روماتیسم ستون فقرات:درمان بیماری خود ایمنی اسپوندیلیت آنکیلوزان

اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) یا روماتیسم ستون فقرات، یک نوع آرتروز التهابی مزمن است که ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث ناتوانی و درد می‌شود. علت ابتلا به این بیماری روماتیسمی هنوز به طور دقیق مشخص نشده است، اما فرضیه‌های مختلفی وجود دارند. عوامل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی و محیطی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. مردان و افراد بالغ جوان تا میانسال نیز در معرض بیشتری برای ابتلا به AS قرار دارند. فعالیت بدنی و ورزش بسیار مهم در درمان این بیماری است. فعالیت بدنی می‌تواند وضعیت بدنی و محدوده حرکتی ستون فقرات را تقویت کرده و به کاهش خشکی و درد ستون فقرات کمک کند.

علاوه بر فعالیت بدنی، فیزیوتراپی نقش مهمی در درمان AS دارد. روماتولوژیست‌ها ممکن است بیماران خود را به فیزیوتراپیست (یا متخصص حرکت درمانی) ارجاع دهند. این تخصصی‌ها قادرند بهترین تمرینات ورزشی برای هر فرد را توصیه کنند و برنامه‌ی مناسبی برای ورزش درمانی بیمار تدوین کنند.

علل روماتیسم ستون فقرات 

علت ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان کاملاً مشخص نیست. با این حال ، ژن خاصی (واحد ماده ژنتیکی) شناسایی شده است که ارتباط نزدیکی با این بیماری دارد.

ژن HLA-B27

تحقیقات نشان داده‌اند که بیشتر افرادی که روماتیسم ستون فقرات دارند ، حامل ژن خاصی به نام آنتی ژن لکوسیت انسانی B27 (HLA-B27) هستند. در بین مبتلایان به روماتیسم ستون فقرات، از هر 10 نفر 9 نفر ژن

 HLA-B27   را دارند.

تصور می‌شود که داشتن ژن HLA-B27 ممکن است احتمال ابتلا به AS را بیشتر می‌کند، اما اگر کسی این ژن را داشته باشد لزوماً به معنای آن نیست که دچار این بیماری خواهد شد. تخمین زده می‌شود که از هر 100 نفر 8 نفر از کل جمعیت، ژن HLA-B27 را دارند اما روماتیسم ستون فقرات ندارند.

آزمایش وجود یا عدم وجود این ژن روش چندان مطمئنی برای تشخیص روماتیسم ستون فقرات نیست ، زیرا برخی از افراد ممکن است ژن HLA-B27 را داشته باشند اما روماتیسم ستون فقرات نداشته باشند ، ضمن این که انواع مختلفی از ژن HLA-B27 وجود دارد.

سابقه خانوادگی 

روماتیسم ستون فقرات ممکن است در خانواده‌ها ارثی باشد ، و ژن HLA-B27 ممکن است از طریق والدین به فرزندان منتقل شد.

اگر کسی خویشاوند نزدیکی مانند پدر و مادر یا خواهر و برادری داشته باشد که به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا است، در مقایسه با کسانی که خویشاوندی که به این بیماری مبتلا باشد ندارند، سه برابر بیشتر احتمال دارد به این بیماری مبتلا شود.

 علائم شایع روماتیسم ستون فقرات 

علائم  روماتیسم ستون فقرات در افراد مختلف متفاوت است ، اما معمولاً مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا این علائم بروز پیدا کنند. در بعضی موارد ، ممکن است سه ماه طول بکشد تا علائم به طور کامل بروز پیدا کنند ، در حالی که این روند گاهی ممکن است چندین سال طول بکشد.

بروز علائم روماتیسم ستون فقرات معمولاً در اوایل دوران بزرگسالی یا در سال‌های آخر نوجوانی شروع می‌شود. علائم ممکن است بیایند و بروند و در طی سال‌های طولانی بهتر یا بدتر شوند.

علائم اصلی روماتیسم ستون فقرات عبارتند از:

• درد و خشکی و سفتی کمر
• درد باسن
• التهاب (تورم) مفاصل (آرتروز)
• التهاب دردناک در محل اتصال تاندون‌ها یا رباط ها به استخوان (آنتزیت یا درون‌هِشتی)
• خستگی (خستگی مفرط)

آزمایشات و تشخیص

پزشکان روماتیسم ستون فقرات را با استفاده از چند روش مختلف تشخیص می‌دهند. در صورت ابتلای فردی به این بیماری ، هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که پزشکان بتوانند بر اساس آن این بیماری را تشخیص دهند ، به همین دلیل پزشکان، از چند بخش مختلف اطلاعات جمع آوری می‌کنند.

آزمایش خون 

برای تشخیص این که شخصی مبتلا به روماتیسم ستون فقرات هست یا نه، پزشکان طیف وسیعی از آزمایشات را انجام می‌دهند.

یک آزمایش خون خاص مرتبط با روماتیسم ستون فقرات وجود دارد. این آزمایش که HLA-B27 نام دارد، برای تشخیص ژن HLA-B27 انجام می‌شود. احتمال ابتلا به روماتیسم ستون فقرات در افرادی که حامل این ژن هستند بیشتر است. با این وجود همیشه اینگونه نیست که هر فردی که این ژن را داشته باشد، به روماتیسم ستون فقرات هم مبتلا شود و افراد زیادی با ژن وجود دارند که هرگزدچار روماتیسم ستون فقرات نمی‌شوند.

پزشکان ممکن است آزمایش خون دیگری نیز برای بررسی علائم التهاب در بدن انجام دهند، مانند بررسی میزان  ESR  (سرعت رسوب گلبول قرمز) یا CRP (پروتئین واکنشی سی) . این آزمایشات می توانند علائم متداول التهاب در بدن را نشان دهند، اما این موارد هم فقط به واسطه روماتیسم ستون فقرات ایجاد نمی‌شوند.

پزشکان از این آزمایشات خون برای این استفاده می‌کنند که تصویر بهتری از وضعیت سلامتی فرد به دست آورند.

معاینات بدنی 

در طی معاینه بدنی ، پزشک معمولاً وجود علائم التهاب در بدن فرد را بررسی می‌کند. به طور معمول پزشک پشت، سینه ، استخوان‌های لگن ، مفاصل ساکروایلیاک در نزدیکی انتهای ستون فقرات و پاشنه پا را معاینه می‌کند.

پزشکان اغلب به آرامی این مناطق را فشار می‌دهند و از بیمار درباره هرگونه احساس درد یا حساسیتی که ممکن است در حین معاینه ایجاد شود سوال می‌کنند. همچنین ممکن است از بیماران بخواهند چند تست‌ حرکتی سریع انجام دهند تا ببینند آیا در حرکات ستون فقرات یا سینه آن‌ها به هر نحوی محدودیت ایجاد شده است یا خیر.

تصویربرداری و اسکن 

پزشکان پس از بررسی علائم در خون ، اغلب از تصویربرداری با اشعه ایکس ، ام آر آی یا سی تی اسکن برای بررسی وضعیت استخوان‌ها و مفاصل استفاده می‌کنند. پزشکان در این تصویربرداری‌ها به دنبال علائم التهاب ، مانند بزرگ شدن یا نازک شدن فضای بین استخوان‌ها هستند ، و ممکن است روی مفاصل خاجی-خاصره‌ای (ساکروایلیاک) ، که معمولا روماتیسم ستون فقرات آن را درگیر می‌کند تمرکز کنند. تصویربرداری معمولاً وجود روماتیسم ستون فقرات را تأیید می‌کند. این تصویربرداری‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا روند پیشرفت بیماری را پیگیری کرده و گزینه‌های درمانی مناسب را به بیمار توصیه نمایند.

درمان رماتیسم ستون فقرات 

اگر شما به بیماری التهابی روماتیسم ستون فقرات مبتلا باشید، ممکن است بخواهید از گزینه‌های درمانی و کارهایی که انجام دادن آن‌ها می‌تواند وضعیت شما را بهبود بخشد مطلع شوید. اگرچه درمان قطعی برای روماتیسم ستون فقرات وجود ندارد ، اما درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند علائم این بیماری را به حداقل رسانده و حتی روند پیشرفت بیماری را کند کنند. همیشه در مورد هر روش‌ درمانی و برنامه‌ ورزشی جدیدی که شروع می‌‌کنید با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید با برنامه درمانی فعلی شما مغایرت نداشته باشند.

حفظ وزن در محدوده سلامتی 

اضافه وزن فشار بیشتری به ستون فقرات وارد می‌کند و ممکن است اثر روماتیسم ستون فقرات را افزایش دهد. در صورتی که بیمارانی که دچار روماتیسم ستون فقرات هستند چاق باشند، پزشک ممکن است توصیه کند برای کاهش وزن اضافی و کم کردن فشار وارده بر ستون فقرات تغییراتی در سبک زندگی خود از جمله با ورزش کردن و رژیم غذایی ایجاد کنند.

هیدراته و مرطوب نگه داشتن بدن 

آبرسانی مناسب به بدن برای افرادی که به روماتیسم ستون فقرات مبتلا هستند بسیار حیاتی است. این بدان معنی است که فرد باید به میزان کافی آب بنوشد. این کار به بدن کمک می‌کند تا به درستی کار کند و بتواند با التهاب مبارزه کند. انجمن اسپوندیلیت آمریکا به افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات توصیه می‌کند که هر روز بین هشت تا ده لیوان آب بنوشند.

گرما درمانی 

شما می‌توانید برای کاهش سفتی و درد ، یک بطری آب گرم یا پد گرمایشی را روی ناحیه آسیب دیده خود قرار دهید. همچنین می‌توانید از گرمای مرطوب یا خشک استفاده کنید. حمام گرم نیز به خصوص قبل از ورزش ممکن است مفید باشد. در صورت ابتلا به دیابت ، ترومبوز ورید عمقی ، بیماری‌های عروقی ، زخم باز یا بیماری‌های پوستی مانند درماتیت، گرما درمانی انجام ندهید.

سرما درمانی 

قرار دادن یک بسته یخ ، یک بسته ژل سرد یا یک کیسه سبزیجات یخ زده روی مفاصل دردناک می‌تواند به کاهش تورم آن‌ها کمک کند. بعد از ورزش نیز سرما درمانی ممکن است به کاهش التهاب کمک کند. دقت کنید که بیش از 20 دقیقه در یک زمان یخ را روی یک ناحیه نگه ندارید. در صورت بروز مشکلات گردش خون ، بدون مشورت با پزشک از سرما درمانی استفاده نکنید.

داروها 

پزشکان معمولاً برای درمان روماتیسم ستون فقرات داروهای ضد التهابی تجویز می‌کنند، چه داروهایی که نیاز به نسخه دارند و چه انواع بدون نیاز به نسخه آن‌ها. داروهایی که مستقیماً به ناحیه ملتهب تزریق می‌شوند نیز می‎توانند به تسکین درد کمک کنند. داروهایی که برای مشکلاتی مانند بیماری التهاب روده (IBS) و سرطان تجویز می‌شوند نیز ممکن است در درمان روماتیسم ستون فقرات مفید باشند. پزشکان همیشه در جستجوی داروهای جدیدی هستند که بتوانند علائم این بیماری را کاهش دهند.

کورتیکواستروئیدها 

داروهای کورتیکواستروئیدی (استروئیدها) خواص ضد التهابی قوی‌ای دارند و به روش‌های مختلفی قابل مصرف هستند ، به عنوان مثال:

• قرص (خوراکی)
• آمپول (تزریق)

اگر مفصل خاصی ملتهب باشد ، احتمالاً کورتیکواستروئید، به طور مستقیم به مفصل تزریق می‌شود. داروهای کورتیکواستروئیدی گاهی اوقات برای معالجه انواع دیگر آرتروز نیز استفاده می‌شوند زیرا می‌توانند درد ، سفتی و تورم مفصل را کاهش دهند.

پس از تزریق لازم است تا 24 ساعت (یک روز)، به مفصل استراحت داده شود. بهترین حالت آن است که در هر سال از بیش از 3 نوبت تزریق استروئید به یک مفصل یا ناحیه خودداری شود. این مساله به این خاطر است که تزریق کورتیکواستروئید ممکن است عوارض جانبی ناخوشایندی داشته باشد از جمله:

• ایجاد التهاب در واکنش به تزریق
• امکان تغییر رنگ (و/یا تغییر شکل) پوست ناحیه اطراف تزریق
• امکان از بین رفتن بافت اطراف ناحیه تزریق
• امکان پارگی (شکافتن) تاندون (بافت طنابی که عضلات را به استخوان‌ها وصل می‌کند) در نزدیکی مفصل تحت درمان

 مصرف قرص‌های خوراکی کورتیکواستروئید نیز ممکن است به تسکین تورم مفاصل کمک کنند. گاهی اوقات ، هنگامی که درد و سفتی شدید باشد، تزریق عضلانی کورتیکواستروئید ممکن است بسیار مفید باشد.

طب سوزنی 

طب سوزنی یک روش درمانی باستانی برای درد است. در این روش سوزن‌های نازکی در نقاط خاصی از پوست قرار داده می‌شوند. تصور می‌شود این کار هورمون‌های طبیعی مسکن بدن را فعال می‌کند. برخی افراد گزارش داده‌اند که طب سوزنی درد رماتیسم ستون فقرات آن‌ها را تسکین می‌بخشد.

ماساژ درمانی

ماساژ به آرامش افراد کمک می‌کند. همچنین ممکن است به انعطاف پذیری یا “شل تر” شدن بدن کمک کند و به این شکل فرد بهتر می‌تواند ورزش یا حرکات کششی انجام دهد. ماساژ ممکن است در نقاط حساس اطراف ستون فقرات باعث درد شود. در صورت بروز این اتفاق، از ماساژ دادن آن مناطق خودداری کنید و تا زمانی که درد بهبود نیافته ، صرفا از تکنیک‌های سبک و ملایم ماساژ استفاده کنید.

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) 

عبارت انگلیسیTENS  ، مخفف تحریک الکتریکی عصب از راه پوست است. در این روش درمانی از جریان الکتریکی برای تحریک اعصاب بدن برای کنترل درد استفاده می‌شود. معمولا الکترودهایی در محل درد قرار داده شده و به دستگاه TENS متصل می‌شوند. به نظر می‌رسد وقتی TENS  اعصاب را تحریک می‌کند ، بر سیگنال‌های درد غلبه می‌کند. معمولاً یک فیزیوتراپییست تکنیک TENS  را به بیمار آموزش می‌دهد و بیمار می‌تواند استفاده از این روش را در خانه نیز ادامه  دهد.

ورزش و اصلاح فرم بدن 

ورزش کردن، از جمله انجام تمرینات کششی و تمرینات مناسب اصلاح و بهبود وضعیت و فرم بدن ، برای افرادی که روماتیسم ستون فقرات دارند، اهمیت زیادی دارد. ورزش کردن بدن را قوی کرده و به کاهش درد ، بهبود فرم بدن و افزایش انعطاف پذیری آن‌ کمک می‌کند. یوگا و تای چی نیز می‌توانند به قوی شدن بدن کمک کرده، به علاوه باعث انعطاف پذیری و بهبود فرم بدن می‌شوند. شما می‌توانید از یک پزشک در مورد بهترین روش‌هایی که مناسب شرایط شما هستند، اطلاعات بیشتری کسب نمایید.

قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت کنید و از او بپرسید کدام یک از تمرینات برای شما از همه مناسبتر است. دامنه حرکتی بیشتر و درد کمتر فقط دو مورد از مزایای درمان طبیعی روماتیسم ستون فقرات با ورزش است.

رژیم غذایی و تغذیه  

برخی از افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات متوجه می‌شوند که برخی غذاها علائمشان را تشدید کرده و باعث شعله‌ور شدن آن‌ها می‌شوند. درست غذا خوردن و پرهیز از غذاهای فرآوری شده می‌تواند به بهبود عمومی سلامتی و کاهش التهاب بیماران کمک کند. یک پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند به بیمار در تعیین غذاهایی که احتمال بروز علل شعله ور شدن علائم و التهاب می‌شود کمک کنند تا در آینده بتواند از مصرف آن غذاها خودداری نماید.

اکثر مبتلا به روماتیسم ستون فقرات هرگز جراحی نمی‌کنند. با این حال ، جراحی نیز ممکن است یکی از گزینه‌های درمانی برای بیمارانی باشد که دچار ناهنجاری‌های ستون فقرات یا مشکلات شدید مفاصل هستند. نوع جراحی که توصیه می‌شود بستگی به وضعیت و علائم بالینی بیمار دارد.

جراحی ستون فقرات 

سه نوع جراحی ستون فقرات وجود دارد که ممکن است برای درمان روماتیسم ستون فقرات انجام  شوند. فقط یک جراح می‌تواند تصمیم بگیرد که در صورت لزوم ، کدام جراحی برای فرد مناسب است.

پوکی استخوان ستون فقرات 

به جراحی‌هایی که طی آن‌ها جراح استخوان‌هایی را برش می‌هد تا آن‌ها را کوتاه یا بلند کرده و یا راستای آن‌ها را تغییر دهد استئوتومی گفته می‌شود. در افرادی که به روماتیسم ستون فقرات مبتلا هستند، استئوتومی یک یا چند استخوان از استخوان‌های ستون فقرات می‌تواند به بهبود وضعیت و اصلاح بدفرمی‌های بدن کمک کند. با این حال ، عمل استئوتومی نمی‌تواند تحرک و انعطاف پذیری ستون فقرات را به طور کامل به آن بازگرداند.

 فیوژن اینسترومنتیشن ستون فقرات 

 هدف از فیوژن اینسترومنتیشن ستون فقرات تثبیت ستون فقرات است. این عمل در صورتی انجام می‌شود که استخوان‌ها آسیب دیده باشند یا حین عمل استئوتومی مقدار زیادی استخوان برداشته شده باشد. جراح با استفاده از وسایل که خاصی مانند سیم ، پیچ ، میله و یا شبکه توری فلزی، دو یا چند استخوان را به هم متصل می‌کند. پس از عمل ، مفاصلی که به هم متصل شده‌اند (فیوز شده‌اند) هیچ حرکتی نخواهند داشت – در واقع در ازای ثابت شدن ستون فقرات انعطاف پذیری آن از بین خواهد رفت.

جراحی رفع فشار 

رماتیسم ستون فقرات ممکن است باعث وارد آمدن فشار به نخاع یا اعصاب شود، که موجب بی حسی ، ضعف ، از بین رفتن هماهنگی یا احساس سوزن سوزن شدن در بازوها یا پاها می‌شود. جراحی‌هایی که با هدف رفع فشار از روی نخاع و اعصاب انجام می‌شوند ، جراحی رفع فشار نامیده می‌شوند. در این جراحی‌ها معمولاً مقدار کمی از استخوان مهره‌ها (نوعی استئوتومی) برداشته می‌شود. متداول‌ترین نوع جراحی رفع فشار ، لامینکتومی نامیده می‌شود.

تعویض مفصل 

یکی از گزینه‌های درمانی برای افرادی که به خاطر روماتیسم ستون فقرات دچار مشکلات مفصل ران ، شانه و زانو شده‌اند ممکن است جراحی تعویض مفصل باشد. جراحی تعویض مفصل شامل تعویض سطوح غضروف و استخوان‌های مفصل با مواد مصنوعی – معمولا از جنس فلز یا پلاستیک- است.