درمان خمیدگی و انحنای ستون فقرات ( بریس، حرکات کششی فیزیوتراپی)

اسکولیوز انحنای غیرطبیعی “S شکل” ستون فقرات است که معمولاً در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی تشخیص داده می‌شود. فرد مبتلا به خمیدگی ستون فقرات علاوه بر داشتن خط کمر ناهموار و/ یا یک شانه که از سطح شانه دیگر بالاتر است، ممکن است طوری به نظر برسد که انگار به یک طرف خم شده است. اسکولیوز به ندرت و در موارد شدید ممکن است باعث ناهنجاری دنده و مشکلات تنفسی شود.

انواع مختلف اسکولیوز چیست؟

انحراف ستون فقرات بر اساس سن تشخیص، به چند دسته تقسیم می‌شود:

• اسکولیوز نوزادان قبل از سه سالگی تشخیص داده می‌شود
• اسکولیوز کودکان از سه سالگی تا بلوغ تشخیص داده می‌شود
• اسکولیوز نوجوانان در دوران بلوغ معمولاً بین 10 تا 15 سالگی تشخیص داده می‌شود
• اسکولیوز بزرگسالان پس از قطع رشد ستون فقرات در بزرگسالی تشخیص داده می‌شود

خمیدگی ستون فقرات ایدیوپاتیک در نوجوانان 

کلمه “ایدیوپاتیک” (id-e-oh-path-ic) به این معنی است که علت این شکل از خمیدگی ستون فقرات ناشناخته است. اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان می‌تواند در کودکی که سالم است و فاقد مشکلات عصبی، عضلانی یا سایر مشکلات ستون فقرات باشد، تأثیر بگذارد. این شایع‌ترین شکل ناهنجاری ستون فقرات است که در حدود سه درصد از مردم به آن مبتلا هستند.

انحراف ستون فقرات ایدیوپاتیک نوجوانان، کودکان بین 10 تا 18 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد و دختران را بیشتر از پسران مبتلا می‌کند. نظریه‌های بسیاری در مورد چگونگی ایجاد خمیدگی ستون فقرات وجود دارد، از جمله:

• ژنتیک. به نظر می‌رسد اسکولیوز در خانواده‌های خاصی ایجاد می‌شود، بنابراین ممکن است ارثی باشد. تحقیقات قابل توجهی در زمینه ژنتیک در حال انجام است.
• رشد. انحناها در طی دوران رشد به سرعت پیشرفت می‌کنند. این بدان معنی است که بین اسکولیوز و هورمون‌ها ارتباطی وجود دارد.
• تغییرات ساختاری و بیومکانیکی. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که فعالیت عضلات در اطراف انحنای ستون فقرات افزایش می‌یابد. تفاوت در طول پا نیز در نوجوانان مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک مشاهده شده است.
• تغییر در سیستم عصبی مرکزی. برخی از اشکال اسکولیوز با اختلالات سیستم عصبی مرکزی همراه است.
• مکانیسم تعادل و پاسچر. اسکولیوز ایدیوپاتیک می‌تواند مربوط به تراز بدن باشد. اگر كودك در پاسچر، تعادل و تقارن بدن مشكل داشته باشد، مي‌تواند در نحوه قرار گرفتن ستون فقرات او تاثیر داشته باشد. اگر مشکلات مزمن باشد، ممکن است در شکل گیری ستون فقرات و ماهیچه‌ها اختلال ایجاد کند.

هنگامی که انحراف ستون فقرات در کودکان تشخیص داده می‌شود، اغلب این نگرانی وجود دارد که انحناها به رشد خود ادامه دهند. هر کودک متفاوت است اما:

• انحنای ستون فقرات قفسه سینه بیشتر از انحنای کمر پیشرفت می‌کند.
• احتمال پیشرفت با اندازه انحنا مرتبط است – انحناهای بزرگتر احتمالاً بزرگتر می‌شوند.
• اگر منحنی‌ها در سنین جوانی یا قبل از شروع عادت ماهیانه دختر شروع شود، احتمال پیشرفت آن‌ها بیشتر است.
• هرچه علامت ریسر کودک در هنگام تشخیص بیشتر باشد، احتمال پیشرفت آن کمتر است. علامت ریسر بلوغ اسکلت را اندازه‌گیری می‌کند. این در یک مقیاس 0 تا 5 است و 5 بلوغ کامل اسکلت است.

اسکولیوز بزرگسالان

خمیدگی ستون فقرات که بعد از بلوغ رخ می‌دهد (یا تشخیص داده می‌شود) به اسکولیوز بزرگسالان معروف است. اسکولیوز در بزرگسالان می‌تواند نتیجه اسکولیوز غیرقابل درمان یا ناشناخته دوران کودکی باشد، یا در بزرگسالی بروز کند. دلایل اسکولیوز بزرگسالان معمولاً با اسکولیوز کودکان متفاوت است.

بیشتر موارد خمیدگی ستون فقرات بزرگسالان ایدیوپاتیک است زیرا علت آن مشخص نیست. گاهی اوقات اسکولیوز بزرگسالان نتیجه تغییرات ستون فقرات به دلیل پیری و دژنراسیون است. علل اسکولیوز بزرگسالان به چند دسته دیگر نیز تقسیم می‌شود:

• انحنای ایدیوپاتیک. معمولاً هیچ دلیلی روشنی برای خمیدگی ستون فقرات وجود ندارد.
• انحنای مادرزادی. انحنای مادرزادی زمانی است که شما با یک ستون فقرات خمیده به دنیا آمده‌اید که ممکن است در دوران کودکی به درمان نیاز نداشته باشد یا به اندازه کافی شدید نباشد. اگرچه این اتفاق نادر است اما به دلیل ساییدگی و پارگی در ناحیه غیر طبیعی ستون فقرات، انحراف ستون فقرات می‌تواند بعدا در زندگی بدتر شود.
• انحنای پارالیتیک. اغلب در اثر آسیب به نخاع رخ می‌دهد. هنگامی که عضلات اطراف ستون فقرات کار نمی‌کنند، ممکن است ستون فقرات از حالت تعادل خارج شود و باعث انحنای غیر طبیعی در ستون فقرات شود.
• ناهنجاری میوپاتی. مانند انحنای پارالیتیک، انحنای”میوپاتی” نیز به این معنی است که ماهیچه‌ها کار نمی‌کنند. با وجود ناهنجاری میوپاتی، عضلات به دلیل بیماری عضلانی یا عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی، فلج مغزی یا فلج اطفال کار نمی‌کنند.
• اسکولیوز ثانویه. این نوع انحراف ستون فقرات در بزرگسالی به دلیل سایر مشکلات ستون فقرات که بر مهره‌ها تأثیر می‌گذارد، مانند دژنراسیون، پوکی استخوان، یا نرمی استخوان (نرم شدن استخوان‌ها) ایجاد می‌شود. اگر جراحی باعث عدم تعادل در ستون فقرات شود، اسکولیوز نیز می‌تواند به دنبال جراحی ستون فقرات ظاهر شود.

اسکولیوز دژنراتیو

انحراف ستون فقرات دژنراتیو بزرگسالان به دلیل ترکیبی از سن و زوال ستون فقرات رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً از 40 سالگی شروع می‌شود. در بیماران مسن، به ویژه خانم‌ها، اغلب به پوکی استخوان مربوط می‌شود. پوکی استخوان باعث ضعیف شدن استخوان و تخریب آن می‌شود. ترکیب این تغییرات باعث می‌شود ستون فقرات توانایی خود را در حفظ شکل طبیعی از دست بدهد. ستون فقرات شروع به “آویزان شدن” می‌کند و با پیشرفت شرایط می‌تواند به تدریج یک منحنی اسکولیوتیک را ایجاد کند.

علائم و نشانه‌ها

در اینجا برخی از علائم رایج اسکولیوز آورده شده است:

• شانه‌ها، بازوها، قفسه سینه و / یا باسن ناهموار (به معنای این است که یکی از دیگری بالاتر است)
• تیغه شانه‌ای که دورتر از شانه دیگر است
• ممکن است بدن بیمار به یک طرف خم شود
• ممکن است سر بیمار دقیقاً بالای لگن قرار نگیرد

اگر خمیدگی ستون فقرات پیشرفت کند، ناهنجاری ستون فقرات ممکن است بر اعصاب مجاور فشار وارد کند و منجر به ضعف، بی‌حسی و احساسات شوک الکتریکی در پاها شود. همچنین ممکن است ناهنجاری‌هایی در راه رفتن یا پاسچر فرد رخ دهد. اگر ریه‌ها به دلیل ناهنجاری قادر به باز شدن نباشند، ممکن است مشکلات تنفسی ایجاد شود که البته این مورد به ندرت رخ می‌دهد.

اسکولیوز به طور کلی باعث درد شدید کمر نمی‌شود. اگر در حال حاضر کمر درد دارید، معاینه تشخیصی جایگزین می‌تواند به شما کمک کند.

تشخیص

تشخیص بیماری انحراف ستون فقرات عموماً از تاریخچه پزشکی، معاینه بدنی و یک یا چند تست تصویربرداری انجام می‌شود.

تاریخچه پزشکی

در تاریخچه پزشکی، پزشک در مورد تاریخچه پزشکی گذشته فرد، سابقه خانوادگی، و هنگامی که برای اولین بار متوجه مشکل در ستون فقرات خود (یا فرزندش) می‌شود، سؤال می‌کند. پزشک همچنین در مورد علائم بیمار سؤال خواهد کرد، از جمله اینکه این بیماری باعث ایجاد مشکلات روحی او شده و یا فعالیت‌های روزمره او را تحت تأثیر قرار می‌دهد یا خیر.

معاینه بدنی

در طول معاینه فیزیکی، پزشک با دقت ستون فقرات بیمار را معاینه می‌کند تا مشخص شود آیا انحنای جانبی وجود دارد یا خیر. به این معنی که ستون مهره از یک طرف به طرف دیگر خم شده است یا نه. این مشکل ممکن است با عدم تقارن باسن یا شانه‌های فرد مشهود باشد.

درجه کم خمیدگی جانبی ستون فقرات لزوماً غیر طبیعی نیست. در واقع، انحنای جانبی ستون فقرات که کمتر از 10 درجه باشد، در حد طبیعی است. علاوه بر انحنای جانبی، پزشک به دنبال یک تغییر شکل چرخشی یا پیچ خوردگی ستون فقرات نیز خواهد بود که در اسکولیوز وجود دارد، اگرچه غالباً نامحسوس است.

برای انجام این کار، پزشک از بیمار می‌خواهد که به جلو خم شود تا حدی که ستون فقرات او به موازات کف زمین قرار بگیرد. در طی این آزمایش، پزشک بیمار را از پشت مشاهده می‌کند. اگر عدم تقارن وجود داشته باشد، مثلاً اگر دنده از یک طرف جلو آمده باشد (به آن “دنده تپه‌ای” گفته می‌شود)، جواب آزمایش مثبت است.

مرحله بعد، پس از بررسی از ستون فقرات، استفاده از ابزاری به نام اسکولیومتر برای تعیین زاویه چرخش تنه (ATR) است. در حالی که شخص از کمر خم شده است (همان موقعیتی که تست خم شدن به جلو دارد)، اسکولیومتر در امتداد ستون فقرات فرد از بالا به پایین قرار می‌گیرد. اگر اسکولیومتر 10 درجه یا بیشتر را نشان دهد، آزمایش تصویربرداری لازم است.

تست‌های تصویربرداری

از آزمایشات تصویربرداری مختلفی برای تشخیص انحراف ستون فقرات استفاده می‌شود. پزشکان تقریباً همیشه آزمایش را با اشعه ایکس شروع می‌کنند. با اشعه ایکس زاویه کاب، اندازه‌گیری انحنای ستون فقرات، محاسبه می‌شود. برای تشخیص اسکولیوز، زاویه Cobb باید حداقل 10 درجه باشد.

علاوه بر اندازه‌گیری زاویه کاب، آزمایش‌های تصویربرداری دیگری مانند تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی ستون فقرات نیز ممکن است برای تجسم بهتر انحنای ستون فقرات و برای تشخیص نوع خاصی از اسکولیوز مانند اسکولیوز دژنراتیو استفاده شود.

تست‌های دیگر

در كودكان مبتلا به خمیدگی ستون فقرات مادرزادي (از آنجايي كه احتمال بروز ناهنجاري‌هاي سيستم بدن در آن‌ها وجود دارد)، ممكن است آزمايش‌هاي تصويربرداري مانند سونوگرافي كليه‌ها يا مثانه (به نام سونوگرافي كليه) يا قلب (به نام اكوكارديوگرام) توصیه شود.

درمان خمیدگی ستون فقرات

درمان خمیدگی ستون فقرات موضوعی است که سال‌هاست باعث بحث و گفتگوهای بزرگ شده است و بنابراین، متأسفانه، پاسخ قطعی برای همه موارد وجود ندارد.

بعلاوه، درمان اسکولیوز بسته به عواملی مانند سن، شدت انحنا، احتمال بدتر شدن انحنا و تأثیر این بیماری بر کیفیت زندگی و عملکرد روزانه فرد در افراد مختلف متفاوت است. به عنوان مثال، انحراف ستون فقرات خفیف به طور کلی نیازی به درمان ندارد. اما انحراف ستون فقرات در افرادی که باعث مشکلات تنفسی می‌شود، باید درمان شود.

بریس

هدف از استفاده از بریس، کنترل پیشرفت انحنای ستون فقرات، و نه از بین بردن آن، است. نیاز به بریس زمانی مشخص می‌شود که خمیدگی ستون فقرات بین 25 تا 40 درجه باشد، و ستون فقرات هنوز به بلوغ کامل نرسیده باشد که معمولاً بین دختران بین 13-15 سال و در پسران 15-17 سال است. در این مورد که اگرچه انحنا از 25 درجه کم‌تر است اما در طی 6 ماه بیش از 5 درجه بدتر می‌شود، بنابراین استفاده از بریس توصیه می‌شود. برای اطمینان از اثربخشی بریس، لازم است هرروز به مدت 18 تا 20 ساعت در طول سال‌های رشد پوشیده شود.

فیزیوتراپی خمیدگی ستون فقرات

فیزیوتراپی برای تقویت عضلات ضعیف، بهبود انعطاف‌پذیری بافت‌های کوتاه و سفت مفید است. این کار باعث کند شدن پیشرفت عدم تعادل ماهیچه‌ها و سفتی مفصل می‌شود و به کاهش درد کمر کمک می‌کند. فیزیوتراپی برای همه افراد مبتلا به اسکولیوز، چه نیاز به بریس داشته باشند چه نداشته باشند، مناسب است. هرچه میزان انحنای ستون فقرات بیشتر باشند، فیزیوتراپی قوی‌تری توصیه می‌شود. علاوه بر این، فیزیوتراپی باعث افزایش اصلاح توسط بریس در طول دوران مهربندی یا بعد از آن می‌شود.

تغییرات سبک زندگی 

در زیر پنج نکته مربوط به تغییر سبک زندگی برای کمک به کاهش درد شدید اسکولیوز آورده شده است:

• حرکات کششی در صبح. بسیاری از بیماران مبتلا به اسکولیوز بزرگسالان درد و سفتی صبحگاهی را تجربه می‌کنند. کشش می‌تواند درد و ناراحتی مربوط به اسکولیوز را کاهش دهد.
• گرم نگه داشتن مفاصل در هوای سرد. درد خمیدگی ستون فقرات ناشی از آب و هوا را می‌توان با لباس گرم، حمام گرم و کمپرس آب گرم مدیریت کرد.
• پیروی از یک رژیم غذایی ضد التهابی سالم. خوردن رژیم غذایی سرشار از فیبر، چربی‌های سالم و پروبیوتیک‌ها به کاهش التهاب در بدن و ستون فقرات کمک می‌کند و ممکن است باعث کاهش درد اسکولیوز شود.
• مصرف مکمل‌های غذایی. ویتامین D3 به بهبود تراکم استخوان کمک می‌کند. منیزیم باعث بهبود سلامت استخوان و ستون فقرات می‌شود. روغن ماهی امگا 3 فواید ضد التهابی طبیعی دارد. زردچوبه برای تسکین درد مزمن و التهاب موثر است (برای جذب بهتر، استفاده از تکنولوژی آهسته رهش توصیه می‌شود).
• استفاده از یک تشک با کیفیت. یک تشک محکم یا متوسط به حمایت از ستون فقرات کمک می‌کند که ممکن است باعث کاهش درد و سفتی صبحگاهی شود.

در کنار تغییرات سبک زندگی که در بالا اشاره شد، ثابت شده است که ورزش در مقابله با درد انحراف ستون فقرات بزرگسالان نیز موثر است.

حرکات کششی و تمریناتی برای مدیریت درد اسکولیوز

یکی از ساده‌ترین و در عین حال موثرترین روش‌ها برای کنترل درد اسکولیوز بزرگسالان، حرکات کششی است. کشش به آزادسازی تنش در عضلات اطراف ستون فقرات کمک می‌کند و ممکن است جریان خون به مفاصل را بهبود بخشد. بنابراین، یک روش درست و یک روش اشتباه برای کشش وجود دارد، به ویژه هنگامی که اسکولیوز درگیر است.به انحراف ستون فقرات مبتلا هستید.

از آنجا که بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز فقط قادر به خم شدن در یک جهت هستند، ممکن است به نظر برسد که کشش در جهت مخالف انحنای ستون فقرات می‌تواند به تسکین درد کمک کند. در حقیقت، کشش در جهت خمیدگی در واقع راهی موثر برای کوتاه شدن عضلاتی است که کشیده شده و بلندتر شده‌اند. از این طریق به تعادل وضعیت و تسکین ناراحتی کمک می‌کنید. انجام حرکات کششی به طور مرتب هم انعطاف‌پذیری و هم دامنه حرکت را به مرور زمان بهبود می‌بخشد که به نوبه خود باعث کاهش درد ناشی از اسکولیوز می‌شود.

در زیر برخی از بهترین روش‌ا برای تسکین درد خمیدگی ستون فقرات بزرگسالان آمده است:

• کشش قفسه سینه – بایستید و پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید. دست‌های خود را در مقابل خود قرار دهید. دست‌ها را به طرفین باز کنید و آن‌ها را به عقب بکشید تا زمانی که احساس کنید تیغه‌های شانه شما از پشت جمع شده و سینه شما کشیده می‌شود. چند ثانیه در این حالت بمانید، سپس خود را رها کنید و دوباره حرکت را تکرار کنید.
• کشش کمر – بایستید، پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید و دست‌های خود را در مقابل خود قرار دهید. انگشتان خود را به هم ببندید، سپس آن‌ها را از بدن خود دور کنید، کف دست به سمت بیرون باشد، تا زمانی که در پشت خود احساس کشیدگی کنید. چند ثانیه این حالت را نگه دارید، سپس رها کنید و دوباره تکرار کنید.
• کشش پایین کمر – به شکم دراز بکشید و پاهای خود را کاملا دراز کنید. دست راست و پای چپ خود را چند اینچ از زمین بلند کرده و به مدت 10 ثانیه نگه دارید. خود را رها کنید و در طرف مقابل نیز این حرکت را تکرار کنید.
• کشش باسن – به پشت دراز بکشید و پاهایتان را کاملا درزا کنید. به آرامی زانوی چپ خود را خم کرده و با هر دو دست آن را به سمت قفسه سینه بکشید و انگشت خود را به سمت بالا نگه دارید. تا جایی که می‌توانید پای خود را بکشید، چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس رها کنید. این حرکت را در طرف دیگر نیز تکرار کنید.
• کشش بالای سر – به صورت چهارزانو روی زمین بنشینید. پشت خود را صاف کرده و در برابر یک دیوار قرار دهید. هر دو انتهای یک حوله رول شده کوچک را با هر دو دست بگیرید و آن را در جلوی خود نگه دارید تا دست‌های شما کاملاً کشیده شود. حوله را بالای سر خود بلند کنید، تا حد ممکن دست‌هایتان را بکشید، سپس رها کنید و دوباره این حرک را تکرار کنید.

جراحی

عمل جراحی معمولاً فقط در مواردی انجام می‌شود كه انحنای ستون فقرات از 50 درجه بیشتر باشد یا به شدت بر فعالیت‌های روزمره فرد یا كیفیت زندگی وی تأثیر بگذارد. اکثر موارد خمیدگی ستون فقرات نیازی به جراحی ندارند. عمل جراحی تنها زمانی درنظر گرفته می‌شود كه علیرغم مهاربندی یا تمرینات ورزشی، انحراف ستون فقرات همچنان بدتر شود و در نزدیكی یا بیشتر از 50 درجه باشد.

بسته به محل انحنا، میزان خمیدگی، علائم خاص بیمار و نوع اسکولیوز، روش‌های جراحی مختلفی وجود دارد:

• فیوژن نخاعی روشی است که طی آن جراح مهره‌ها را در موقعیت آناتومیکی نرمال‌تر قرار می‌دهد.
• میکرودکامپراسیون روشی با حداقل تهاجم است که به کاهش فشار اعصاب کمک می‌کند. از آنجا که این روش ممکن است انحنای شما را بدتر کند، به خصوص اگر انحنای ستون فقرات شما بیشتر از 30 درجه باشد، این نوع جراحی معمولاً فقط در یک سطح مهره انجام می‌شود – نه چند سطح.
• جراحی تثبیت مستلزم استفاده از ابزارهای مختلفی از جمله پیچ، سیم، قلاب‌ و میله برای تثبیت ستون فقرات است تا بتواند در موقعیت مناسب فیوز شود.
• استئوتومی شامل از بین بردن و اصلاح مجدد مهره‌ها می‌باشد تا امکان تراز مناسب ستون فقرات فراهم شود.

لازم است بدانید که عوارض جراحی اسکولیوز مانند ستون فقرات سفت، ضعف عضلات ستون فقرات و شکستگی احتمالی میله‌ها وجود دارد. ستون فقرات پس از عمل جراحی اسکولیوز دیگر رشد نخواهد کرد، بنابراین اگر قرار است در کودکان در حال رشد انجام شود، باید تا حد امکان به تأخیر بیفتد تا ستون فقرات بتواند به رشد خود ادامه دهد.