آیا در ناحیه کف یا کناره پا، احساس ناراحتی یا درد دارید؟ آیا کفش‌های تنگ یا نامناسب می‌پوشید؟ اگر پاسخ شما به این سوالات بله است، احتمالاً دچار میخچه پا شده‌اید. میخچه پا، لایه‌های ضخیم سفید یا زرد رنگ سلول‌های مرده پوست هستند که ناصاف و زمخت می‌باشند. میخچه‌ها شکلی مخروطی دارند و معمولاً در طول استخوان‌های انگشت پا ایجاد می‌شوند که سر میخچه می‌تواند به عصب آن ناحیه فشار وارد کند. بهترین راه برای تشخیص و درمان انواع مختلف میخچه پا، مشورت با پزشک است.
انواع میخچه پا
میخچه‌ها هنگامی بوجود می‌آیند که به یک ناحیه از پا یا انگشتان پا بطور مداوم فشار وارد شود. با گذشت زمان، اصطکاک و فشار مکرر، باعث مرگ سلول‌های پوست می‌شود. سپس، بدن برای محافظت از خود، سطح سخت و محکمی (میخچه) را شکل می‌دهد.
هنگامی متوجه وجود میخچه پا می‌شوید، که پوست ناحیه آسیب‌دیده، زمخت شده و تغییر رنگ می‌دهد. میخچه پا انواع مختلفی دارد- میخچه سخت، میخچه نرم و میخچه دانه‌ای.
بسته به نوع میخچه پا، ممکن است ویژگی‌های مختلفی از آنها ببینید:
- میخچه‌های سخت- واژه پزشکی که برای میخچه سخت بکار می‌رود، هلومادروم (heloma durum) است. اگر میخچه سخت دارید، تکه‌ای به هم پیوسته از پوستی سفت‌تر با هسته‌ای متفاوت مشاهده می‌کنید که ممکن است سخت‌تر از نواحی دیگر میخچه به نظر برسد.
- میخچه نرم- واژه پزشکی برای میخچه نرم هلوما مول (heloma molle) است. میخچه‌های نرم، قرمز، ظریف و حساس با مرکزی نرم‌تر هستند. هلوما مول معمولاً بین انگشتان پا، بویژه بین انگشت چهارم و انگشت کوچک بوجود می‌آید. میخچه نرم عمدتاً دردناک‌ترین نوع میخچه است.
- میخچه دانه‌ای- میخچه دانه‌ای نیز بسیار دردناک است و مانند یک توده سخت از پوست مرده ظاهر می شود. میخچه دانه‌ای در واقع به میخچه‌های بسیار کوچکی گفته می‌شود که در کنار یکدیگر جمع شدهاند. آنها بسیار حساس هستند و عموماً در پاشنه یا پنجه پا ایجاد می‌شود.
تفاوت‌های میخچه و پینه پا
پینه، که به نام کالوس نیز شناخته می‌شود، یک برجستگی ضخیم از سلول‌های مرده پوست است که اغلب در پاها شکل می‌گیرد. برای بسیاری از افراد، تفکیک میخچه و پینه امری دشوار است زیرا ظاهراً شباهت زیادی با یکدیگر دارند. ممکن است میخچه را با پینه یا پوستهای مرده و خشک روی پا اشتباه گرفت.
پینه‌ها و میخچه‌ها به همان دلیل شکل می‌گیرند، یعنی محافظت از پوست در برابر اصطکاک و فشار طولانی. این برجستگی‌ها و پوستهای سفت و ضخیم را به عنوان هایپرکراتوزیس در زبان پزشکی می‌شناسند.
پینه‌ها در اکثر موارد بدون درد هستند یا ممکن است کمی تحریک‌کننده باشند. اما میخچه‌ها در بسیاری از موارد بسیار دردناک و حتی آزاردهنده هستند.
شکل ظاهری میخچه‌ها و پینه‌ها
میخچه‌ها نسبت به پینه‌ها، کوچک‌تر و گرد هستند، در مقابل، پینه‌ها معمولاً بزرگتر، پهن‌تر و صاف‌تر هستند. معمولاً میخچه‌ها دارای یک مرکز سخت هستند که پوست متورم قرمز رنگی در اطراف آن است.
محل پینه‌ها و میخچه‌ها
پینه‌ها برآمدگی‌های سخت و خشنی هستند که اکثر مواقع روی پاشنه پا، پنجه یا کناره‌های پا ایجاد می‌شود. میخچه‌ها اغلب روی انگشتان بوجود می‌آیند.
علت ایجاد میخچه پا چیست؟
چندین عوامل مختلف منجر به میخچه پا می‌شود:
- پوشیدن کفش‌ها یا صندل‌های تنگ
- کفش‌ها و صندل‌هایی که اندازه و شکل آن، مناسب پای شما نیست
- پوشیدن سبک متفاوتی از کفش که پا به آن عادت ندارد.
- نپوشیدن جوراب
- ناهنجاری‌های پا مانند پینه یا انحراف انگشت شست
- قرار گرفتن روی پاها به مدت بسیار طولانی بخصوص راه رفتن و دویدن
- با بالا رفتن سن، پوست پاها نازک‌تر می‌شود. بافت چربی کمتر، احتمال ایجاد میخچه و پینه را افزایش می‌دهد.
- زنان بیشتر از مردان دچار میخچه در پاها می‌شوند.
این موارد، متداول‌ترین عوامل ایجاد میخچه پا هستند، اما هر عاملی که منجر به سایش یا فشار مداوم روی پوست پا شود، می‌تواند منجر به ایجاد میخچه شود.
آیا میخچه پا ارثی است؟
میخچه پا خصوصیت وراثتی ندارد. میخچه‌ها نواحی سخت و ضخیم پوست هستند که بر اثر فشار ایجاد می‌شوند.
آیا میخچه پا مسری است؟
میخچه پا مسری یا واگیردار نیست. میخچه‌ها توسط ویروس یا باکتری ایجاد نمی‌شوند، آنها به دلیل اصطکاک و فشار در طول زمان بوجود می‌آیند. افراد، اغلب تفاوت بین میخچه و زگیل را تشخیص نمی‌دهند. زگیل ها مسری هستند و باید هرچه سریع‌تر درمان شوند.
علائم میخچه پا
انواع مختلفی از میخچه پا وجود دارد که ممکن است فرد به آن مبتلا شود و هرکدام علائم مختلفی دارند. برخی از علائم آنها ممکن است شبیه به پینه پا باشد، و فرد آن را با میخچه اشتباه بگیرد. هنگامی که میخچه پا ایجاد می‌شود، شما علائم زیر را مشاهده خواهید کرد:
- بخشی از پوست انگشت پا سخت‌تر از حالت معمول باشد
- تغییر رنگ پوست
- زرد شدن نواحی بالای پا
- قرمز شدن نواحی داخلی انگشت
چون میخچه پا اغلب با پینه یا دیگر مشکلات پا اشتباه گرفته می شود، بهتر است که با پزشک در این مورد مشورت کنید.
تفاوت میخچه با زگیل چیست؟
زگیل‌های کف پا و میخچه پا ممکن است بسیار به هم شباهت داشته باشند و در نواحی یکسان پا ایجاد می‌شوند. زگیل و میخچه با توجه به اندازه، ظاهر و محل رشد آنها، با هم تفاوت دارند.
میخچه پا، اغلب در نواحی زیر ایجاد می‌شود:
- روی انگشتان پا
- بین انگشتان
- روی انگشت کوچک
میخچه پا ممکن است در نواحی زیر انگشتان یا سینه پا و روی پاشنه ایجاد شود.
زگیل پا اغلب در نواحی زیر بوجود می‌آید:
- روی پاشنه پا
- ناحیه سینه پا
- زیر انگشت شست پا
زگیل‌های پا، توسط سطح خشک و سخت پوست همراه با نقطه‌های سیاه کوچک در زیر آن، شناخته می‌شوند.
سطح میخچه پا ضخیم و سخت است و نقاط سیاه در زیر سطح آن وجود ندارد. میخچه پا بصورت تک و در یک ناحیه ایجاد می‌شود، با این حال، ممکن است در چندین ناحیه از پا نیز ایجاد شود.
چرا میخچه و پینه پا باید درمان شوند؟
میخچه پا و پینه بسیار دردناک هستند. درد ناشی از آنها ممکن است ناراحتی کمی ایجاد کند یا ممکن است که درد شدیدی را تجربه کنید. این درد، به دلیل فشار بر بافت نرم زیرین میخچه یا پینه پا ایجاد می‌شود. فشار یا اصطکاکی که باعث شکل‌گیری میخچه پا یا پینه می‌شود، روی بافت سخت ادامه می‌یابد و به بافت نرم انتقال یافته و احساس ناراحتی را بوجود می‌آورد.
پودیاتریست و کایروپودیست (یا متخصص پا)، میخچه و پینه پا را درمان میکند و درد و ناراحتی ناشی از آن را تسکین می‌دهد.
اصول درمان میخچه پا
چون درد و ناراحتی میخچه، ناشی از توده‌ای بافت سخت است، که به بخش‌های نرم زیرین پا فشار وارد می‌کنند، بهترین راه برای درمان میخچه و پینه پا، رفع موارد زیر است:
- علت فشار
- توده بافت سخت
در حالی که تا جایی که امکان دارد، به بافت سالم آسیبی وارد نشود.
درمان میخچه پا
می‌توانید میخچه پا را با انواع مختلف محصولات دارویی موجود درمان کنید. این محصولات از مواد شیمیایی جهت از بین بردن پوست ضخیم مرده، استفاده می‌کنند. اکثر این محصولات بصورت بدون نسخه در دسترس قرار دارند، ترکیب پایه مشترک، در تمامی این محصولات، سالیسیلیک اسید است.
همه میخچه ها و پوستی که روی آن رشد میکند، از پروتئینی بوجود می‌آیند که توسط سالیسیلیک اسید حل می‌شود. معمولاً استفاده از سالیسیلیک اسید برای افراد دیابتی یا افرادی که در نواحی از بدن مشکل گردش خون دارند، توصیه نمی‌شود.
درمان‌های میخچه پا با روش‌های متنوع استعمال انجام می‌شود که شامل قطره، پد یا ضماد است. برای درمان کامل میخچه، ممکن است مجبور باشید از روش‌های مختلفی استفاده کنید.
اگر درمان را متوقف کنید، حتی اگر به ظاهر میخچه پا رفع شده باشد، اما دوباره رشد میکند. استفاده از سالیسیلیک اسید ممکن است کمی ناخوشایند باشد، زیرا باعث از بین رفتن پوست می‌شود. اگر در آن ناحیه احساس سوزش یا خارش دارید، باید مقدار استعمال آن را کمتر کرده یا بطور کامل متوقف کنید.
بهتر است قبل از بکار گرفتن درمان‌های خانگی یا داروهای بدون نسخه جهت رفع میخچه پا، به یک متخصص پا مراجعه کنید. در برخی موارد مواد شیمیایی قوی ممکن است باعث جراحت پا و عوارض بسیار شدید شود.
درمان میخچه سخت
درمان میخچه سخت، تقریباً شبیه به درمان پینه است با یک تفاوت. از آنجاییکه، میخچه سخت پا، در واقع یک پینه است که هسته سخت عمیقی دارد، هنگامی که بخش پینه برداشته شود، هسته آن را می‌توان برداشت. به این کار انوکلئاسیون (enucleation) مرکز می‌گویند.
برداشتن یا انوکلئاسیون مرکز، یک گودی یا حفره‌ای در بافت پا ایجاد میکند. با گذشت زمان و روند بهبودی، بدن بطور طبیعی این حفره را با بافت سالم پر می کند. با این وجود، در حالی که روند بهبودی در حال انجام است، این حفره معمولاً با یک ژل (پولیمر، سیلیکون یا اکریلیک) پر می‌شود که از ایجاد میخچه بیشتر جلوگیری شود.
درمان میخچه پا، مانند درمان پینه اغلب محدود به یک اصل است. اینکه اگر میخچه پا بزرگ باشد، یا در نواحی غیرقابل دسترسی بوده یا چندین سال است که بوجود آمده، (به عبارت دیگر: میخچه مزمن است)، احتمالاً به درمان‌های بیشتری برای رفع آنها نیاز خواهید داشت. متخصص پا پس از 6-8 هفته بررسی، قادر به تصمیم‌گیری در این مورد خواهد بود.
درمان میخچه نرم
درمان میخچه نرم پا مانند میخچه سخت، نیازمند برداشتن بافت مرده با یک چاقوی کوچک جراحی است. با این حال، هنگامی که پوست را با مایع خیس کرده و نرم شده است، بافت نرم سفید را با دقت از بافت سالم جدا می‌کنند.
از آنجاییکه بین انگشتان پا، محل تجمع عرق می‌باشد و انگشتان به یکدیگر مالیده شده و میخچه ایجاد می‌شود، اغلب به یک جداکننده انگشت پا نیاز است. این جداکننده، وسیله‌ای است که انگشتان را از یکدیگر دور نگه داشته باعث تبخیر تعریق می‌شود و از ساییده شدن انگشتان به یکدیگر جلوگیری میکند.
متخصص پا به عنوان بخشی از درمان، به بیمار توصیه میکند که توجه ویژه‌ای به نظافت و خشک کردن انگشتان پا و پره بین آنها داشته باشند. علاوه بر این، الکل مالشی (نوعی الکل است به نام ایزوپروپیل) را می‌توان روی میخچه نرم استفاده کرد. هنگامی که الکل مالشی را روی پوست قرار دهید و صبر کنید تا تبخیر شود، سلول‌های پوست را خشک کرده و همچنین آن نواحی را استریل میکند.
درمان میخچه دانه‌ای
میخچه‌های دانه‌ای با پوست خشک (بیماری کم‌تعریقی یا انهیدروزیس) ارتباط دارد. درمان این نوع میخچه، با برداشتن میخچه‌های کوچک و سپس استعمال یک ملین که اغلب حاوی کرم اوره است، انجام می‌گیرد. یک کرم نرم کننده باعث نگه داشتن آب در پوست می‌شود و آن را مرطوب نگه می‌دارد و از خشک شدن آن جلوگیری میکند.
از آنجاییکه میخچه‌های دانه‌ای معمولاً چند فاز دارند، پزشک 3 ماه پس از درمان، بیمار را معاینه میکند تا در صورت لزوم درمان ادامه یابد.
درمان میخچه زیر ناخن
میخچه‌هایی که در زیر ناخن‌های انگشت پا (میخچه سابونگوال) ایجاد شده، به سختی درمان می شوند. دسترسی به میخچه در حالی که هنوز ناخن در جای خود قرار دارد، امکان‌پذیر نیست. بنابراین، برای درمان میخچه زیرانگشتی، لازم است ناخن برداشته شود. معمولاً متخصص پا، ناخن را تا حدی بلند میکند، که بتواند میخچه را خارج کند. با این حال، در برخی موارد، تمام ناخن باید برداشته شود.
هنگامی که ناخن بلند می‌شود یا برداشته می‌شود، میخچه باید با استفاده از یک چاقوی کوچک جراحی خارج شود. از آنجاییکه درمان میخچه زیرانگشتی باید به گونه‌ای انجام شود که میخچه دوباره رشد نکند، در اکثر موارد، یک ماده سوزآور مانند نیترات جیوه، برای نابودی بافت میخچه استفاده می‌شود. اگر میخچه از ریشه از بین برود، دیگر نیازی به برداشتن مجدد ناخن نیست.
بیمارانی که دچار میخچه زیرانگشتی هستند، مهم است که هر 2-3 هفته، توسط پزشک بررسی شوند تا از رشد سالم ناخن و از عدم بازگشت میخچه اطمینان حاصل کنند.
درمان میخچه‌های عروقی
میخچه‌های عروقی، میخچه‌هایی است، که دارای عصب و رگ‌های خونی هستند. میخچه‌های عروقی مانند اکثر میخچه‌ها، فقط از بافت مرده تشکیل شدهاند، این مسئله درمان میخچه‌های عروقی را سخت میکند. در وهله اول، آنها حساس هستند و درمان آنها دردناک است، و دوم آنکه اگر برداشته شوند، خونریزی می‌کنند. به همین دلیل، متخصصین پا معمولاً اینکار را تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌دهند.
برداشتن میخچه عروقی، به برش بزرگی نیاز دارد که ممکن است باعث خونریزی شود. می‌توان از یک ماده سوزآور مانند نیترات نقره برای از بین بردن بافت میخچه استفاده کرد. میخچه‌های عروقی معمولاً دوباره عود می‌کنند و به درمان‌های بیشتری نیاز دارند. خوشبختانه این نوع میخچه به ندرت ایجاد می‌شود.
در صورتی که در روند درمان از نیترات نقره استفاده شود، نیاز است که بیمار هر هفته برای بررسی به پزشک مراجعه کند، در غیر این صورت، پس از 6-8 هفته مراجعه کرده، تا نیاز به درمان بیشتر توسط پزشک بررسی شود.
روش‌های پیشگیری از میخچه پا
جهت پیشگیری از ایجاد میخچه پا، معمولاً بهتر است که از کفش مناسب استفاده کنید:
- پا را اندازه گرفته و کفش با سایز مناسب بپوشید. برای اطمینان از عدم ابتلا به میخچه پا، پاهای خود را اندازه‌گیری کرده (طول و عرض) و براساس آن، کفش بخرید. خرید کفش در انتهای روز، هنگامی که پای شما به دلیل ورم، در بزرگترین حالت خود قرار دارد، به شما کمک میکند تا کفشی با اندازه مناسب بخرید. سعی کنید بین بزرگترین انگشت پا تا قسمت جلوی کفش، 12 میلیمتر فاصله داشته باشد. اینکار باعث می‌شود که پای شما بطور مداوم به قسمت جلوی کفش برخورد نکند.
- از جوراب مناسب استفاده کنید. گاهی اوقات پوشیدن جوراب راحت به اندازه کفش‌هایی که می‌پوشید اهمیت دارد. اگر مستعد بروز میخچه پا هستید، سعی کنید از جوراب‌هایی که لایه‌های بیشتری دارند، استفاده کنید.
- استفاده از کفش‌های پاشنه بلند را محدود کنید. تا حد امکان کفش‌هایی با کوتاه‌ترین پاشنه بپوشید: بهتر است که مدت زمانی که از کفش پاشنه بلند استفاده می‌کنید را محدود کرده ، چرا که یکی از عوامل اصلی ایجاد میخچه در زنان، پوشدن طولانی مدت کفش پاشنه بلند است. استفاده از کفش با پاشنه‌های کوتاه، مقدار فشار روی پا را در مقایسه با کفش‌های پاشنه بلند کاهش می‌دهد.
- وزن خود را کاهش دهید. اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن اضافی، مقداری از فشار روی پاها و انگشتان پا را کاهش می‌دهد.
- پاها را تمیز نگه دارید. استفاده منظم از سنگ پا و تمیز نگه داشتن و مرطوب کردن پاها، می‌تواند به نواحی ضخیم پوست کمک کند تا از ایجاد میخچه و پینه جلوگیری کند. محصولاتی حاوی لانولین عمدتاً در آبرسانی به پوستهای خشک و زمخت مؤثر هستند.
- کفی کفش. کفی‌های کفش مانند کفی های نرم، جداکننده انگشت یا اسفنج می‌تواند مانع تشکیل میخچه شود. بهتر است که با یک متخصص باتجربه مشورت کرده تا بهترین نوع کفی را برای پا انتخاب کنید.
