مفصل شانه، یکی از مفاصل انعطاف‌پذیر تر در بدن است و در انجام تعداد زیادی از فعالیتهای روزمره شما نقش دارد، از جمله شانه کردن مو، بالا رفتن از قفسه‌های خانه و غیره. به همین دلیل، می‌توان درک کرد که چرا درد شانه می‌تواند یک مشکل باشد که ممکن است شما را از انجام کارها باز دارد. درد شانه می‌تواند ناشی از عواملی مانند آرتروز، پارگی عضلات، تاندونیت و دلایل دیگر باشد. آناتومی ویژه این مفصل باعث می‌شود شانه توانایی‌های بسیاری را داشته باشد.
شانه از سه استخوان تشکیل شده است: بازوی بالا (humerus)، استخوان کتف (scapula) و ترقوه (clavicle). قسمت بالایی بازوی بالا (که شکلی شبیه به گلوله دارد) درون یک کاسه کم عمق در استخوان کتف قرار می‌گیرد. در شرایطی که یک رباط قوی قسمت گلوله‌ای را درون کاسه نگه می‌دارد، ماهیچه‌های روتاتور کاف (که قسمت بالایی بازو را نیز پوشانده‌اند) به بازو اجازه حرکت بالا و چرخش می‌دهند. وجود مشکل در هر یک از این بخش‌های ساختاری می‌تواند منجر به درد در شانه شما شود.
اگر شما در مورد علت درد شانه خود مطمئن نیستید یا اگر در مورد درمان‌های پیشنهاد شده در مورد مشکلتان چیزی نمی‌دانید، می‌بایست به مراکز درمانی مراجعه نمایید. برخی علائمی که در صورت مشاهده آنها می‌بایست به پزشک مراجعه کنید، عبارتند از:
- ناتوانی در حمل اشیا یا حرکت دادن بازو
- آسیب دیدگی که سبب از حالت طبیعی خارج شدن مفصل شده است
- درد شانه‌ای که هنگام شب یا در زمان استراحت روی می‌دهد
- درد شانه‌ای که چند روز ادامه دارد
- ناتوانی در بالا آوردن بازو
- ورم یا کبودی معنی‌داری که در اطراف مفصل یا بازو مشاهده می‌شود
- علائم عفونت مانند تب، قرمزی پوست و احساس گرمی
- دیگر علائم غیر عادی به همراه درد شانه مانند درد معده یا مشکلات تنفسی
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در مطب دکتر پورقاسمیان میتوانید با شماره تلفن‌های 03131311013 تماس حاصل فرمایید.
دلایل درد شانه
درد شانه، که به آن درد دلتوئید نیز می‌گویند، مشکل بسیار رایجی است. با توجه به پیچیدگی آناتومی شانه دلایل زیادی برای آن وجود دارد. برای درک بهتر آنها، راحت‌ترین کار این است که مشخص کنیم دقیقا چه بخشی از شانه درد دارد.
مشکلات روتاتور کاف
چهار ماهیچه روتاتور کاف وجود دارد که نقش عمده‌ای در حرکات شانه بازی می‌کنند. این‌ها ماهیچه‌های بزرگی که در بلند کردن بارهای سنگین دخالت دارند، نیستند بلکه آنها نقش مهمی در حرکات عادی شانه بازی می‌کنند.
مشکلات روتاتور کاف به سه بخش اصلی تقسیم می‌شوند: تاندونیت، بورسیت و پارگی روتاتور کاف. بروسیت و تاندونیت به ترتیب به التهاب بورسا (مایعی که فضای مفصل را پر می‌کند) و تاندون‌ها (که سبب اتصال ماهیچه‌های شانه به قسمت بالایی استخوان بازو می‌شوند)، مربوط می‌شوند و پارگی روتاتور کاف زمانی روی می‌دهد که تاندون‌ها از استخوان جدا شده‌اند.
- از نظر علائم، مشکلات روتاتور کاف معمولا سبب بروز درد شدید در هنگام انجام فعالیت‌هایی نظیر کشیدن یا پرتاب کردن می‌شوند. بعلاوه درد عمیق و تیر کشیدن شانه اگر از ناحیه مشکلات روتاتور کاف باشد، شب هنگام بدتر می‌شود. به دلایل نامشخص، بیمارانی که تاندونیت روتاتور کاف یا پارگی روتاتور کاف دارند هنگام خواب به واسطه درد بیدار نمی‌شوند و خواب‌شان مشکلی ندارد.
- از نظر حرکت، محدود شدن دامنه حرکت شانه در بیمارانی که با مشکلات رتاتور کاف روبرو هستند امری عادی است. از آنجایی که ماهیچه آسیب دیده و ملتهب به شکل مناسب کار نمی‌کند، شانه در اغلب اوقات سفت به نظر می‌رسد. اما اگر کسی به شما برای بالا آوردن بازو کمک کند، شانه به شکل طبیعی حرکت می‌کند.
خشک شدگی شانه
خشک شدگی شانه که به آن کتف چسبنده هم گفته می‌شود، مشکل پزشکی رایجی است که سبب سفت شدن مفصل شده و گاهی هنگام بردن دست به سمت کمر یا پشت سر با درد یا ناراحتی همراه است. با وجود اینکه هر شانه دردی می‌تواند نهایتا به خشکی شانه ختم شود، رایج‌ترین دلیل شانه درد تاندونیت روتاتو کاف می‌باشد.
در نهایت، خشکی شانه با از دست رفتن محدوده حرکتی پسیو ( یعنی آنچه که پزشک با دستکاری بازو می‌تواند انجام دهد) و همچنین محدوده حرکتی اکتیو (یعنی حرکاتی که خود بیمار بطور مستقل می‌تواند انجام دهد) همراه است.
تاندونیت کلسیفیک
تاندونیت کلسیفیک به حالتی گفته می‌شود که به موجب آن کریستال‌های کلسیم درون تاندون جمع می‌شوند، و بیشتر هم در تاندونهای روتاتور کاف این اتفاق می‌افتد. این مشکل بطور کلی سبب شانه درد تدریجی می‌شود که شب هنگام و به همراه تحرک زیاد مانند پوشیدن لباس، بدتر می‌شوند. درحالیکه برخی افراد مشکلشان به مرور زمان بیشتر می‌شود، برخی دیگر علائمشان بعد از 3 تا 6 ماه خود بخود برطرف می‌شود.
تاندونیت بایسپس
در افرادی که به تاندونیت بایسپس مبتلا هستند معمولا درد در قسمت جلویی شانه و روی ماهیچه دوسر به تدریج پیشرفت می‌کند. در اغلب موارد درد، هنگام تکرار عمل بلند کردن اشیاء، حمل بارهای سنگین یا فعالیتهای بیش از حد بدتر می‌شود. مشکلاتی که به همراه تاندون دوسر ایجاد می‌شود ممکن است سبب ایجاد صدای کلیک هنگام چرخش شانه به شکل قوس و بدتر شدن درد هنگام شب، مانند مشکلات روتاتورکاف، شود.
پارگی تاندون دوسر
از آن بدتر، ممکن است پارگی تاندون دوسر روی دهد که به معنی پاره شدن ماهیچه دوسر نزدیک مفصل است. علائم پارگی تاندون دوسر عبارتند از درد شدید ناگهانی و همچنین کبودی، ورم و اغلب تشکیل یک توده درست روی گودال آرنج (قسمت داخلی آرنج دست).
پارگی SLAP
پارگی لابروم خلفی قدامی که به آن پارگی SLAP نیز می‌گویند، نوع خاصی از پارگی لابروم گلنوئید (مفصل شانه) است. رایج‌ترین دلیل بروز آن افتادن روی دستی که بیش از حد کشیده شده، می‌باشد. این مشکل در میان ورزشکارانی که کار آنها پرتاب کردن شی با شدت است (مانند پرتاب کننده توپ در بیسبال) یا شغل آنها به گونه‌ای است که باید بصورت مکرر اشیاء را با شدت پرتاب کنند، بسیار رواج دارد. علائم آن ممکن است مشتمل بر درد عمیق شانه، احساس گرفتگی، و شنیده شدن صدای ترکیدن حباب (popping) در زمان حرکت (که به آن کریپتوس نیز می‌گویند) باشد.
آرتروز شانه
فرد مبتلا به آرتروز شانه اغلب از درد عمیق شانه یا وجود درد در قسمت جلویی شانه به همراه سفتی آن شکایت دارد. بطور عموم این مشکل با از دست رفتن محدوده حرکتی شانه چه به کمک دیگران و چه توسط خود فرد همراه است. موارد ابتلا به آرتریت‌های شانه نسبتا کم هستند و معمولا در پی یک آسیب دیدگی قدیمی که سال‌ها قبل در ناحیه بازو، گردن یا شانه روی داده، بروز می‌کنند.
آرتریت‌های AC
آرتریت‌های شانه نسبت به آرتریت‌های زانون و مفصل ران، کمتر رواج دارند اما اگر به شکل شدید روی دهند نیازمند جراحی تعویض مفصل هستند. این مشکل می‌تواند سبب چرخش استخوان و زبر شدن غضروف و در نتیجه کاهش تحرک شانه و همچنین پوشش غضروف نرم شود. استخوان بی‌حفاظ و غضروف با سطح ناصاف ممکن است سبب احساس سایش (کریپتوس) بخصوص در زمان کشیدن دست بالای سر یا کشیدن دست در امتداد سینه، شود.
جدا شدگی AC
افرادی که در آنها جدا شدگی AC پیشرفت کرده (به آن جدا شدگی شانه نیز می‌گویند) معمولا در گزارش سوابق پزشکی‌شان، افتادن روی شانه و در نتیجه آسیب دیدن رباط‌های اطراف مفصل AC، مشاهده می‌شود. بسته به شدت آسیب دیدگی رباط‌ها ممکن است به دلیل جدا شدگی استخوان کتف از استخوان ترقوه، یک برجستگی روی شانه تشکیل شود.
پوکی استخوان ترقوه
پوکی استخوان ترقوه مشکل پزشکی کمیابی است که سبب درد شدید مفصل شانه در انتهای ترقوه (کلاویکل) می‌شود. این مشکل بیشتر در وزنه‌برداران یا افرادی که مکررا اشیاء سنگین حمل می‌کنند، دیده می‌شود.
ناپایداری شانه
ناپایداری شانه مشکلی است که سبب از بین رفتن مفصل می‌شود. ناپایداری می‌تواند در اثر آسیب دیدگی در یک حادثه (در رفتگی) یا فشار بیش از حد به شانه، بروز کند. شانه‌هایی که احساس ناپایداری در آنها وجود دارد ممکن است فرد حس کند که استخوان‌های مفصل می‌خواهند از هم جدا شوند.
- در برخی افراد رباط‌ها از بین رفته‌اند که حاصل آن ناپایداری مزمن شانه که به آن ناپایداری چند جهتی می‌گویند، است. این افراد معمولا زنان جوان و ورزشکاری هستند که احساس می‌کنند که شانه‌شان در جای خودش محکم نیست (سابولاسیون شانه). آنها گاهی از حالتی به نام بازو مرده نام می‌برند و شانه‌هایشان را بیش از حد حرکت می‌دهند.
در رفتگی شانه
در رفتگی شانه آسیب دیدگی است که در آن قسمت بالایی استخوان بازو از کتف جدا می‌شود. در افرادی که با مشکل در رفتگی شانه مواجه شده‌اند، رباط‌های طبیعی که شانه را در موقعیت طبیعی‌اش نگاه می‌دارند ممکن است تخریب شده باشند و شانه این افراد مستعد در رفتن مجدد است.
تشخیص درد شانه
به دلیل اینکه دلایل باالقوه زیادی برای شانه درد وجود دارد، بررسی دقیق علائم، تست‌های فیزیکی و گاهی تست‌های عکس‌برداری برای تشخیص صحیح مورد نیاز است. علاوه بر تست‌های فیزیکی، پزشک شما ممکن است برای اطمینان از تشخیص انجام تصویربرداری را تجویز کند. برخی از این روشها که عمومیت بیشتری دارند عبارتند از:
- اشعه ایکس: تصویر اشعه ایکس شانه شما می‌تواند نشان دهد که آیا در استخوان‌هایی که آرایش شانه شما را شکل می‌دهند، آسیب دیدگی وجود دارد یا نه و همچنین سرنخ‌های ظریفی مانند زائده‌‌های استخوانی که می‌تواند منجر به تشخیص آرتروز شود، وجود دارد یا نه.
- MRI: تصویر MRI (تصویربرداری با رزنانس مغناطیسی) از شانه می‌تواند تصاویری دقیقی از تاندون‌ها، رباط‌ها و ماهیچه‌هایی که مفصل شانه را احاطه کرده‌اند را نشان دهد. برای مثال، یک تصویر MRI می‌تواند اطلاعاتی در مورد محل، اندازه و حتی سن نسبی پارگی روتاتورکاف را نشان دهد.
تشخیص‌های افتراقی
با وجود اینکه منطقی است که دردهای شانه از خود شانه نشات گرفته باشند، اما همیشه اینطور نیست. اگر دردی در منطقه عمومی شانه وجود داشته باشد معمولا مشکل از که محل دقیق آن را مشخص کرد و ممکن است به بافت‌های غیر اسکلتی عضلانی مانند بیرون زدگی دیسک گردن یا بیماری کیسه صفرا مربوط باشد. نگران کننده‌تر آن است که درد شانه می‌تواند یکی از علائم حمله قلبی یا خونریزی کبد یا طحال باشد.
اگر پزشک نتواند تشخیص دهد که درد شانه شما تهدیدی برای سلامتی شما هست یا نه، برای اطمینان ممکن است آزمایشات مختلف دیگری را تجویز کند. برای مثال، انجام الکتروکاردیوگرافی (ECG) به همراه تست آنزیمهای قلبی ممکن است برای اطمینان از عدم وجود حمله قلبی و همچنین سونوگرافی شکم برای اطمینان از عدم وجود بیماری‌های کیسه صفرا، تجویز شود.
در انتها، نتایج آزمایشات برای یافتن دلیل بروز درد شانه معمولا فریب دهنده است و آنطوری که ممکن است تصور کنید صادق نیستند. بهتر است چالشی را که در این خصوص وجود دارد را به عهده پزشک متخصص بگذارید.
روشها و دستگاه‌هایی که درد شانه شما را بهتر می‌کند
درمان درد شانه بطور کامل به علت بروز آن بستگی دارد. باید توجه داشت که هر راه حلی برای یک مشکل مناسب است و ممکن است برای مشکل دیگر آسیب رسان باشد (یا حداقل مفید نباشد). بسیار مهم است که برای حل این مشکل پیگیر توصیه‌های پزشکی باشید زیرا بدینوسیله خواهید دانست که چه چیزی شما را درمان می‌کند و قبل از شروع یک برنامه درمانی می‌دانید که به چه روش درمانی نیاز دارید.
استراحت
اولین درمان برای بیشتر مشکلات پزشکی که سبب بروز درد شانه می‌شوند این است که به مفصل دهید و اجازه دهید تا التهاب شدید آن از بین برود. بسیار مهم است که هنگام استراحت دادن به مفصل احتیاط کنید زیرا بی‌تحرکی طولانی مدت سبب خشکی شانه می‌شود.
استفاده از گرما و سرما
از بسته‌های یخ در بیشتر موارد برای کاهش ورم و درد ناشی از آسیب دیدگی شدید شانه استفاده می‌شود اما از این بسته‌ها در درمان آسیبهای ناشی از فعالیت بیش از حد شانه نیز می‌توان استفاده کرد (برای مثال بورسیت یا تاندونیت روتاتورکاف). در این موارد، از یخ بلافاصله بعد از انجام فعالیت بیش از حد استفاده می‌شود تا از بروز هرگونه التهاب جلوگیری شود.
بسته‌های گرم نیز برای درمان مشکلات مزمن شانه بکار می‌روند اما عموما قبل از شروع انجام فعالیتهای زیاد. گرما می‌تواند سبب رها سازی ماهیچه‌ها، رفع سفتی و کاهش درد شود.
قبل از بکار گیری گرما یا سرما در این خصوص با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید. پیش بردن یک برنامه درمانی با تاکید بر اینکه چه وقت درمان انجام شود و چه مدت باید ادامه پیدا کند، برای گرفتن بهترین نتیجه در درمان شانه، بسیار اهمیت دارد.
NSAIDs (ضد التهابهای غیر استروئیدی)
NSAIDs، برخی از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه (مانند ایبوپروفن) و دیگر داروهایی که فقط با نسخه پزشک ارائه می‌شوند مانند ولتارن (دیکلوفناک) برای درمان مشکلات شانه مانند آرتریت‌ها، بورسیت و تاندونت رواج دارند.
لازم به ذکر است که مدت زمان استفاده از آنها باید کوتاه و تحت نظر پزشک باشد. بکار بردن NSAIDs با برخی خطرات همراه است. اگر باردار هستید یا هر مشکل دیگری مانند فشار خون بالا، آسم یا سابقه بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های کبدی یا زخم معده دارید، حتما با پزشک در این موارد صحبت کنید.
تزریق استروئید
با تزریق استروئید پزشک مقداری کورتیزون (یک داروی استروئید قوی که التهاب را درمان می‌کند) را در ناحیه‌ای از شانه شما که در آن درد دارید، تزریق می‌کند.
این تزریق نه تنها درد را برطرف می‌کند بلکه به انجام آسان‌تر جلسات فیزیوتراپی نیز کمک می‌کند.
فیزیوتراپی
اگر درد شانه شما بر فعالیتهای شما تاثیر گذار و ماندگار است، از پزشک بخواهید که شما را به فیزیوتراپ ارجاع دهد. فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند دردتان را مدیریت کنید و استحکام و انعطافپذیری شانه را بهبود بخشید. یک متخصص فیزیوتراپی می‌تواند درمان‌های مختلفی را ارائه و به شما در درک مشکلتان کمک کند و انجام فعالیت بصورت عادی را به شما باز گرداند. فیزیوتراپی به اشکال زیر ارائه می‌شود:
- تحریک عصبی از راه پوست (TENS): روشی است که در آن یک جریان الکتریکی ضعیف بوسیله الکترودهایی روی پوست قرار دارد وارد بدن می‌شود. عقیده بر این است که با انجام TENS از ارسال شدن پیام‌های الکتریکی درد به مغز جلوگیری می‌شود. این روش برای درمان کوتاه مدت دردهای ناشی از آرتریت شانه موثر است.
- شانه بند: در موارد خاصی از شکستگی‌های شانه مانند اغلب شکستگی‌های کتف، درمان بدون جراحی و با استفاده از شانه بند برای ثابت نگهداشتن مفصل، یک روش درمانی موثر است. ممکن است تا زمانی که پزشک شانه بند را باز کند، شانه دچار خشکی شود. اجرای یک برنامه تمرینی خاص یا فیزیوتراپی برای بازگرداندن تحرکت شانه بعد از یک دوره ثابت ماندن آن، ضروری است.
- دستگاه‌های کمکی: وقتی شانه شما خشک یا دردناک می‌شود، انجام فعالیتهای روزانه سخت می‌شود. مانند حمام کردن، پوشیدن لباس، رانندگی یا دسترسی به اشیاء درون کابینت آشپزخانه. دستگاه‌های زیاد ساخته شده‌اند تا به انجام آسان این فعالیت‌ها کمک کنند مانند دستگاه‌های در دسترس قرار دهنده اشیاء، بالا کشنده زیپ، بروش‌های دسته بلند یا اسفنج‌ها و لباس‌های مخصوصی که برای پوشیدن در این شرایط طراحی شده‌اند. شما میتوانید ابزارهای کمکی مختلفی از داروخانه‌های تامین کننده این تجهیزات یا کاتالوگ‌های سفارش پستی، خریداری نمایید. درمورد استفاده از این ابزارهای کمکی با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی یا کار درمانی صحبت کنید.
- تمرینات کششی و قدرتی: تمرینات کششی و قدرتی به کاهش درد کمک می‌کنند و همچنین سبب ساخته شدن ماهیچه‌های پشتیبان و جلوگیری از آسیبهای آینده می‌شوند.
جراحی
در برخی موارد که درمان‌های غیرتهاجمی جواب نمی‌دهند یا آسیب دیدگی شانه بسیار شدید است، انجام جراحی ضروریست. اگر شانه شما به جراحی نیاز دارد با یک جراح ارتوپد مشورت کنید.
