تورم و آب آوردن زانو ممکن است دردناک باشد یا علائم دیگری نداشته باشد. در بعضی موارد ممکن است متوجه تحریک و سوزش، گرمی، مشکل در حرکت مفصل زانو، ضعف عضلات یا خونریزی یا کبودی شوید. آسیب دیدگی به زانو، از جمله کشیدگی (آسیب به رباط‌ها و تاندون‌های تثبیت کننده‌ی مفصل) میتواند منجر به ایجاد تورم و آب آوردن در ناحیه زانو شود.
ناحیه متورم که در پشت زانو احساس می‌شود میتواند ناشی از چندین شرایط مختلف باشد. کیست بیکر که مجموعه‌ای از مایع سینوویال (مایعات موجود در فضاهای مفصل) است که از طریق قسمت پشت مفصل زانو بیرون می‌زند و در قسمت پشت زانو به صورت یک توده بزرگ شده احساس می‌شود. صدمات زانو ، آرتروز ، آسیب به غضروف زانو و مشکلاتی دیگر باعث ایجاد کیست بیکر می‌شوند. سایر علل احتمالی آب آوردن پشت زانو شامل آبسه‌ها (عفونت ها)،تومورهای پوستی، بافت نرم یا استخوان‌ها؛ خونریزی؛ ترومبوز وریدی عمیق (لخته شدن خون در رگ‌های عمیق پاها)؛ یا ناهنجاری مفصل بعد از شکستگی هر یک از استخوان‌های مفصل زانو می‌باشند
آب آوردن پشت زانو ممکن است با صدمه همراه باشد و ممکن است با صدمات جدی‌تری در مفصل همراه باشد. برای معالجه آب آوردن زانو باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
علل آب آوردن زانو
شرایط و مشکلاتی که بیشتر باعث آب آوردن زانو می‌شوند عبارت‌اند از:
آرتروز
شایع‌ترین شکل آرتروز نوعی است که به دلیل سایش و پارگی غضروف محافظ موجود در انتهای استخوان رخ می‌دهد. استئوآرتریت یا آرتروز مفاصل میتواند بر روی هر مفصل در بدن شما تأثیر بگذارد ، اما این بیماری معمولاً بر روی مفاصل دست، زانو،لگن و ستون فقرات تأثیر می‌گذارد. این مشکل با گذشت زمان بدتر می‌شود و میتواند باعث التهاب و تورم مفاصل شود و منجر به آب آوردن زانو شود.
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
این بیماری عبارت است از التهاب مزمن مفصل که منجر به درد، قرمزی، تورم و خشکی مفاصل می‌شود. این بیماری همچنین ممکن است باعث التهاب رباط‌ها، ماهیچه‌ها و تاندون‌ها شود. روماتیسم مفصلی نوعی بیماری خود ایمنی با منشأ ناشناخته است. یک ویژگی بارز این بیماری، آرتروز التهابی است که میتواند به‌صورت افیوژن یا همان آب آوردن زانو ظاهر شود.
نقرس
بیماری نقرس ناشی از تجمع اسید اوریک در بدن است و افراد مبتلا به این بیماری قادر به دفع یا تولید بیش از حد این ماده نیستند. اسید اوریک یک محصول تجزیه مواد غذایی است که به طور عمومی توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. تجمع و رسوب کریستال‌های اسید اوریک میتواند به شکلی که باعث درد و التهاب مفاصل می‌شود، ایجاد شود. علائم این بیماری به خصوص در انگشتان بزرگ پا مشاهده می‌شود و ممکن است باعث آب آوردن زانو نیز شود.
تروما یا ضربه
آسیب دیدگی و وارد آمدن ضربه حاد به زانو ، به ویژه در هنگام فعالیت ورزشی، میتواند باعث درد، تورم و خشکی زانو شود. همچنین احتمال زیادی وجود دارد که تاندون‌ها، عضلات و رباط‌ها آسیب ببینند یا به‌طورکلی پاره شوند. این آسیب ممکن است منجر به شرایطی مانند تاندونیت، بورسیت و آب آوردن زانو شود.
شبه نقرس (Pseudogout)
شبه نقرس ، همانند بیماری نقرس، روند و علائمی شبیه به نقرس دارد اما در نتیجه‌ی رسوب ماده دیگری به نام پیرو فسفات کلسیم در اطراف مفاصل می‌باشد.
تومورها
اگر در زانو کیست‌ها یا تومورهایی تشکیل شوند، می‌توانند بافت اطراف را تحریک کنند. در صورت ایجاد تومورها و کیست‌ها در زانو می‌توانند منجر به آب آوردن زانو شوند.
آرتریت پسوریاتیک
نوعی ورم مفاصل که برخی از مبتلایان به پسوریازیس را دچار می‌کند- پسوریازیس یک وضعیت پوستی است که با لکه‌های قرمز با پوسته‌های نقره‌ای در اطراف آن همراه است. خشکی، درد و تورم مفاصل میتواند هر بخشی از بدن را با علائم خفیف تا شدید تحت تأثیر قرار دهد.
بیماری لایم
علائم اولیه این بیماری میتواند به صورت خستگی، لرز، تب، سردرد، گره‌های لنفاوی متورم و درد عضلات و مفاصل ایجاد شود.
عوامل خطر و علائم آب آوردن زانو (افیوژن زانو) چیست؟
عوامل خطر ابتلا به آب آوردن زانو به چندین عامل بستگی دارد. به طور کلی ، وارد آمدن هرگونه فشار بیش از حد بر روی زانو ، شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. در زیر چند عامل خطر رایج برای آب آوردن زانو وجود دارد:
- سن: بالا رفتن سن میتواند احتمال ابتلا به بیماری و همچنین خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.
- ورزش: کشتی ، بسکتبال ، فوتبال یا هر نوع ورزش دیگری که ممکن است زانوی شما در حین آن پیچیده شود یا ضربه ببیند، میتواند شانس ابتلا به آب آوردن زانو را افزایش دهد.
- شغل: اگر شغل شما نیاز دارد که برای مدت طولانی بر روی زانوی خود قرار بگیرید، ممکن است احتمال تجمع مایعات در بورسا را افزایش داده و منجر به وضعیتی بنام بورسیت پیش کشکک (prepatellar bursitis) شود. این نوع مشاغل شامل فرش یا موکت کردن، باغبانی و تعمیرکاران سقف می‌باشند.
- چاقی: افزایش وزن میتواند فشار بیش از حدی را بر روی مفاصل زانو وارد کند و منجر به انحطاط و آب آوردن زانو شود.
- بیماری‌ها: این شامل شرایط و بیماری‌هایی مانند آرتروز و روماتیسم مفصلی می‌شود. هر دوی این شرایط می‌توانند منجر به مشکلات زانو شوند.
علائم افیوژن یا آب آوردن زانو ممکن است همیشه آشکار نباشد، اما به طور کلی زانو از نظر اندازه متورم به نظر می‌رسد. علائم و نشانه‌های دقیق غالباً به علت خاص ایجاد مایعات در مفصل زانو بستگی دارد ، اما معمولاً به‌صورت درد، خشکی و کاهش دامنه حرکت برو می‌کنند.
آزمایش‌هایی برای تشخیص آب آوردن زانو
بعد از اینکه متوجه شدید زانوی شما به طور غیرمعمول قرمز ، سفت و دردناک است ، باید برای تشخیص و درمان آن، نزد یک پزشک متخصص بروید. مواد التهابی که باعث افیوژن و آب آوردن زانو می شود میتواند به خود مفصل زانو آسیب برساند و باید سریعاً به آن رسیدگی کرد.
معاینه فیزیکی
اولین مرحله که پزشک شما انجام خواهد داد، بررسی مفصل آسیب دیده است. در این بررسی، پزشک درد، گرمی، تغییر رنگ، دامنه حرکت و اندازه‌گیری مفصل را بررسی می‌کند. همچنین، از بیمار اطلاعاتی درباره متورم شدن مفصل جمع‌آوری می‌کند تا بتواند بهترین درمان ممکن برای او را در نظر بگیرد. این اطلاعات مفصلی به پزشک کمک می‌کند تا تصویر کاملی از وضعیت مفصل بدست آورده و برنامه درمانی مناسب را برای بیمار تعیین کند.
تست‌های اولیه
آزمایش‌های اولیه با استفاده از سونوگرافی یا MRI می‌توانند به تصویری از تجمع مایع در مفصل کمک کرده و تشخیص دقیقی را ارائه دهند. در این خصوص، سونوگرافی میتواند یک انتخاب سریع و راحت برای تشخیص سریع بیماری باشد. برای رد کردن احتمال شکستگی‌ها ممکن است عکس برداری رادیولوژی نیز گرفته می‌شود. همچنین ممکن است برای تشخیص علل عفونت باکتریایی، آزمایش‌های خون انجام شود. با این وجود ، صرفاً دانستن اینکه مایع در اطراف مفصل وجود دارد، برای راهنمایی در درمان کافی نیست. این امر مستلزم انجام آزمایش‌های خاص‌تری است.
آرتروسنتز
آرتروسنتز (Arthrocentesis) یا پونکسیون مفصلی یک ابزار تشخیصی و یک روش درمانی است. این دقیق‌ترین آزمایش برای تشخیص علت آب آوردن زانو است. در این روش از یک سرنگ برای جمع‌آوری مایع سینوویال به طور مستقیم از مفصل آسیب دیده استفاده می‌شود – که به عنوان آسپیراسیون مفصل نیز شناخته می‌شود. پس از جمع‌آوری این مایع، می‌توان با نگاه کردن به رنگ ، شفافیت، ویسکوزیته، گلبول‌های سفید و لکوسیت های پلی مورفونوکلر (PMN) ( یک دسته از گلبول‌های سفید خون) آن را تجزیه و تحلیل کرد. آرتروسنتز روشی سریع و آسان است و در ضمن حداقل ناراحتی را برای بیمار دارد.
روش‌های درمانی برای کاهش ورم (آب آوردن ) زانو
روش‌های درمانی مؤثر برای رفع افیوژن و آب آوردن زانو عبارت‌اند از :
استراحت
اولین کار، استراحت دادن زانو است. برای 24 ساعت یا بیشتر، از ورزش کردن و دیگر فعالیت‌هایی که شامل تحمل وزن می‌شوند خودداری کنید تا کمی به زانویتان استراحت و فرصت بهبودی دهید. اگرچه، بهتر است در این مدت چند بار زانویتان را خم و راست کنید. این کار به زانویتان کمک خواهد کرد تا دامنه‌ی حرکتی خود را حفظ کند.
استفاده از گرما و سرما
برای دو سه روز اول بعد از آسیب زانو، هر دو تا چهار ساعت به مدت 15 الی 20 دقیقه روی محل یخ بگذارید. این کار به کنترل درد و کاهش تورم کمک می‌کند. به خاطر داشته باشید که برای جلوگیری از آسیب رساندن به پوست ، حوله‌ای را بین یخ و پوست خود قرار دهید.
بعد از 72 ساعت استفاده‌ی متناوب از یخ، حال می‌توانید کمی از گرما استفاده کنید. می‌توانید یک حمام گرم بگیرید، یا چند بار در روز به مدت 15 تا 20 دقیقه از یک پد گرم یا حوله گرم استفاده کنید. اگر تورم بدتر شد، گرم کردن را متوقف کنید.
فشرده سازی
برای جلوگیری از بدتر شدن مایع در زانو، یک باند کشی یا زانو بند کشی را در اطراف زانو بپیچانید. مراقب باشید آن را خیلی محکم نکنید، زیرا ممکن است باعث تورم در قسمت پایین پا و کف پا شود.
بالا بردن زانو
بنشینید یا دراز بکشید و در حالی که روی زانویتان یخ گذاشته‌اید، پای خود را بالا ببرید. پای خود را روی یک چهار پایه یا بالش بلند قرار دهید تا جریان خون به زانو آسیب دیده کاهش یابد. این کار به کاهش التهاب کمک می‌کند. باید پایتان از سطح قلب بالاتر باشد .
داروهای ضدالتهابی مصرف کنید
داروهای بدون نسخه می‌توانند به درد زانو کمک کنند. داروهای مسکن مانند استامینوفن (تیلنول) و ایبوپروفن( Motrin و Advil) را به راحتی می‌توان از داروخانه‌ها تهیه کرد. این داروها از گروهی از داروها هستند که به‌عنوان داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) شناخته می‌شوند. بهتر است که برای تسکین ورم زانو از داروهای مسکن ضدالتهاب استفاده کنید.
در مواردی که مداخله پزشکی ضروری است، پزشک ممکن است مثلاً داروی پردنیزون، یک داروی تسکین دهنده درد یا یک کورتیکواستروئید خوراکی، برای شما تجویز کند. همچنین استروئیدهایی وجود دارند که می‌توانند مستقیماً به مفصل زانو تزریق شوند. این داروها به کاهش التهاب کمک می‌کند.
آسپیراسیون (تخلیه مایع) مفصل
مایع موجود در مفصل زانو مایع سینوویال است که روان کننده است و در صورت آسیب دیدگی، میتواند در آن خون وجود داشته باشد. این التهاب مایع میتواند باعث درد ، خشکی ، سفتی و احساس پف‌کردگی شود. پزشکان می‌توانند از طریق فرآیندی به نام آسپیراسیون، علائم شما را که ناشی از طبیعت مایع است که برای محافظت از زانو در آن قرار دارد، بهبود بخشد. پزشک سوزن بزرگی را در زانوی شما وارد می‌کند و با این سوزن مایع را بیرون می‌کشد. این کار بسیار ساده است و حدود یک دقیقه در مطب پزشک طول می‌کشد.
ماساژ
ماساژ زانو ممکن است به تخلیه مایع از مفصل کمک کند. می‌توانید به خودتان زانویتان را ماساژ ملایم بدهید یا از یک متخصص کمک بگیرید.
برای ماساژ، می‌توانید روغن کرچک را روی زانوی خود بمالید. این روغن نه تنها به دست شما کمک می‌کند تا به راحتی بر روی زانویتان حرکت کند بلکه استعمال موضعی روغن کرچک، برای کاهش درد و التهاب مفید است.
تمرینات مخصوص زانو را انجام دهید
پس از آسیب‌دیدگی کمی تسکین یافت، می‌توانید تمرینات ایزومتریک را برای تقویت عضلات نگه دارنده‌ی زانوی خود انجام دهید. وقتی عضلات اطراف مفصل قوی باشند، می‌توانند به کاهش فشار مفصل کمک کنند. این تمرینات همچنین میتواند به کاهش مایعات در زانو کمک کند. غالباً بهتر است برای اقدام پیشگیرانه در مقابل آسیب‌دیدگی‌ها و ورم زانو، زانوهایتان را قوی نگه دارید. برخی تمرینات می تواند برای حفظ زانوهای قوی مفید باشد ، از جمله:
- تمرینات انعطاف‌پذیری
- تمرین با وزنه
- تمرینات کم اثر مانند تمرینات ایروبیک در آب و شنا
حفظ وزن سالم همچنین میتواند به جلوگیری از آسیب ناخواسته‌ی سایش و پارگی که منجر به تورم زانو می‌شود کمک کند.
جراحی
اگر از آب آوردن زانوی خود همراه با علائم شدید همراه با آن رنج می‌برید و یا آسیب دیدگی شما مجدداً عود می‌کند، می‌توانید برای درمان مشکل خود به پزشک مراجعه کنید. چندین نوع روش مختلف جراحی به کاهش یا از بین بردن علائم آب آوردن زانو کمک می‌کند و پزشک شما میتواند تعیین کند که کدام روش درمان برای شرایط شما مؤثر است. روش‌های جراحی ممکن برای درمان آب آوردن زانو شامل آرتروسکوپی، آسپیراسیون و تخلیه‌ی مایع مفاصل و جراحی‌های تعویض مفصل زانو می‌باشند.
آیا رژیم غذایی میتواند به زانوی آب آورده و متورم کمک کند؟
از آنجا که تحمل وزن با یک زانوی ورم کرده مشکل است، کاهش چند کیلو وزن میتواند به کاهش درد کمک کند. ثابت شده است که برخی از مواد غذایی هنگامی که علت نقرس و التهاب است، بر روی تورم زانوها تأثیر می‌گذارد. این مواد غذایی شامل موارد زیر هستند:
- گیلاس: دارای آنتوسیانین است که به کاهش التهاب و علائم نقرس کمک می‌کند
- موز: دارای سطح بالایی از پتاسیم است که کریستال‌های اسید اوریک را به مایع تبدیل می کند، که از طریق ادرار دفع می‌شود. ویتامین C به کاهش تورم و درد کمک می‌کند.
- ریشه زنجبیل: ریشه زنجبیل چه به صورت سس و رب ، چه به صورت پخته شده در نوشیدنی داغ و چه به صورت خرد شده در وعده غذایی، خواص ضدالتهابی دارد.
- سرکه سیب: به دلیل اسیدی بودن آن در تسکین درد و التهاب کمک می‌کند. یک قاشق چای‌خوری سرکه سیب را به یک لیوان آب اضافه کنید و روزانه 2-3 بار بنوشید.
- جوش‌شیرین: میزان اسید اوریک در بدن را کاهش می‌دهد.
- سیب: دارای اسید مالیک است که باعث کاهش اسید اوریک، تورم و درد می‌شود.
- آب لیمو: بدن را قلیایی می‌کند ، و مقدار اسید اوریک را کاهش می‌دهد.
عوارض درمان آب آوردن زانو
پس از تشخیص علت اصلی ، شما باید از برنامه درمانی که پزشکتان مخصوص برای شما طراحی کرده است پیروی کنید تا خطر عوارض احتمالی از جمله موارد زیر را کاهش دهید:
- کاهش عملکرد ورزشی
- ناتوانی
- ناهنجاری و تخریب مفصل
- مشکلات عصبی که باعث درد ، بی حسی یا سوزن سوزن شدن می‌شوند
- درد دائمی یا مزمن
- آمبولی ریوی (لخته شدن خون به رگ‌های خونی ریه)
- گسترش سرطان
- گسترش عفونت
