که بین مهره‌ها قرار گرفته‌اند خشک و بی آب می‌شوند. دیسک‌ها که به مثابه کمک فنر برای مهره‌ها عمل می‌کنند در اصل پر از آب هستند، اما با افزایش سن ، محتوای آب خود را از دست می‌دهند که این خشکی می‌تواند باعث ترک خوردن بخش خارجی دیسک‌ها شود. وقتی دیسک ترک بخورد و یا دچار فتق شود ، ماده نرمتر داخل آن به بیرون نشت کرده و بر نخاع یا اعصاب اطراف فشار وارد می‌کند.
• اسپوندیلوسیس یا مهره رانش . وقتی یک مهره روی مهره زیرین خود بلغزد ، سوراخ مهره‌ها باریک خواهد شد. این مساله ممکن است نخاع را به شدت تحت فشار قرار داده و باعث درد و ناراحتی شود.
• آسیب‌های ستون فقرات. ضربات ناشی از زمین خوردن یا سوانح رانندگی می‌توانند باعث شکستگی یا دررفتگی ( جا به جا شدن) یک یا چند مهره شوند. استخوان جا به جا شده ممکن است به بخش داخلی کانال نخاع آسیب رسانده و باعث تورم بافت مجاور شود که این نیز می‌تواند بر نخاع یا اعصاب فشار وارد کند.

• ضخیم شدن رباط‌ها. رباط‌ها بافتی قوی دارند و کمک می‌کنند تا استخوان‌های ستون فقرات در جای درست خود باقی بمانند. به مرور زمان ، این رباط‌ها ممکن است سفت و ضخیم شده و در مجاری نخاعی برجسته شده و باعث باریک شدن آن بشوند.
• تومور. اگرچه این اتفاق نادر است ، اما ممکن است تومورهایی داخل نخاع ، داخل غشاهای پوشاننده نخاع یا در فضای بین نخاع و مهره‌ها ایجاد شوند.

علائم تنگی نخاع

علائم این عارضه در کمر و گردن :

• تنگی نخاع در مهره‌های کمری: شایع‌ترین علامت تنگی نخاع کمری پا درد  است (که در هنگام راه رفتن یا ایستادن اتفاق می‌افتد و شخص در هنگام نشستن احساس بهتری خواهد داشت). علائم دیگر ممکن است شامل بی حسی، ضعف و گرفتگی عضلات کمر، ساق و ران‌ها، پاها یا باسن باشد.
• تنگی نخاع در مهره‌های گردنی: وقتی کانال نخاع در مهره‌های گردنی اتفاق بیافتد، به آن تنگی نخاع گردنی می‌گویند. این وضعیت به طور معمول باعث احساس سفتی، درد، بی حسی و ضعف در گردن، شانه‌ها، بازوها، دست‌ها یا پاها می‌شود. تنگی کانال نخاع گردنی حتی می‌تواند در تعادل، هماهنگی و کنترل روده یا مثانه نیز مشکل ایجاد کند. از طرف دیگر، ممکن است برخی از افراد مبتلا به آن هیچ علامتی نداشته باشند.

نحوه تشخیص تنگی نخاع

در هنگام مراجعه به پزشک، وی در مورد سوابق پزشکی بیمار از او سوالاتی می‌پرسد و پس از آن ، حداقل یکی از آزمایش‌های تشخیصی زیر را تجویز خواهد کرد:

• تصویربرداری با اشعه ایکس – این تصاویر تغییرات شکل مهره‌های ستون فقرات را نشان می‌دهند.
• ام آر آی – در این روش با استفاده از امواج رادیویی، تصاویری 3 بعدی از ستون فقرات ایجاد می‌شود. تصاویر ام آر آی می‌توانند تومور، غده‌ها و حتی آسیب‌دیدگی دیسک‌ها و رباط‌ها را نشان دهند.
• سی تی اسکن – در سی تی اسکن از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر 3 بعدی استفاده می‌شود. تصاویر حاصله از این روش، به کمک یک ماده رنگی که به بدن بیمار تزریق می‌شود، می‌توانند آسیب‌دیدگی بافت نرم و همچنین مشکلات استخوان‎ها را نشان دهند.

گزینه‌های درمانی برای تنگی نخاع

بسته به شدت علائم بیمار ، یک یا چند روش از روش‌های درمانی زیر ممکن است باعث تسکین درد و ناراحتی فرد شوند.

دارو  

در بعضی موارد، استفاده از داروهای بدون نسخه می‌تواند علائم را به خوبی کنترل کند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن (استامینوفن) می‌توانند برای تسکین کوتاه مدت علائم مفید باشند، به ویژه در صورتی که علائم خفیف باشند. اگر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی کارآمد نبودند، ممکن است پزشک داروهای مسکن قوی‌تر، مرخص کننده عضلات یا داروهای ضد افسردگی به بیمار تجویز کند. برای برخی از بیماران، تزریق کورتیکواستروئید به منطقه آسیب دیده می‌تواند باعث تسکین درد و عدم راحتی شود.

فیزیوتراپی  

هدف کلی متخصصین فیزیوتراپی آن است که به بیماران کمک کنند تا بتوانند فعالیت‌های روزمره و عملکردهای معمول زندگی روزمره خود را ادامه دهند. فیزیوتراپیست‌ هم بر اساس اطلاعاتی که از ارزیابی و معاینات بیمار به دست آورده و هم  بر اساس اهداف شخصی بیمار، یک برنامه درمانی مخصوص برای او طراحی خواهد كرد. در این برنامه درمانی ممکن است ترکیبی از چند تمرین ورزشی نیز استفاده باشد.

متخصص فیزیوتراپی یک برنامه درمانی اختصاصی برای پاسخگویی به نیازها و اهداف منحصر به فرد هر بیمار طراحی می‌کند که این برنامه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حرکات آرام. فیزیوتراپیست ممکن است حرکات خاصی را برای کمک به رفع فشار از روی ریشه اعصاب به بیمار بیاموزد که می‌توانند به کاهش درد او کمک کنند.
• حرکات کششی و تمرینات بهبود دامنه حرکتی. ممکن است تمرینات خاصی برای بهبود تحرک مفاصل و عضلات ستون فقرات و اندام‌ها به بیمار آموزش دهند. بهبود حرکت مفاصل اغلب کلید تسکین درد است.
• تمرینات قدرتی. عضلات قوی تنه (شکم و کمر) بهتر می‌توانند از مفاصل ستون فقرات پشتیبانی کنند و عضلات قوی بازو و پا کمک می‌کنند تا مقداری از بار وارده بر مفاصل ستون فقرات  کاهش یابد.
• تمرینات هوازی. ممکن است به بیمار تمرینات هوازی آموزش دهند تا تحمل او برای انجام فعالیت‌هایی که ممکن است تحت تأثیر تنگی نخاع قرار داشته باشند ، افزایش یابد.
• درمان‌های دستی. ممکن است فیزیوتراپیست از درمان‌های دستی، از جمله ماساژ، برای بهبود تحرک و رفع خشکی مفاصل و کاهش علائم بیمار استفاده کند.
• استفاده از تجهیزات و ابزار . فیزیوتراپیست ممکن است برای کاهش فشار وارد بر اعصاب نخاعی، از بیمار بخواهد از تجهیزات توان بخشی خاصی استفاده کند – به عنوان مثال از بیمار بخواهد که در هنگام راه رفتن روی تردمیل از دستگاه مهار مخصوصی که به آن متصل می‌شود استفاده کند.
• آموزش وضعیت بدنی صحیح. ممکن است به بیمار یاد بدهند که چطور با ایجاد تغییراتی ساده در نحوه ایستادن، راه رفتن و نشستن خود می‌تواند فشار وارده بر اعصاب را کاهش دهد.

چه زمانی جراحی برای درمان تنگی نخاع پیشنهاد می‌شود؟  

در بیشتر موارد تنگی نخاع ، هدف اصلی پزشک معالجه با روش‌های محافظه کارانه است و معمولا هم واکنش بدن بیماران به این روش‌ها بسیار مثبت است. با این حال ، افرادی هستند که بدنشان به درمان‌های محافظه کارانه تنگی نخاع پاسخ خوبی نمی‌دهد و در واقع علائم بدتر هم می‌شوند تا جایی که انجام فعالیت‌های زندگی روزمره در نتیجه درد شدید ناشی از تنگی نخاع برای آنها واقعا سخت می‌شود. در چنین افرادی انجام جراحی برای درمان تنگی نخاع ضروری است.

افرادی که شرایط زیر را داشته باشند لازم است برای درمان تنگی نخاع خود جراحی انجام دهند:

• عدم پاسخگویی به روش‌های درمانی محافظه کارانه
• بدتر شدن علائم و درد طوری که باعث شوند فرد نتواند کارهای روزمره خود را انجام دهد
• تشدید بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن تا انتهای اندام‌های انتهایی، یعنی تا انتهای بازوها در تنگی نخاع گردنی و تا پایین پاها در موارد تنگی نخاع مهره‌های کمری.
• از دست دادن حس همراه با ضعف در اندام‌ها
• از دست دادن کنترل روده و مثانه

عمل جراحی که برای درمان تنگی نخاع انجام می‌شود، جراحی رفع فشار یا دکمپرشن ستون فقرات نام دارد. هدف اصلی این جراحی آن است که مقداری فضای داخل کانال نخاع را برای نخاع و ریشه‌های عصبی باز کنند تا عبور آنها از این کانال راحتتر شده و در نتیجه علائم ناشی از تنگی نخاع تسکین یابد.