کجی گردن(تورتیکولی یا دیستونی):علت، درمان با فیزیوتراپی،ماساژ و دارو

تورتیکولی یا کجی گردن، که به عنوان “دیستونی گردن” نیز شناخته می‌شود، یک اختلال دردناک عضلات گردن است. این اختلال معمولاً در افراد بین سنین 30 تا 60 سال رخ می‌دهد و در زنان دو برابر شایع‌تر از مردان است. تورتیکولی شامل اسپاسم دردناک و مزمن یا ناگهانی در عضلات بزرگ گردن است و معمولاً یک طرف گردن را بیشتر از طرف دیگر تحت تأثیر قرار می‌دهد. زمانی که گردن فرد به علت تورتیکولی اسپاسم می‌کند، فرد ممکن است مجبور به چرخش و کج کردن سر خود به جلو، عقب یا طرفین باشد. برخی افراد احساس می‌کنند که در حالت نشسته، ایستاده یا در حال راه رفتن بیشتر درد احساس می‌شود.

علت کجی گردن

علت تورتیکولی یا دیستونی گردن به طور کامل شناخته نشده است. این اختلال ممکن است در افرادی ظاهر شود که قبلاً هیچ علائم اختلال گردنی نداشته‌اند. کجی گردن یکی از علل شایع درد گردن در بزرگسالان است. به طور معمول، هنگامی که علائم دیستونی گردن مشاهده می‌شود، هیچ آسیب آشکاری به گردن وارد نشده است.

بااین‌حال، کجی گردن ممکن است به دلیل فشار جزئی یا تحریک یک عضله یا رباط گردن ایجاد شود. برخی از دلایل عبارت‌اند از:

• نشستن یا خوابیدن در موقعیت نامناسب بدون حمایت کافی گردن
• وضعیت بد قرارگیری بدن زمان کار با کامپیوتر
• حمل بارهای نامتعادل سنگین (به‌عنوان مثال، یک کیف یا کیسه خرید)
• زمانی که عضلات خاصی از گردن در معرض سرما قرار می‌گیرند (خواب در جلو وسایل سرمایشی)

در بعضی مواقع فرد هنگام رفتن به رختخواب کاملاً سالم است و وقتی صبح روز بعد از خواب بیدار می‌شود به دیستونی مبتلا شده است. گهگاه نوزادان تازه متولد شده نوعی تورتیکولی مادرزادی را به دلیل آسیب به عضلات گردن در حین تولد تجربه می‌کنند. در کودکان، عدم تعادل عضلات و استخوان چشم یا تغییر شکل در ستون فقرات فوقانی نیز باعث تورتیکولی می‌شود.

علل نه‌چندان شایع

دیستونی گردن به‌ندرت در نتیجه‌ی علل دیگری نیز رخ می‌دهد. این علل شامل موارد زیر هستند:

• عفونت گلو یا بینی که باعث تورم در غدد لنفاوی گردن و یا عفونت در پوست و بافت‌های زیر آن می‌شود. این التهاب می‌تواند شروع اسپاسم در عضلات گردن باشد.
• هرگونه ناهنجاری یا آسیب گردن (ستون فقرات گردنی). به‌عنوان‌مثال، تومورهای ستون فقرات گردنی و یا ناهنجاری‌های رگ‌های خونی.
• عوارض جانبی داروهای خاص برای مثال، فنوتیازینها

علائم کجی گردن

اگر از دیستونی گردن حاد رنج می‌برید، شما احتمالاً اسپاسم های عضلانی دردناک در یک طرف گردن را تجربه کرده‌اید که ممکن است به‌طور ناگهانی شروع شود و ادامه یابد یا به‌صورت دوره‌ای اتفاق افتد. سر احتمالاً بسته به این‌که کدام عضلات گردن تحت تأثیر قرارگرفته، در یک‌جهت خاص کج می‌شود و حتی چرخش می‌یابد. گاهی اوقات، افراد مبتلا به کجی گردن، اسپاسم را در مناطق دیگر سر مانند پلک‌ها، صورت، یا فک، و همچنین در دست خود تجربه می‌کنند. اسپاسم معمولاً بدون هیچ‌گونه هشدار و به‌صورت ناگهانی و به‌ندرت در طول خواب رخ می‌دهد.

کجی گردن انواع مختلفی دارد و از موارد خفیف تا شدید و دائمی متفاوت  است. جوانانی که تورتیکولی خفیف دارند (حدود 10٪ تا 20٪ از مردمی که تورتیکولی دارند) معمولاً بدون درمان در عرض 5 سال بهبود می‌یابند. بااین‌حال در بسیاری از افراد مبتلا، این اختلال ممکن به‌تدریج در طول 1 تا 5 سال شدیدتر و بدتر شود و پس از این مدت ثابت بماند. دیستونی همچنین ممکن است به‌عنوان یک بیماری مادام‌العمر باقی بماند، که باعث درد مداوم و حرکت محدود گردن و درنهایت تغییر شکل  حالت قرارگیری بدن شخص می‌شود.

تشخیص

به‌منظور تشخیص دیستونی، پزشک سؤالات دقیق در مورد صدمات گذشته و دیگر مشکلات گردن می‌پرسد. پزشک ممکن است تست‌های مختلف عکس‌برداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و ام آر آی (MRI) را برای تشخیص علل خاص اسپاسم عضلات گردن به بیمار تجویز کند. با این حال، مشخص کردن علت دقیق اسپاسم های عضلانی بعید و دشوار است.

در مورد کودکان و نوزادان، پزشکان می‌توانند آسیب عضلات گردن که ممکن است دیستونی باشد را در یک معاینه بدنی معمولی تشخیص دهند.

درمان تورتیکولی در بزرگسالان

 تمرینات و ورزش‌های اصلاحی، ماساژ، فیزیوتراپی و تکنیک‌های کایروپراکتیک

کجی گردن معمولاً کاملاً قابل‌ درمان است اگر که علت آن، مانند رشد غیرطبیعی استخوان، توسط متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی تشخیص داده شود. بااین‌حال، اگر علت بیماری اختلال در سیستم عصبی و یا ناشناخته باشد، احتمال درمان تورتیکولی و موفقیت در کنترل اسپاسم کمتر است. اسپاسم عضلات گردن در برخی از افراد به‌طور موقت توسط فیزیوتراپی و ماساژ تسکین می‌یابد. یکی از روش‌های ماساژ که موفق بوده است فشار خفیف فک است، به این صورت که دقیقاً سمتی از فک را فشار می‌دهیم که سر می‌تواند به آن سمت بچرخد. علاوه بر موارد ذکرشده برخی از تمرینات اصلاحی نیز به بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری گردن کمک می‌کنند.

تکنیک‌های کایروپراکتیک خاص، مانند درمان دستی مهره‌های گردن ممکن است سبب تسکین سریع و کوتاه‌مدت درد حاد گردن شود.

داروها

اگر درمان‌های فیزیوتراپی و ماساژ مؤثر نیستند، برخی از داروها در دسترس‌ هستند که ممکن است به کاهش اسپاسم های عضلانی و حرکات غیرارادی کمک کند. داروها به کنترل درد ناشی از اسپاسم کمک می‌کنند. داروی آنتی کلی نرژیک، که جریان‌های عصبی خاص را مسدود می‌کنند و یا بنزودیازپین ها که آرام‌بخش هستند، معمولاً استفاده می‌شوند. شل کننده‌های عضلانی نیز قبل استفاده هستند.

ماده‌ای که به‌عنوان عامل بیماری بوتولیسم شناخته‌شده است نیز اگر چند بار تزریق شود در کاهش درد و اسپاسم مؤثر است. این ماده همچنین باعث می‌شود که سر کمتر کج باشد و حالت طبیعی‌تر داشته باشد. بهبود کجی سر به‌عنوان نتیجه‌ی استفاده از این درمان ممکن است چند ماه طول بکشد.

جراحی

گزینه درمانی دیگر شامل جراحی و برداشتن اعصابی است که عضلات گردن آسیب‌دیده را تحریک می‌کنند. این درمان گاهی موفق است اما باید فقط زمانی استفاده شود که درمان‌های دیگر نتیجه نداده‌اند. اگر مشکلات عاطفی دلیل ایجاد اسپاسم شوند، جلسات روان‌پزشکی و مشاوره باید در نظر گرفته شود.

در نوزادان با تورتیکولی مادرزادی، فیزیوتراپی فشرده برای کشش عضلات آسیب‌دیده باید در چند ماه اول پس از تولد شروع شود. بسیار مهم است که درمان زود شروع  شود به این دلیل که اگر فیزیوتراپی ناموفق باشد و یا خیلی دیر آغاز شود، برای ترمیم عضلات گردن کودک ممکن است جراحی تورتیکولی نیاز شود.

سبک زندگی و مراقبت‌های تورتیکولی در خانه

• استراحت و خواب مناسب مهم است زیرا علائم اغلب در حین خواب کاهش می‌یابند. استراحت کوتاه یا چرت زدن در طول روز برای شل شدن و تسکین عضلات مهم است.
• استرس را کاهش دهید. با دوری از شرایطی تنش‌زا که علائم را شدیدتر می‌کنند، اضطراب را کمتر کنید.
• از ترفندهای لمسی، مانند دست زدن به سمت دیگر قسمت آسیب‌دیده در صورت و یا پشت سراستفاده کنید. این کار می‌تواند در توقف اسپاسم به‌طور موقت کمک کند. افراد مختلف از ترفندهای مختلف لمسی بهره می‌برند. بیمار باید دریابد که چه چیزی برای او مؤثر است و از همان روش استفاده کند.
• وسایل گرمایشی با استفاده از بسته‌های حرارتی به آرامش و شل شدن عضلات سفت و گرفته‌ی گردن و همچنین تسکین درد کمک می‌کنند.