لیزر درمانی در فیزیوتراپی: کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل با لیزر

لیزر کم توان یک روش درمانی مناسب برای تعداد زیادی از بیماری‌ها است که از لیزر برای درمان نقاط مختلف بدن استفاده می‌کند. این لیزر با لیزری که برای اهداف جراحی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد تفاوت دارد از این لحاظ که باعث تولید گرما نمی‌شود. لیزر کم توان تحت عنوان فتوبیومدلاسیون، لیزر درمانی سرد، لیزر درمانی بافت نرم و لیزر درمانی با قدرت پایین شناخته می‌‌شود. تحقیقات ثابت کرده است که این لیزر با تاثیرات قابل توجهی در کاهش درد همراه است و همچنین می‌‌تواند باعث بهبود عملکرد سلول‌های مختلف شود. در صورتی که از نور لیزر با طول موج مناسب استفاده شود نتایج خوبی به دست خواهد آمد. در صورتی که از لیزر کم توان با طول موج و بازه مناسب استفاده نشود اثر گذاری چندانی نخواهد داشت. این روش درمانی می‌‌تواند در انواع مختلفی از اختلالات حاد و مزمن تأثیر گذار باشد و باعث تسریع فرآیند بهبود شود.

 منظور از تاثیرات فتوشیمیایی لیزر چیست؟

در صورتی که از طول موج مناسب لیزر و زمان بهینه برای درمان استفاده شود نور قرمز آن می‌‌تواند باعث کاهش سطح فشار اکسید کننده و بهبود متابولیسم سلول‌های مختلف شود و از میزان التهاب بافت بکاهد. دستگاه‌های لیزری که برای این هدف مورد استفاده قرار می‌گیرند با قابلیت‌های بیشتری همراه می‌باشند به عنوان مثال نور پالسی آن می‌‌تواند باعث تسکین درد شود به شرط آنکه از طول موج مناسب و زمان مطلوب برای درمان استفاده گردد. نوری که توسط این نوع لیزر ارسال می‌‌شود بین ۱۰ و ۵۰۰ می‌کرو وات قرار دارد و شدت قدرت آن نیز بین ۵۰۰/۰ وات بر سانتی متر مربع و ۵ وات بر سانتی متر مربع است. جالب است بدانید که این روش درمانی با ایمنی بالایی همراه است زیرا یک روش غیر تهاجمی‌محسوب می‌شود. طول موج نور لیزر که توسط دستگاه لیزر تولید می‌شود هیچ گونه گرمایی ندارد و با سایر فاکتورهایی که باعث اختلال در بهبود می‌شوند همراه نیست. هر دستگاه طول موج مختلفی دارد که باید با نوع اختلالی که قرار است درمان کند مطابقت داشته باشد به عنوان مثال در صورتی که قرار است از لیزر برای درمان اختلالات اسکلتی عضلانی استفاده شود باید طول موج لیزر برای درمان این مشکل بین ۶۳۲ و ۹۰۴ نانومتر باشد. به عنوان یک قانون کلی باید به خاطر داشته باشید که طول موج لیزر بین ۶۶۹ ۱۰۵ نانومتر است و می‌تواند به درون پوست نفوذ کند که با مزایای درمانی مهمی برای بافت نرم و بافت سخت همراه می‌باشد. نور کم توان لیزر که توسط دستگاه لیزر می‌‌شود توسط میتوکندری که وظیفه تولید انرژی در بدن را بر عهده دارد جذب خواهد شد. هنگامی ‌که این فرآیند رخ می‌‌دهد روند تولید انرژی سلولی افزایش خواهد یافت و بافت‌های اطراف را تحریک می‌کند تا فرآیند بهبود تسریع پیدا کند. به عبارتی می‌‌توان این فرایند را با فتوسنتز گیاهان مقایسه کرد.

 چه موقع از لیزر کم توان استفاده می‌شود؟ 

می‌توان برای درمان تعداد زیادی از مشکلات و اختلالات پزشکی از لیزر کم توان بهره گرفت و به درمان علایم و نشانه‌های آن پرداخت. صرف نظر از نوع اختلالی که باید درمان شود لیزر کم توان دارای خاصیت ضد التهابی و تسکین دهندگی درد است که این امر باعث می‌‌شود از میزان تورم بافت کاسته شود و فرآیند بهبود تسریع شود.

• تحقیقات نشان داده که این روش درمانی می‌‌تواند در اختلالات مزمن و حاد از قبیل اختلالات روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید یا استئوآرتریت در گردن و اختلالات مزمن مفصل و التهاب تاندون به طور موقت باعث تسکین درد شود.
• تحقیقات نشان داده است که لیزر در درمان تعداد زیادی از اختلالات اسکلتی عضلانی از قبیل سندروم تونل کارپال یا فیبرومیالژی مفید است. لیزر درمانی در افرادی که دچار اختلال مفصل تمپورومندیبولار هستند می‌تواند باعث بهبود عملکرد این مفصل شود.
• لیزر درمانی کم توان می‌تواند در افرادی که دچار درد مزمن قسمت پایین کمر هستند باعث تسکین درد شود و روند ترمیم زخم را تسریع نماید. لیزر درمانی همچنین بهبود برخی اختلالات از قبیل شانه یخ زده کمک می‌‌کند و باعث رفع درد عضلانی ناشی از فعالیت جسمانی سنگین خواهد شد. لیزر درمانی در بهبود برخی از اختلالات از قبیل پلانتار فاسیا و تسکین درد و التهاب مفید است.
• برخی از اختلالات حوزه ارتوپدی را می‌توان به کمک لیزر کم توان به طرز موفقیت آمیزی درمان کرد. در مواردی که بیمار دچار گرفتگی یا رگ به رگ شدن یک عضو شده است لیزر درمانی باعث تسریع فرایند بهبود و تسکین درد خواهد شد. این روش درمانی می‌‌تواند باعث کاهش شدت درد پس از عمل جراحی شود و به بهبود عملکرد یک عضو پس از آسیب دیدگی کمک خواهد کرد. افرادی که دچار درد رادیکولار گردن یا ناحیه پایین کمر هستند می‌توانند از مزایای لیزر درمانی بهره مند شوند. سایر اختلالاتی که می‌‌توان به کمک لیزر کم توان درمان کرد عبارتند از سندرم درد مزمن ناحیه ای، التهاب تاندون، تسریع بهبود پس از جراحی شکستگی استخوان تیبیا و اپی کندیلیت.
• می‌توان به کمک این روش درمانی بهبود برخی از اختلالات مرتبط با درد نوروپاتی را درمان کرد و بهبود بخشید که برخی از آنها عبارتند از نوروپاتی دیابتی، نورالژی عصب سه قلو و نورالژی پس از زونا. برخی از اختلالات تحلیل برنده که برای سیستم اعصاب مرکزی تاثیر می‌گذارند و برخی از انواع آسیب دیدگی از قبیل آسیب دیدگی اعصاب محیطی و آسیب دیدگی طناب نخاعی را می‌توان به کمک لیزر درمانی بهبود بخشید.
• دیابت یکی از اختلالاتی است که می‌تواند از مزایای لیزر درمانی بهره‌م ند شود. لیزر درمانی علاوه بر آن که در بهبود نوروپاتی دیابتی نقش دارد می‌‌تواند باعث تحریک فرایند بهبود زخم پای دیابتی شود که یکی از عوارض شایع دیابت شیرین است. لیزر درمانی با هیچ گونه دردی همراه نیست و باعث می‌‌شود روند ترمیم زخم تسریع شود لیزر درمانی همچنین باعث بهبود عملکرد عصبی عروقی می‌شود و به این ترتیب کیفیت زندگی بیمار را افزایش خواهد داد.
• لیزر درمانی می‌تواند از بروز التهاب غشای دهان نیز جلوگیری کند به ویژه در افرادی که به علت پیوند سلول‌های بنیادین و شیمی درمانی دچار این مشکل شده اند. لیزر درمانی برای بهبود مواردی که فرد دچار التهاب و تورم لثه شده است نیز مفید است و در افرادی که تحت درمان با کاشت ایمپلنت قرار گرفته ‌اند به تحریک فرآیند بهبود کمک خواهد کرد تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
• در مواردی که فرد دچار لنفوادما مرتبط با سرطان سینه است استفاده از لیزر کم توان می‌‌تواند به طور موقت باعث تسکین درد شود. در برخی موارد این فرآیند درمانی یک جایگزین مناسب برای روش‌های جراحی یا دارو درمانی است. دانشمندان در حال تحقیق بر روی استفاده از لیزر کم توان به منظور بهبود مشکلات پس از سکته مغزی و ضربه مغزی هستند.
• تحقیقات بر روی کاربردهای جدید لیزر کم توان تمرکز دارد به عنوان مثال می‌‌توان از لیزر درمانی برای کمک به رشد موها که به علت شیمی درمانی و سایر انواع آلوپسی دچار ریزش شده است یا کمک به رشد مجدد سلول‌ها در موارد خاص دندانپزشکی استفاده کرد.
• حتی لیزر کم توان می‌تواند یک راه حل موثر برای افرادی باشد که قصد دارند سیگار کشیدن خود را ترک کنند یا افرادی که از برخی بیماری‌های مزمن ریوی از قبیل سل رنج می‌برند. در حال حاضر برخی از مطالعات برروی بیوفتومدولاسیون مغز تمرکز دارند و بررسی احتمال بهبود مهارت شناختی می‌‌پردازند.

در صورت استفاده مناسب و درست از روش‌های درمانی، هیچ عارضه جانبی ای رخ نخواهد داد. بیمار پس از درمان ممکن است تنها با یک درد خفیف مواجه شود که این امر به مرحله تحریک مجدد التهاب مربوط می‌شود و باید در طی مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت بهبود یابد.

 طول موج‌های مختلف لیزر کم توان چیست؟

نوری که در این روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد یک کیف کوچک و باریک دارد که طول موج نور قرمز برابر با ۶۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر و طول موج نور نزدیک به نور فروسرخ ۷۰۰ تا ۹۵۰ نانومتر است. نور قرمز با طول موج ۶۴۰ نانومتر می‌تواند در مواردی که فرد دچار بریدگی یا بافت اسکار شده است باعث بهبود ظاهر پوست شود و در حال حاضر می‌تواند به عمق ۱۰ میلیمتری نفوذ کند. نور فروسرخ نیز با طول موج ۸۸۰ نانومتر برای اثر گذاری عمیقی است که علاوه بر آنکه به درون بافت‌های عضلات سفت بدن نفوذ می‌کند به استخوان‌ها و تاندون‌ها نیز خواهد رسید. به طور کلی طول موج نور لیزر بین ۶۰۷ ۱۰۰ نانومتر برای درمان مشکلات سطحی کاربرد دارد و لیزر با طول موج ۷۸۰ و ۹۵۰ نانومتر برای درمان بافت‌های عمیق بدن به کار می‌رود. در برخی از دستگاه‌های لیزر امکان ترکیب کردن نور قرمز با نور فروسرخ وجود دارد و تصور بر این است که با اثر گذاری بالای همراه می‌باشد به این ترتیب می‌توان از این دستگاه برای درمان انواع مختلفی از اختلالات و بیماری‌ها استفاده کرد. لیزر کم توان یا از یک منبع نور پیوسته مثل لیزر یا یک منبع نوری غیر پیوسته از قبیل لامپ فیلتردار یا لامپ ال ای دی یا ترکیبی از هر دو استفاده می‌کنند در نتیجه بافت‌های نقاط مورد نظر در معرض پرتوهای قرمز و فروسرخ قرار خواهند گرفت.

 هدف از درمان با لیزر و طول درمان 

طول درمان با لیزر به طور کلی به کاربرد لیزر بستگی دارد و ممکن است یک جلسه درمان چیزی حدود ۵ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد و بیمار به چیزی حدود ۸ تا ۱۵ جلسه درمانی نیاز داشته باشد. پزشک بر اساس شرایط بیمار و مشکلی که دارد تعداد جلسات مورد نیاز را مشخص خواهد کرد و گاهی اوقات ممکن است بیمار به یک ماه درمان نیاز داشته باشد که در هر هفته چهار جلسه درمانی انجام خواهد شد تا نتایج قابل توجهی به دست بیاید. همچنین از آنجایی که این روش باعث تسکین درد می‌شود رفع درد به معنای بهبود بیماری نیست. در صورتی که پزشک به شما توصیه کرده است که باید فرایند درمان خود را ادامه دهید شما باید از دستورات او پیروی کنید زیرا معمولاً کسب نتایج دلخواه از درمان با لیزر به دنبال تکمیل برنامه درمان محقق خواهد شد. باید بدانید که لیزر کم توان دارای اثر التیام دهندگی است. لیزر درمانی از این لحاظ با سایر روش‌های درمانی تفاوت دارد که علاوه بر بهبود علائم و نشانه‌های بیماری می‌تواند مشکل اصلی را از ریشه برطرف نماید. لیزر درمانی با تاثیرات جامعه همراه است و به شما کمک می‌‌کند بهبود پیدا کنید و احساس بهتری داشته باشید. نتایج حاصل از درمان با لیزر مدت بیشتری باقی می‌ماند و حتی ممکن است باعث شود مشکل شما به طور کامل برطرف شود.

 اجتناب از بروز عوارض جانبی و خطرات لیزر درمانی

 برای اجتناب از بروز عوارض جانبی و خطرات لیزر درمانی شما باید از برخی نکات پیروی کنید که به شرح زیر می‌باشند:

• لیزر درمانی در زنان باردار توصیه نمی‌شود و این یکی از محدودیت‌های لیزر است که باید به آن توجه کرد. علیرغم تحقیقات متعدد و جامعی که درباره لیزر انجام شده است هنوز تاثیرات لیزر سرد بر روی جنین مشخص نشده است.
• نباید از لیزر برای درمان کارسینوما یا ضایعات پیش سرطانی استفاده کرده زیرا ریسک افزایش تعداد سلول‌های سرطانی وجود دارد. تنها استثنا برای این مورد بیمارانی هستند که در مرحله آخر بیماری قرار دارند و از لیزر سرد برای تسکین درد آنها استفاده می‌شود.
• صرع نیز یکی از موارد ممنوعیت استفاده از لیزر است و باید قبل از درمان به این بیماری توجه کرد. نور پالسی لیزر که فرکانس پایینی دارد می‌تواند در بیمارانی که دچار حساسیت به نور ناشی از صرع هستند باعث تحریک تشنج شود. باید قبل از استفاده از آن به عنوان یک روش درمانی به بررسی کامل سابقه پزشکی بیمار پرداخت.
• لیزر درمانی زمان یک روش بی خطر محسوب می‌‌شود که توسط یک متخصص آموزش دیده و با تجربه انجام شود. لیزر درمانی یک روش غیر تهاجمی ‌است که باعث بروز درد نمی‌شود و انجام آن نیاز به آمادگی خاص یا مصرف دارو ندارد. شما می‌توانید طی مدت یک ماه شاهد نتایج مورد انتظار خود باشید. به طور کلی از لیزر درمانی تحت عنوان یک روش بسیار عالی یاد می‌‌شود که به بهبود عملکرد طبیعی بدن کمک می‌‌کند و باعث بهبود کیفیت زندگی شما خواهد شد.

قدرت لیزر درمانی به طور کلی پایین است و به همین دلیل استفاده از آن بر روی پوست به عنوان یک روش بی‌خطر و ایمن محسوب می‌شود. استفاده از لیزر درمانی باعث تحریک روند ترمیم بافت می‌شود، زیرا سلول‌های پاک‌سازی مانند لنفوسیت‌ها، کراتینوسیت‌ها، فیبروبلاست‌ها و سلول‌های اندوتلیال را فعال می‌کند. مزیت این روش این است که نیازی به استراحت ندارد و می‌توان آن را به همراه سایر روش‌های درمانی مانند مصرف داروهای رقیق‌کننده خون انجام داد.

 آیا ورزشکاران می‌توانند از لیزر استفاده کنند؟

همان طور در قسمت‌های بالا اشاره کردیم معمولاً ورزشکاران از طرفداران پر و پا قرص لیزر درمانی هستند زیرا باعث می‌شود سریع تر بهبود پیدا کند و مشکلات آنها زودتر درمان شود. از یک منظر دیگر لیزر کم توان می‌‌تواند باعث تسریع فرایند بهبود انواع مختلف آسیب دیدگی خواهد شد.

 لیزر پرتوان 

نوری که برای لیزر درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد انرژی فروسرخ الکترومغناطیسی است که به صورت فوتون وارد بدن می‌‌شود. پرتوهای نوری فوتون نسبتاً پهنای کمی دارند و مانند نور لامپ از هم جدا نمی‌شوند. مقدار و عمق نفوذ انرژی فوتون به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که عبارتند از شرایط و مشکل بیمار و نوع دستگاه لیزر مورد استفاده. قدرتمندترین دستگاه‌هایی لیزر آنهایی هستند که دارای یک طول موج هستند، انرژی بالایی دارند و به طور متمادی به ارسال پرتوهای نور می‌‌پردازند. تحقیقات نشان داده است که لیزر درمانی باعث افزایش سطح تولید یک آنزیم سلولی می‌شود که سیتوکروم سی اکسیداز نام دارد که برای تولید  ATP ضروری است. منظور ازATP انرژی شیمیایی در سلول‌های زنده بدن است. هنگامی‌ که سطح تولید انرژی افزایش پیدا می‌‌کند امکان شروع واکنش‌های بیولوژیک میسر می‌‌شود و این فرآیند باعث تسکین درد، کاهش التهاب، کاهش بافت اسکار، افزایش متابولیسم سلولی و بهبود فعالیت عروق و تسریع فرآیند بهبود خواهد شد که این موارد حاصل تاثیرات فتوشیمیایی نور لیزر هستند. دستگاه لیزر دایود یکی از دستگاه لیزر پرقدرت است که به طور مداوم به تولید طول موجی به بزرگی ۹۸۰ نانومتر می‌پردازد تا فرآیند تحریک زیستی را به حداکثر برساند. این روش قدرتمند بدون عارضه جانبی و بدون اعتیاد در کنترل درد باعث کاهش التهاب و تسکین بافت اسکار خواهد شد. این فاکتورهای درمانی باعث می‌‌شوند که لیزر به تسریع فرایند بهبود و کاهش زمان لازم برای بهبود کمک کند. لیزر سرد و گرم هر دو دارای یک عمق نفوذ به درون بدن هستند و عمق نفوذ بر اساس طول موج نور لیزر تعیین می‌شود و ارتباطی با قدرت آن ندارد. تفاوتی که بین این دو نوع لیزر وجود دارد به ارسال پرتوهای درمانگر نور به اعماق مختلف بافت مربوط است به عنوان مثال لیزر گرم ۱۵ واتی می‌‌تواند در عرض ۱۰ دقیقه به درمان آرتروز زانو و تسکین درد کمک کند و لیزر سرد ۱۵۰ وات می‌تواند در عرض ۱۶ ساعت چنین کاری را انجام دهد.