اسپاسم عضلانی کمر: درمان گرفتگی کمر بعلت خستگی و فعالیت زیاد

اسپاسم عضلات کمر یا گرفتگی عضلانی کمر، یک عارضه دردناک و آزاردهنده است؛ اما روش‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد. تغییر در سبک زندگی و استفاده از روش‌های مختلف درمانی می‌تواند منجر به کاهش درد و جلوگیری از بازگشت اسپاسم کمر شود. گرفتگی عضلانی کمر ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد و باعث درد شدید شود. اغلب این عارضه ناشی از آسیب‌های قبلی در منطقه کمر است و معمولاً در دوران بارداری، کمبود آب در بدن، فعالیت بدنی ناکافی و ضعف عضلات کمر ایجاد می‌شود. در این مقاله، روش‌های مختلف درمان گرفتگی کمر، از جمله روش‌های خانگی درمانی، انجام حرکات کششی و روش‌های پیشگیری از بازگشت گرفتگی کمر، بررسی خواهند شد.

دلایل ایجاد اسپاسم عضلانی کمر

اسپاسم عضلات کمر می‌تواند در اثر آسیب‌دیدگی عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها در کمر ایجاد شود و یا می‌تواند با عارضه‌های خطرناک دیگری مرتبط باشد. بلند کردن اشیاء سنگین شایع‌ترین دلیل ایجاد اسپاسم عضلات کمر می‌باشد.

• علاوه بر بلند کردن اشیاء سنگین، هر گونه فعالیتی که فشار بیش از حد بر عضلات و رباط‌های کمر وارد کند می‌تواند باعث گرفتگی عضلات کمر شود. چرخش ناگهانی و مداوم کمر در ورزش‌هایی مانند فوتبال و گلف می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی کمر شود.
• عضلات شکمی در حفاظت از کمر مؤثر هستند. در صورتی که عضلات شکمی فرد ضعیف باشند، عضلات کمر بیشتر آسیب‌پذیر می‌شوند. همچنین ضعیف بودن عضلات کمر نیز می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی کمر شود.
• التهاب مفاصل و یا فتق دیسک می‌توانند باعث ایجاد اسپاسم عضلانی کمر شوند. التهاب مفاصل کمر باعث وارد آمدن فشار بر طناب نخاعی شده و می‌تواند باعث ایجاد درد در کمر و پاها شود. فتق دیسک کمر نیز می‌تواند بر اعصاب فشار وارد کند و منجر به کمردرد شود.

علائم گرفتگی کمر

گرفتگی کمر باعث ایجاد درد و احساس کشیدگی در ناحیه کمر می‌شود. این وضعیت بیشتر زمانی رخ می‌دهد که عضلات در ناحیه کمر انقباض و تنش پیدا کنند. درد کمر ممکن است به صورت خفیف یا شدید احساس شود و معمولاً به یک عضله خاص در ناحیه کمر محدود نمی‌شود. همچنین، درد ممکن است به سایر بخش‌های بدن هم تابیده شود و باعث کشیدگی عضلات مجاور نیز شود. علاوه بر کمر، درد ممکن است در مناطق لگن و پا نیز احساس شود.

برخی از علائم اسپاسم کمر عبارتند از:

• کشیدگی در قسمت کمر
• دشواری در انجام حرکات پس از خم شدن یا بلند کردن اشیاء
• درد شدید و ناگهانی در قسمت کمر
• درد مزمن در قسمت کمر
• ضعف عضلات کمر یا قسمت‌های اطراف کمر؛ مانند لگن
• احساس گرفتگی که در قسمت کمر ایجاد شده و خود به خود رفع می‌شود.

معمولاً در اثر انجام فعالیت‌هایی مانند نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی، درد ناشی از اسپاسم عضلانی کمر تشدید می‌شود. در بیشتر موارد، گرفتگی کمر به دو صورت زیر ایجاد می‌شود:

• گرفتگی شدید عضلات کمر. این نوع گرفتگی به طور ناگهانی و معمولاً در زمان بلند کردن اشیاء یا تغییر وضعیت بدن ایجاد می‌شود. گرفتگی شدید می‌تواند باعث ایجاد کمردرد شدید شده و یا انجام حرکات را برای شخص دشوار کند.
• گرفتگی مزمن عضلات کمر. این نوع گرفتگی معمولاً به طور مداوم ایجاد شده و با آسیب‌دیدگی خاصی مرتبط نمی‌باشد. گرفتگی مزمن کمر در برخی از افراد پس از آسیب‌دیدگی کمر ایجاد می‌شود.

نحوه تشخیص اسپاسم عضلات کمر 

امکان دارد پزشک جهت بررسی وجود التهاب مفصل یا شکستگی استخوان از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده کند. همچنین ممکن است برای ارزیابی دقیق عضلات و بافت‌های نرم از ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده شود. این روش‌ها به تشخیص مشکلات مرتبط با دیسک‌ها یا عارضه‌های مربوط به خون‌رسانی به ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کنند.

بیمار باید علائم اسپاسم کمر را به طور کامل برای پزشک توضیح دهد. موارد زیر بایستی با پزشک در میان گذاشته شوند:

• شدت کمردرد
• زمان تشدید درد کمر
• مواردی که باعث تسکین درد می‌شوند
• زمان شروع درد

در صورتی که اسپاسم پس از آسیب‌دیدگی ورزشی و یا پس از فعالیت‌های جسمانی دیگری مانند حرکت دادن اشیاء سنگین ایجاد شده است، حتماً بایستی به پزشک اطلاع داده شود. اطلاع از علائم به پزشک در تشخیص عارضه کمک می‌کند.

تسکین فوری گرفتگی عضلات کمر

اسپاسم ناگهانی و حاد می‌تواند باعث ایجاد درد شدید شود. همچنین امکان دارد اسپاسم عضلات کمر در انجام فعالیت روزمره اختلال ایجاد کند. روش‌های زیر به تسکین کمردرد ناشی از گرفتگی عضلات کمک می‌کنند:

ماساژ

ماساژ و وارد آوردن فشار بر عضلات آسیب‌دیده باعث کاهش کشیدگی عضلات و بهبود اسپاسم کمر می‌شود. جهت رفع گرفتگی کمر، به مدت 30 تا 60 ثانیه بر ناحیه مورد نظر فشار وارد کنید، سپس قسمت‌های اطراف ناحیه آسیب‌دیده را به شکل چرخشی ماساژ دهید. ماساژ به این شکل ممکن است مقداری برای شخص ناخوشایند باشد؛ ولی نباید باعث ایجاد درد شود. چنانچه در ناحیه آسیب‌دیده ضربان احساس می‌شود، بایستی از وارد آوردن فشار در این قسمت خودداری شود.

درمان به کمک حرارت یا سرما 

حرارت و یا سرما می‌توانند باعث تسکین اسپاسم عضلات کمر شوند. این دو عامل سبب کاهش التهاب و بهبود کشیدگی عضلات می‌شوند. استفاده از پک سرد و گرم به طور متناوب در بهبود اسپاسم بسیار مؤثر است. به این منظور به مدت 20 دقیقه پک گرم و سپس پک سرد را روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید. بین استفاده از هر پک بایستی 20 دقیقه فاصله وجود داشته باشد. می‌توانید از بطری آب داغ و کیسه یخ نیز به این منظور استفاده کنید. از قرار دادن پک بسیار داغ یا بسیار یخ بر روی پوست خودداری کرده و آن‌ها را در حوله یا پارچه‌ای قرار داده و روی کمر خود قرار دهید.

مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن باعث تسکین فوری درد نمی‌شوند ولی در مدت زمان 30 تا 60 دقیقه به بهبود گرفتگی عضلات کمر کمک می‌کنند.

داروهای شل‌کننده عضله 

امکان دارد پزشک در مورد افرادی که دچار اسپاسم شدید و دردناک هستند، داروی شل‌کننده عضلانی تجویز کند. از شل‌کننده‌های عضلانی تنها بایستی به مدت 72 ساعت استفاده شود.

آب و نوشیدنی الکترولیت 

کم شدن آب بدن می‌تواند باعث ایجاد گرفتگی عضلانی یا تشدید گرفتگی عضلات شود. جهت جلوگیری از اسپاسم عضلات کمر به مقدار کافی آب نوشیده و یا از نوشیدنی‌های الکترولیت استفاده کنید.

استفاده از فوم رولر (غلتک ورزشی) 

بسیار از افراد جهت شل کردن عضلات و کاهش کشیدگی عضلانی پس از ورزش از فوم رولر استفاده می‌کنند. این غلتک‌های ورزشی در بهبود اسپاسم عضلات کمر نیز مؤثر هستند. پیش از استفاده از فوم رولر با پزشک مشورت کنید؛ چرا که استفاده نادرست از این غلتک‌ها می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی کمر شود.

حرکات کششی جهت بهبود اسپاسم عضلانی کمر 

انجام حرکات کششی به کاهش کشیدگی عضلانی و بهبود اسپاسم عضلات کمر کمک می‌کند. برخی از حرکات کششی ساده جهت رفع گرفتگی کمر عبارتند از:

• حرکت یوگای کودک : جهت انجام این حرکت، روی زمین بنشینید و زانوها را با فاصله از یکدیگر قرار دهید. دستان خود را در حالت کشیده قرار دهید و سپس به سمت جلو خم شوید. سینه خود را روی ران‌ها قرار دهید. دست‌ها را در قسمت جلوی سر خود در حالت کشیده قرار دهید. کف دست و آرنج خود را روی زمین قرار دهید.
• بلند کردن لگن : به پشت دراز بکشید. زانوها را خم کرده و کف پا روی زمین قرار داده شود. دستان خود را در دو طرف بدن قرار دهید. به آرامی لگن خود را به اندازه چند اینچ از روی زمین بلند کنید و این وضعیت بدنی را حفظ کنید. این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید.
• حرکت یوگای گربه-گاو : دست‌ها و پاهای خود را روی زمین قرار دهید به ‌طوری که زانوها در راستای لگن و کف دست‌ها بر روی زمین در راستای شانه‌ها قرار داده شوند. یک نفس عمیق بکشید و پشت بدن خود را به سمت زمین خم کنید و سر خود را به سمت عقب ببرید. سپس نفس خود را بیرون داده و چانه خود را به سمت قفسه سینه ببرید. این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید.

انجام حرکات مختلف کششی و استفاده از غلتک ورزشی در ناحیه آسیب‌دیده باعث بهبود اسپاسم عضلات کمر می‌شود.

درمان بلندمدت

توصیه می‌شود که افراد از مصرف داروهای تجویزی خصوصاً داروهای مُسکن مخدر جهت تسکین درد کمر خودداری کنند؛ مگر این که گزینه‌های مختلف درمانی تأثیری در کاهش درد نداشته باشند. امکان دارد پزشک جهت بهبود اسپاسم مزمن، شل‌کننده عضلانی برای فرد تجویز کند. درمان‌های بلندمدت برای رفع گرفتگی کمر عبارتند از:

• درمان دستی ستون فقرات (کایروپراکتیک)
• ماساژ
• توان‌بخشی شامل ورزش یا فیزیوتراپی
• یوگا
• کاهش استرس به کمک روش‌های ذهنی
• طب سوزنی
• تای‌چی
• بیوفیدبک
• لیزردرمانی

جهت دستیابی به بهترین نتیجه، امکان دارد به استفاده از چند روش درمانی نیاز باشد. چنانچه عارضه دیگری باعث گرفتگی کمر شود، مصرف دارو جهت درمان عارضه می‌تواند به رفع گرفتگی کمک کند. تغییر در نحوه زندگی، ورزش کردن و اجتناب از نشستن به مدت طولانی تأثیر درمان به کمک دارو را افزایش می‌دهد.

تحریک الکتریکی عملکردی 

تحریک الکتریکی عملکردی باعث تحریک عضلات و تارهای عصبی پا (از مچ تا پنجه پا) می‌شود و به درمان عارضه افتادگی پا کمک می‌کند. در این عارضه عضلات نمی‌توانند حرکت پا در هنگام راه رفتن را به درستی کنترل کنند.

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست 

در این روش، تحریک الکتریکی از طریق پدهایی که به سطح پوست متصل شده‌اند انجام  می‌شود. تحریک الکتریکی به کنترل درد ناشی از اسپاسم عضلانی کمک می‌کند. تحریک اعصاب بر سیگنال‌های درد در مغز تأثیر می‌گذارد و باعث کاهش درد می‌شود. چنانچه اسپاسم باعث بیدار شدن شخص از خواب می‌شود، این روش خصوصاً برای کنترل درد ناشی از اسپاسم عضلات کمر در هنگام شب مؤثر است.

جلوگیری از ایجاد اسپاسم عضلانی کمر 

مراقبت از کمر باعث کاهش خطر ایجاد اسپاسم عضلانی می‌شود. روش‌های زیر در جلوگیری از ایجاد اسپاسم عضلات کمر مؤثر هستند:

• در صورتی که دارای اضافه‌وزن هستید، کاهش وزن می‌تواند فشار وارد بر ستون فقرات و مفاصل را کاهش دهد.
• حفظ وضعیت صحیح بدنی در زمان ایستادن و استفاده از کفش پاشنه‌کوتاه باعث حفظ ثبات و قدرت در ناحیه کمر می‌شود.
• انجام فعالیت‌های بدنی به صورت مداوم مانند تمارین ورزشی جهت تقویت عضلات کمر و شکم به جلوگیری از اسپاسم عضلات کمر کمک می‌کند.
• نشستن یا خوابیدن برای مدت طولانی باعث تشدید مشکلات مرتبط با کمر می‌شود.
• در زمان نشستن پشت میز وضعیت صحیح بدنی خود را حفظ کنید.
• از تشک‌های نسبتاً نرم استفاده کنید.
• اشیاء سنگین را به گونه‌ای بلند کنید که فشار به جار کمر بر پاها وارد شود.

در صورتی که در حال حاضر فعالیت جسمانی زیادی ندارید، پیش از انجام حرکات ورزشی با پزشک مشورت کنید. امکان دارد پزشک انجام ورزش‌های خاصی که به کمر فشار زیادی وارد نمی‌کنند را توصیه کند.