فیبرومیالژیا: علت، علائم و درمان ( دارو، ورزش، ماساژ، کاردرمانی و ..)

فیبرومیالژیا، که به عنوان سندروم فیبرومیالژیا نیز شناخته می‌شود، یک بیماری طولانی‌مدت است که اصلی‌ترین تأثیر آن بر سیستم عصبی مرکزی است و باعث بروز درد گسترده در ساختارهای اسکلتی و عضلانی بدن می‌شود. این بیماری همراه با علائم دیگری مانند خستگی، مشکلات خواب، تغییرات خلقی و کاهش حافظه نیز همراه است.

افراد مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است با سردردهای تنشی، افسردگی، اضطراب، اختلالات مفصلی مانند سندروم دهان و صورت و اختلال در تحریک‌پذیری روده مواجه شوند.

این علائم ممکن است به تدریج و بدون وجود هر عامل تحریک‌کننده‌ای در طول زمان پدیدار شوند، اما اغلب این بیماری به دلیل عواملی نظیر آسیب دیدگی جراحی، عفونت، آسیب فیزیکی، فشارهای روحی شدید و غیره به وجود می‌آید.

یکی از نظریه‌های مهم درباره این بیماری می‌گوید که تحریک مکرر عصب‌ها باعث تغییراتی در مغز و نخاع می‌شود و سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع و اعصاب) این تغییرات را پردازش کرده و پیام درد را به سراسر بدن منتقل می‌کند.

علل بیماری فیبرومیالژیا 

علت اصلی فیبرومیالژیا مشخص نیست اما احتمال می رود که دلایل زیادی موجب بروز این بیماری می شوند. برخی از عوامل اصلی که به نظر می‌آید به بروز این بیماری کمک می کنند عبارتند از:

• ژنتیک. بیماری فیبرومیالژیا در خانواده گسترش میابد و این نشان می دهد ژنتیک نقش مهمی در بروز این بیماری دارد. برخی مردم بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به این بیماری هستند چون ژنهای آن را دارند. اگر اینطور باشد میتوان علت اینکه چرا بعضی افراد پس از وقوع اتفاقاتی در زندگیشان دچار این بیماری میشوند.
• رویدادهای جسمی یا احساسی. گاهی اوقات فیبرومیالژیا به علت یک اتفاق استرس زا رخ میدهد که شامل استرسهای فیزیکی یا احساسی طولانی مدت (مسائل روانشناختی) میشود. محرکهای احتمالی شامل اتفاقاتی مثل آسیب دیدگی‚ عفونت ویروسی‚ تصادف با اتومیبل‚ زایمان‚ عمل جراحی‚ شکست عاطفی‚ بودن در روابط پر تنش‚ فقدان یکی از عزیزان میشود.
• عفونت. برخی از بیماریها یا عفونت‌های ویروسی موجب تشدید یا تحریک بیماری فیبرومیالژیا میشود.
• پیام غیر طبیعی درد: یکی از نظریه‌های مهم در این مورد این است که تحریک مکرر عصب موجب میشود که نخاع و مغز افراد با بیماری فیبرومیالژیا تغییر کند و سیستم عصبی مرکزی این تغییرات را پردازش میکنند و پیام درد را به سرتاسر بدن ارسال می کنند. این تغییر شامل تغییراتی در سطح ترشح مواد شیمیایی مغز و سیگنالهای درد میشود.
• عدم تعادل شیمیایی: طبق تحقیقات افرادی که فیبرومیالژیا دارند به صورت غیر طبیعی هورمون سروتونین را کم ترشح می کنند و واکنشهای دوپامین غیرطبیعی نسبت به درد دارند. ترشح سطوح پایین این هورمونها می تواند عامل اصلی بروز فیبرومیالژیا باشد. همانطور که میدانیم این هورمونها در مواردی مثل خلق و خو‚ خواب‚ اشتها‚ رفتار و واکنش نسبت به موقعیتهای استرسزا نقش مهمی دارند این هورمونها همچنین در پردازش سیگنالهای دردی که به اعصاب فرستاده می شوند تاثیر دارند.
• استرس: تغییرات در هورمونهای دیگر مثل کورتیزول ممکن است مربوط به بیماری فیبرومیالژیا باشد. کورتیزول هورمونی است که وقتی بدن دچار استرس می شود ترشح می شود.
• مشکلات خواب: فیبرومیالژیا مانع از این می شود که افراد به خواب عمیق بروند و همیشه خستگی شدید دارند. بدخوابی دارند و درد بیشتری را تجربه می کنند. اختلال الگوی خواب تنها علت این بیماری نیست اما میتواند یکی از علل آن باشد.

عوامل خطر فیبرومیالژیا 

این عوامل خطر عبارتند از:

• جنسیت: فیبرومیالژیا در زنان بیشتر از مردان رخ میدهد.
• سابقه خانوادگی: اگر والدین یا خواهر برادر شما دچار این بیماری شده‌اند خطر ابتلا شما بیشتر است.
• اختلالات دیگر مثل لوپوس رماتیسم مفصلی آرتریت روماتوئید: اگر شما لوپوس یا رماتیسم مفصلی استئوآرتریت  دارید احتمال اینکه به فیبرومیالژِیا مبتلا شوید بیشتر است.
• سن. اگرچه فیبرومیالژیا تقریبا همه افراد در همه سنین از جمله بچه‌ها را تحت تاثیر قرار میدهد. اما اکثر افراد در سنین میانسالی دچار فیبرومیالژیا شده‌اند و هرچقدر سن افراد بالاتر میرود ریسک این بیماری هم افزایش می‌یابد.
• علاوه براین. همچنین برخی عوامل دیگر نیز به این بیماری نسبت داده شده است اما تحقیقات بیشتری نیاز است تا حقیقت این موضوع مشخص شود. این عوامل خطر احتمالی عبارتند از :
• رویدادهای زندگی پر از استرس یا تروماتیک یا اختلالات استرس پس از تروما
• آسیب دیدگی‌های مکرر
• بیماری (مثل عفونت ویروسی)
• چاقی

علائم فیبرومیالژیا 

علائم فیبرومیالژیا عمدتا عبارتند از:

• درد در سرتاسر بدن(درد گسترده) درد معمولا به صورت درد مبهم و مداومی توصیف میشود که برای مدت حداقل سه ماه ادامه پیدا کرده است. اگرچه ممکن است در مواقع مختلف بهتر یا شدیدتر می شود. درد به صورت سوزش‚ تیز و کوبشی احساس می شود. درد گسترده به این معناست که در بالا و پایین کمر و در هر دو طرف بدن وجود دارد. شما درد را در سرتاسر بدن خود احساس میکنید.اما در برخی نواحی خاص مثل گردن  و کمر  شدیدتر است.
• سفتی عضلات. وقتی برای مدت طولانی در یک حالت بدنی ثابت میمانید درد شما به شدت زیاد میشود. مثل زمانی که صبح از خواب بیدار میشوید. ممکن است سفتی عضلات به گرفتگی منتهی شود.
• خستگی مفرط . افرادی که فیبرومیالژیا دارند معمولا احساس خستگی میکنند. خستگی مفرط دارند یا احساس میکنند از نفس افتاده‌اند. این خستگی شبیه وقتی است که شما آنفولانزا دارید. این بیماران حتی اگر به مدت طولانی خواب رفته باشند باز هم احساس خستگی میکنند.
• مشکلات خواب. درد اغلب خواب شما را مختل میکند اکثر افرادی که فیبرو میالژیا دارند. اختلالات خواب دیگری مثل آپنه خواب‚ سندروم پای بیقرار دارند. ممکن است اغلب با اینکه مدت طولانی خوابیده‌اید اما باز هم احساس خستگی کنید. چون این بیماری از به خواب رفتن عمیق شما طوری که بتوانید سرحال شوید جلوگیری میکند. به این نوع خوابیدن خواب غیرترمیمی میگویند.
• حساسیت شدید. این وضعیت شما را نسبت به درد در تمام بدن حساس می کند مثلا یک تماس سطحی مثل ضربه به انگشت پا برای شما دردناک است. همچنین ممکن است درد بیشتر از آنچه انتظار میرود طول بکشد. علاوه بر این وقتی که در تماس با چیزهایی هستید که نسبت به آنها حساس هستید (مثل برخی غذاهای خاص‚ نور درخشان‚سیگار) باعث میشود علائم دیگر فیبرو میالژیا شدت پیدا کنند.
• مشکلات شناختی (معمولا به آن مگس مغزی میگویند). مشکلاتی که مربوط به فکر کردن حافظه‚ به یاد آوردن و یاد گرفتن چیزهای جدید‚ توانایی تمرکز کردن‚ توجه کردن‚ تمرکز روی مسائل ذهنی و همینطور کندی یا پرت و پلا گفتن در گفتار میشود.
• سردردها مثل میگرن. این سردردها از ملایم تا میگرنهای شدید دسته بندی میشوند و میتوانند شامل علائم دیگری مثل احساس بیماری شوند.
• علائمی که شامل سوزن سوزن شدن (گزگز شدن که به نام پارستزیا شناخته میشود) احساس سوزش و خارش و بیحسی در دستها و پاها میشوند.
• گاهی اوقات درد در صورت و فک‚ شامل اختلالاتی در فک میشود که به سندروم مفصل گیجگاهی فکی معروف است.
• مشکلات گوارشی. مثل درد شکم نفخ و یبوست
• افسردگی و اضطراب
• برخی علائم دیگر.افرادی که مبتلا به فیبرومیالژیا هستند اکثرا آن را تجربه میکنند که شامل بی‌حوصلگی و سرگیجه احساس سرما و گرمای بسیار زیاد ‚تمایل شدید برای تکان دادن پاها(سندروم پای بیقرار) در زنان پریودهای دردناک غیر طبیعی میشود.
• فیبرومیالژیا اغلب با بیماریهایی مثل سندروم روده تحریک پذیر سندروم خستگی مزمن‚ سیستیت بینابینی (سندروم مثانه دردناک) اختلالات مفصل گیجگاهی فکی‚ سندروم تاکی کاردی همراه است.

تشخیص 

برای تشخیص فیبرومیالژیا باید معیارهای خاصی رعایت شود. علاوه بر این سابقه پزشکی بیمار معاینه فیزیکی عکس رادیولوژی و آزمایشات خون از جمله معیارهای متداولی هستند که برای تشخیص نیاز هستند:

• از درد شدید در ۳ تا ۶ ناحیه بدن رنج میبرید یا از درد ملایمتری در ۷ ناحیه از بدنتان یا بیشتر رنج میبرید.
• علائم شما برای حداقل سه ماه ادامه پیدا کرده است.
• دلیل دیگری برای علائم شما پیدا نشده است.
• سطح درد شما را با فشار دادن نقاط حساس بالاتر میبرند که به آن نقطه درد میگویند اگرچه این روش امروزه خیلی شایع نیست

بیماریهای مرتبط 

بیماریهای دیگری هستند که غالبا با فیبرومیالژیا همراه هستند بنابراین قبل از تشخیص فیبرومیالژیا پزشک شما ابتدا مشخص میکند که آیا شما بیماریهای خاص دیگری که علائم مشابه داشته باشد دارید از جمله:

• استئوآرتریت
• لوپوس
• آرتریت روماتوئید
• اسپاندولیت آنکولیزان یا روماتیسم ستون فقرات
• اختلالات مفصل گیجگاهی فکی
• سندروم خستگی مزمن
• مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس
• بیماری پلی میالژیا روماتیکا (که باعث درد و سفتی بدن میشود)
• اسپاندولیوآرتریت محوری یا تورم ستون فقرات
• بیماری تیروئید
• دیابت
• کم خونی و بی حالی

درمان بیماری فیبرومیالژیا 

معمولا درمان برای فیبرومیالژیا شامل هم دارو و هم استراتژی‌های خود درمانی میشود. البته یک درمان نمی‌تواند برای همه علائم مفید باشد. بنابراین مجموعه‌ای از روشهای درمانی را امتحان کنید که می‌تواند تاثیر بیشتری داشته باشد.

داروهای معمولی– داروهای مخصوص فیبرو میالژیا 

داروهای رایجی که می تواند درد را کمتر کند و خواب را بهبود ببخشد عبارتند از:

• مسکنهایی که برای درد استفاده میشود مثل استامینوفن ایبوبروفن ناپروکسن اما داروهایی که مخدر در آنها استفاده شده است توصیه نمیشود چون عوارض زیادی برای بیمار به وجود می‌آورند.
• داروهای ضد افسردگی مثل دولکستین و میناسیپرومین
• داروهای ضد تشنج مثل گاباپنتین و پرگابالین

درمانها داروهای جایگزین سبک زندگی داروهای خانگی برای درمان فیبرومیالژیا 

خود درمانی در کنترل فیبرومیالژیا بسیار مهم است. درمانهای مختلف زیادی مثل تغییر سبک زندگی درمانهای خانگی ممکن است به کاهش تاثیرات فیبرومیالژیا بر بدن و زندگی روزانه شما تاثیر بگذارند.

• کنترل استرس و مشاوره. اولا سعی کنید یک مکان آرام پیدا کنید و اجازه دهید مدت زمانی هر روز ریلکس کنید. برنامه‌ای برای خود بگذارید و ببینید چطور میتوانید استرس خود را کاهش دهید به طوری که فعالیتهای روتین شما دچار مشکل نشوند. افرادی که همه فعالیتهای خود را کنار میگذارند و کار خود را رها میکنند وضعیتشان نسبت به کسانی که فعال باقی میمانند بدتر میشود. میتوانید تکنیکهایی مثل مدیتیشن و تنفس عمیق برای کنترل استرس خود امتحان کنید. صحبت کردن با یک مشاور هم میتواند برای شما مفید باشد.
• ورزش کردن به صورت منظم و فیزیوتراپی. هرچند ورزش کردن در ابتدا درد شما را افزایش میدهد اما اگر به صورت مداوم ادامه بدهید اغلب علائم فیبرومیالژیا را کاهش میدهد. ورزش مناسب مثل ایروبیک در آب‚ کششها راه رفتن‚ شنا کردن و دوچرخه سواری موثر هستند. حالت بدنی خوب و ریلکسیشن میتواند اهمیت زیادی داشته باشد . یک فیزیوتراپیست برنامه ورزشی را به شما آموزش میدهد تا بتوانید آنرا در خانه انجام دهید با انجام این ورزشها شما میتوانید انعطاف پذیری و استقامت خود را بالا ببرید.
• کاردرمانی. یک کاردرمانگر به شما کمک میکند تغییراتی را در برخی نواحی که موجب بروز استرس شده است انجام دهید. برخی هماهنگی‌های ساده در محل کار یا روشی که شما کارهای روزانه خود را انجام میدهید مثل عادتهای خوابیدن کیفیت خواب در فیبرومیالژیا بسیار مهم است. سعی کنید به اندازه کافی بخوابید و عادت خوب خوابیدن را تمرین کنید مثلا در زمانهای مشخصی صبح‌ها از خواب برخیزید و ساعت مشخصی به خواب بروید.
• به عملکرد خودتان سرعت ببخشید اما خودتان را زیاد تحت فشار قرار ندهید. انجام دادن کارهای زیاد در روزهایی که حال شما خوب است ممکن است باعث شود روزهای بدتری برای شما به ارمغان بیاورد. بنابراین سعی کنید در انجام فعالیتها و برنامه‌ریزی خودتان تعادل ایجاد کنید. به عبارت دیگر در روزهای بد نه خیلی کم کار باشید و نه بیش از اندازه در روزهای خوب کار کنید.
• طب سوزنی. اگر چه طب سوزنی یک سیستم پزشکی چینی محسوب میشود اما برای هر فردی مناسب نیست. شواهد زیادی نشان میدهد که این روش درمانی علائم فیبرومیالژیا را تسکین میدهد.
• ماساژ. بر اساس تحقیقات کمی که انجام شده است ماساژ درمانی میتواند تاثیرات مفید و فوری را روی کاهش درد اضطراب افسردگی در افرادی که مبتلا به فیبرومیالژیا هستند داشته باشد. بنابراین میتواند یکی از درمانهای مکمل و جایگزین به حساب بیاید.
• یوگا و تا چی. طبق تحقیقاتی که انجام شده است هر دو میتوانند در کنترل علائم فیبرو میالژیا مفید هستند.
• حفظ سبک زندگی سالم. غذاهای سالم بخورید. کافئین‚ تنباکو‚ الکل را کاهش دهید و کارهای خوب و لذت بخشی را در طول روز انجام دهید.

مکملها 

مکملهای مفید برای فیبرومیالژیا:

• ویتامین ب ۱۲ .تحقیقات محدودی نشان داده‌اند که سطح پایین ویتامین ب ۱۲ میتواند در سندروم خستگی مزمن و فیبرومیالژیا تاثیر داشته باشد. علاوه براین متیل کوبالمین که نوعی ب ۱۲ است میتواند درد مزمن در فیبرومیالژیا را مثل آرتریت روماتوئید کاهش دهد. هر چند علل هر دو وضعیت هنوز مشخص نیست . این ویتامین با ترمیم سلولهای نورون علائم را بهبود میبخشد .شما میتوانید ویتامین ب12 را از اینجا بخرید.
• مواد معدنی مثل منیزیم‚ کلسیم‚ مس‚ آهن‚ منگنز. در تحقیقی نشان داده شد که غلظت کلسیم‚ منیزیم‚ آهن‚ مس و منگنز در موی خانمهایی که مبتلا به فیبرومیالژیا هستند پایین‌تر از سطح کنترل است.اگر شما آزمایش خون داده‌اید و نشان داده است که این مواد مغذی در بدن شما کم است میتوانید از مکملها استفاده کنید یا رژیم غذایی خود را تغییر دهید. شما میتوانید مکمل منیزیم را از اینجا بخرید.
• ویتامین دی . کمبود این ویتامین میتواند به فیبرومیالژیا مربوط باشد. بنابراین استفاده از مکمل ویتامین دی میتواند کیفیت زندگی افرادی که مبتلا به بیماری فیبرومیالژیا هستند را بهبود ببخشد.
• کوآنزیم کیو 10. این ماده مهم نشان داده است که میتواند علائم فیبرومیالژیا مثل درد و خستگی را کاهش دهد. شما میتوانید کوآنزیم کیو 10 را از اینجا بخرید.
• کورکومین. طبق تحقیقات زیادی که انجام شده است کورکومین میتوانید به عنوان یک مسکن موثر برای کاهش و تسکین درد بیماران مبتلا به استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید هستند مفید باشد بنابراین اگر به دنبال مسکن طبیعی هستید میتوانید از کورکومین استفاده کنید ارزش امتحان کردن را دارد.