وقوع قفل شدن مفصل زانو به موقعیتی اشاره دارد که پای فرد، خواه در حالت ایستاده و خواه در حالت خم شده، در آن حالت قفل میشود. هنگامی که میخواهید پای خود را حرکت دهید، ممکن است احساس کنید که زانوی شما در حال ترک خوردن یا گرفتگی است، یا در حالت ایستاده زانوی شما خم شده است.
قفل شدن زانو به دو دسته تقسیم میشود: قفل شدن حقیقی زانو و قفل شدن عوارضی زانو. قفل شدن حقیقی زانو زمانی رخ می‌دهد که فرد قادر به راست کردن زانوی خود به مدت چند دقیقه نیست. این حالت معمولاً ناشی از صدمات به استخوان زانو یا غضروف‌های کناری آن است.
دسته دوم قفل شدن کاذب زانو است و این قفل شدن حاصل اسپاسم یا گرفتگی موقت عضلات این ناحیه به دلیل فشار و درد وارده به آنهاست. عوامل دیگری نظیر پارگی و ساییدگی مفاصل این ناحیه نیز منجر به قفل شدن زانو میشوند.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
- اگر بطور فیزیکی قادر به خم و راست کردن زانوی خود نیستید
- اگر خم و راست کردن زانویتان با درد زیادی همراه است
- تورم یا سفتی در زانوی خود حس میکنید
قفل شدن حقیقی زانو
دلایل قفل شدن حقیقی زانو:
پارگی مینیسک
مینیسک لایه ای از غضروف درزانواست که شکل آن شبیه به دسته سطل یا حرف لاتین “c” میباشد که به عنوان یک بالشتک بین استخوان ساق پا و استخوان ران عمل می کند. پارگی مینیسک یکی از شایع ترین دلایل صدمه دیدن زانو میباشد. زمانی که زانوی خود را به زور میچرخانید یا خم میکنید در حالی که کل وزن بدنتان روی زانویتان است پارگی مینیسک بسیار محتمل میباشد. زمانی که قسمت پاره شده این غضروف مانع حرکت صحیح زانو شود، زانوی شما می تواند قفل شود. علاوه بر قفل شدن زانو، علائم پارگی مینیسک شامل موارد زیر است:
- احساس ترکیدن چیزی در زانو
- تورم در زانو
- سفتی زانو
- احساس درد در زانو مخصوصا هنگام چرخاندن زانو
- مشکل در کامل راست کردن زانو
درمان پارگی مینیسک
بسته به شدت آسیب وارده، پارگی مینیسک میتواند با استراحت استفاده از یخ در موضع حرکات کششی و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی درمان شود. در موارد دیگر ممکن است برای درمان نیاز به جراحی آرتروسکوپی (از طریق برش های کوچک) و به دنبال آن توانبخشی داشته باشید.
دررفتگی استخوان
در این حالت قسمتی از استخوان زانوی شما به دلایل زیر دچار شکستگی میشود:
- افتادن از ارتفاع
- بیماری دژنراتیو مفصلی
- شکستگی تراشه
- غضروف پاره شده
- جسم خارجی ناشی از جراحی قبلی
- کاهش خون رسانی یا سایر آسیب ها
تکه ی شکسته شده ی استخوان در اطراف مفصل زانو شناور میشود. تکه ی شکسته و شل با گیر کردن در بین مفاصل از حرکت طبیعی زانو جلوگیری میکند و زانوی شما می تواند قفل شود. علائم دیگر در رفتگی مفاصل عبارتند از:
- احساس درد و تورم
- احساس جسمی برآمده و ترکش مانند در هنگام لمس زانو که غالبا متحرک نیز میباشد
درمان شکستگی استخوان
اگر تکه های شکسنه شده استخوان باعث قفل شدن زانو شوند برای درمان نیاز به جراحی آرتروسکوپی (از طریق برش های کوچک) و برداشتن این تکه ها خواهد بود.
آرتروز
آرتروز عبارت است از درد و التهاب در مفاصل. مراکز مدیریت و پیشگیری بیماری تخمین زده اند که 23 درصد بزرگسالان کشور آمریکا به این بیماری مبتلا هستند. آرتروز تمامی مفاصل بدن را میتواند در بر بگیرد اما شایع ترین نوع آن آرتروز زانو میباشد و این مسئله به این دلیل است که مفصل زانو مفصلی است که در تمام طول عمر انسان تحت فشار ناشی از وزن کل بدن است.
آرتروز نیز به چندین دسته تقسیم میشود. استئوآرتریت که با تحلیل رفتن غضروف محافظی که انتهای استخوان را از ضربه مصون میدارد اتفاق می افتد و شایع ترین نوع آرتروز است. آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک بیماریهای خود ایمنی هستند که بافتهای سالم مفاصل شما را هدف قرار می دهند.
درمان آرتروز
پزشک معالج میتواند با بررسی مفصل و گاهی اوقات استفاده از اشعه ایکس برای بررسی آسیب آرتروز را تشخیص دهد. درمان آن شامل داروها، تزریق کورتیزون (استروئید) به مفصل و در موارد شدید، جراحی تعویض مفصل زانو است.
قفل شدن کاذب زانو
برخی از عوامل بالقوه قفل شدن کاذب زانو عبارتند از:
صدمه به زانو
صدمه و آسیب به زانو در اثر:
- شکستگی
- دررفتگی یا سابلوکساسیون، به ویژه کشکک
- بورسیت
- تاندونیت
- پارگی تاندون
التهاب و تورم
که این مورد اغلب در اثر ضربه به زانو یا بیماری دژنراتیو ایجاد می شود که علل متعددی دارد.
سندرم پلیکا زانو
پلیکا چین خوردگی های نازکی است که در بافت پوشاننده مفصل زانو یافت میشود. پلیکا به زانو در خم شدن کمک میکند اما آسیب به زانو یا استفاده بیش از حد از زانو می تواند منجر به سوزش و التهاب پلیکا شود و نهایتا این امر باعث احساس درد و احساس قفل شدن یا کج شدن زانو می شود.
دررفتگی کشکک
در رفتگی کشکک باعث حرکت نادرست کاسه زانو میشود که علایم آن عبارتند از:
- درد در قسمت جلوی زانو که هنگام بالا یا پایین رفتن و هنگام دویدن ایجاد می شود
- دردی که در طول یا بعد از مدت طولانی نشستن ایجاد می شود
- بی ثباتی زانو
- قفل شدن زانو
درمان سندروم پلیکا و دررفتگی کشکک و عوامل دیگر
در اکثر موارد، قفل شدن کاذب زانو با استفاده از برنامه درمانی مناسب فیزیوتراپی قابل درمان است. پس از بررسی زانوهای شما، پزشک معالج توصیه‌هایی برای درمان به شما ارائه خواهد کرد. استراحت کردن، استفاده از یخ و مصرف داروهای ضدالتهابی همچنین میتوانند به کاهش علائم قفل شدن کاذب زانو کمک کنند.
بهترین دارو ها برای زانوی قفل شده:
- آسپیرین (نام های تجاری شامل بایرن. اکوترین. بافرین)
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
- ملوکسیکام
- ساکوکسیب
- ایندومتاسین
قفل شدن زانو در کودکان
برخی نشانه هایی در زانو که والدین میتوانند برای قفل شدن زانوی کودک بررسی کنند
- زانو در حالت شل شدگی است و احساس میشود نمی تواند وزن بدن را تحمل کند.
- احساس می شود که کاسه زانو از جای خود خارج شده است.
- زانو نمیتواند حرکت کاملی داشته باشد.
- حرکت زانو همراه با درد و صدا است
- درد درزانو درحالی که زانو زخمی ندارد. مخصوصا درد بعد از تحرک و فعالیت داشتن.
- زانو قفل و ثابت میشود و قادر به حرکت نیست
- زانو از قدرت کافی برای تحرک برخوردار نیست
- زانو متورم شده است.
پیشگیری
همیشه نمی توان از آسیب ها و شرایطی که باعث قفل شدن زانو می شود جلوگیری کرد.
با این حال، اقداماتی وجود دارد که افراد می توانند برای محافظت از زانو خود انجام دهند. این موارد شامل:
- اجتناب از انجام ورزشهای پر برخورد
- اجتناب از فعالیت هایی که باعث درد زانو می شوند
- ورزش متناسب با فیزیک بدنی خود شخص
- تقویت عضلات ساق پا و ران
- حفظ انعطاف پذیری بدنی
- احتیاط در مناطق لغزنده یا ناپایدار برای جلوگیری از افتادن یا زمین خوردن
