الکتروتراپی با دستگاه TENS و کاربرد آن در فیزیوتراپی

الکتروتراپی اصطلاح گسترده‌ای است که به هر تکنیکی که در آن از الکتریسیته (جریان برق) برای اهداف درمانی استفاده می‌شود، اطلاق می‌گردد. الکتروتراپی یا درمان با تحریک الکتریکی برای تسکین درد، تسریع روند التیام و کوتاه کردن دوران بهبود عضلات کاربرد دارد. الکتروتراپی یکی از روش‌های طب فیزیکی است. این روش یکی از روش‌های متعددی است که متخصصین طب فیزیکی از آن برای درمان بیماری‌ها بهره می‌گیرند. پرکاربردترین دستگاهی که برای کاربرد الکترو تراپی در فیزیوتراپی از آن استفاده می‌شود، دستگاه TENS است. روش‌های گوناگونی برای اجرای الکتروتراپی وجود دارد که متخصصین با توجه به شرایط و ناراحتی بیمار و نتایج ارزیابی‌های انجام شده روش مناسب را از میان آنها انتخاب می‌کنند.

تحریک الکتریکی عصب (TENS )چیست؟

TENS (تحریک الکتریکی عصب از روی پوست) با انسداد و جلوگیری از ارسال پیام‌های درد به مغز، تسکین درد بیمار را فراهم می‌کند. الکترودهای TENS باعث احساس ارتعاش در بافت‌های مولد درد می‌شود و این امکان را برای بیمار فراهم می‌آورد تا بدون درد به زندگی طبیعی خود ادامه دهد. این دستگاه کوچک و قابل حمل، به عنوان جایگزین موثری برای داروهای مسکن شناخته می‌شود. دستگاه تحریک الکتریکی عصب معمولاً برای آرام کردن دردهای مزمنی مانند درد التهابی مفصل، کمر درد، درد زایمان و درد فانتوم (درد اندام خیالی) استفاده می‌شود.

انواع دیگر الکتروتراپی

الکتروتراپی انواع مختلفی دارد که از آنها در درمان مشکلات عضله، رباط یا استخوان استفاده می‌شود. در ادامه با تعدادی از روش‌های اصلی الکتروتراپی آشنا می‌شوید.

اولتراسوندتراپی

در روش اولتراسوند برای درمان آسیب‌دیدگی‌ها و درد عضلات، تاندون‌ها و در کل بافت‌های نرم از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌شود. متخصص طب فیزیکی طول موج و فرکانس امواج صوتی را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که امواج ناحیه مورد نظر را هدف قرار دهد و نتیجه مطلوب به دست آید. اولتراسوند گردش خون را افزایش می‌دهد و فعالیت سلولی را تحریک می‌کند، به این ترتیب روند التیام تسریع می‌شود و با کم شدن التهاب درد نیز آرام می‌شود. به علاوه این دستگاه بافت‌های دردناک را به شیوه بسیار ظریفی ماساژ می‌دهد، این ماساژ بافت همبند جای زخم را کاهش می‌دهد و به هم‌راستا شدن مجدد فیبرهای بافتی در جهت صحیح کمک می‌کند. تمامی مشکلات و آسیب دیدگی‌های همراه با بافت همبند، درد و گرفتگی عضلانی، درد عصبی و تورم را می‌توان با اولتراسوند با موفقیت درمان کرد.

لیزر تراپی

در لیزر تراپی پرتو متمرکزی از نور به سمت موضع دردناک فرستاده می‌شود. لیزر تراپی التیام بافت آسیب‌دیده را تسریع می‌کند و درد، التهاب و ورم را کاهش می‌دهد. لیزر تراپی برای درمان عارضه‌های پوستی و آسیب دیدگی‌های بافت نرم کاربرد دارد و به التیام زخم‌های باز نیز کمک می‌کند. از لیزر تراپی معمولاً در درمان ناراحتی‌های التهابی مانند التهاب تاندون (تاندونیت) یا کشیدگی حاد رباط مانند پیچ خوردن مچ پا و ضرب‌دیدگی کشاله ران بهره گرفته می‌شود. همچنین می‌توان از لیزرتراپی برای از بین بردن فیزیکی بافت همبند ضخیمی استفاده کرد که پس از عمل به جا مانده است.

اینترفرنشیال تراپی

اینترفرنشیال تراپی یکی از انواع الکتروتراپی است که برای درمان آسیب دیدگی‌ها یا ناراحتی‌های عضله، رباط یا استخوان استفاده می‌شود. این نوع تراپی از جریانی با فرکانس متوسط برای اهداف درمانی استفاده می‌کند. در این روش، یک اسفنج روی پوست قرار می‌گیرد که جریان برق ملایمی را به بدن منتقل می‌کند و احساسی شبیه سوزن سوزن شدن ایجاد می‌کند. متخصص این جریان را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که ناحیه مورد نظر هدف قرار بگیرد و درد، گرفتگی عضلانی و التهاب برطرف شود و ورم کاهش یابد.

 کاربرد

تحریک الکتریکی عصب (TENS) یکی از روش‌های الکتروتراپی است که سودمندی آن در درمان گستره وسیعی از بیماری‌های با درد مزمن در بدن‌‌های با انواع مختلف به اثبات رسیده است، البته هیچ تضمینی وجود ندارد که TENS برای تمام بیماران مفید باشد. میزان موفقیت بالای این درمان بسیاری از متخصصین را ترغیب کرده است تا تحریک الکتریکی عصب را به بیمارانی توصیه کنند که از علائم درد مداوم خفیف یا شدید رنج می‌برند؛ خوشبختانه نتیجه به دست آمده در اکثر موارد رضایت‌بخش بوده است. اگرچه تحریک الکتریکی عصب تقریباً هر نوع دردی را تسکین می‌دهد، اما دستگاه TENS بیشتر برای درمان درد حاد و مزمنی کاربرد دارد که در ناحیه‌های زیر بروز می‌یابد:

• گردن (مهره‌های گردنی)
• ناحیه‌های قطع عضو
• ناحیه‌هایی که به تازگی عمل شده‌اند.
• عضله‌ها و مفصل‌ها (آرنج، شانه، مفصل ران، زانو، مچ دست، مچ پا)
• کمر و پشت بدن
• پاها
• آرنج گلف‌بازان/ آرنج تنیس‌بازان
• شکستگی‌ها
• لومباگو
• سیاتیک
• آرتروز شانه، آرنج، مفصل ران و لگن، زانو، مچ دست، مچ پا
• فیبرومیالژی
• نقرس
• روماتیسم
• التهاب تاندون شانه، کشیدگی و التهاب تاندون زانو
• درد عصبی

به کمک تحریک الکتریکی عصب می‌توان عارضه‌های زیر را درمان کرد:

• شکم درد
• ورم
• گردش خون نامناسب
• گرفتگی عضلات گردن، گرفتگی عضلات کمر، گرفتگی عضلات پا
• سندرم تونل کارپ (مچ دست)
• آسیب‌های ورزشی

ساز و کار عملکرد دستگاه TENS

در درمان تحریک الکتریکی عصب از جریان برق برای تسهیل و تسریع التیام بافت‌های آسیب‌دیده استفاده می‌شود. متخصص با به کارگیری مجموعه‌ای از امواج انرژی تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاصی را در بدن به وجود می‌آورد. سیگنال‌های الکتریکی راه سیگنال‌های عصبی مسئول ایجاد درد را مسدود می‌کند، فرایند ترمیم و بازسازی سلولی را برمی‌انگیزد و باعث آزاد شدن هورمون اندورفین می‌شود که چون یک مسکن طبیعی است به کاهش درد کمک می‌کند.

بر اساس یک نظریه علمی TENS به روش‌های مختلفی چون جلوگیری از رسیدن پیام درد به مغز، تحریک بدن به تولید اندورفین بیشتر یا بهبود گردش خون باعث کاهش درد می‌شود.

فرآیند الکتروتراپی TENS

دستگاه Tens تنظیمات قابل تغییری برای کنترل شدت تحریک دارد؛ متخصص می‌تواند شدت مورد نظر را با کنترل ولتاژ، جریان و پهنای (مدت) پالس ایجاد کند. الکترودها با توجه به محل درد به نقاط خاصی از بدن بیمار متصل می‌شود. این پدها به جعبه کوچکی متصل می‌شود، متخصص مقدار یا فرکانس تحریک الکتریکی را کنترل می‌کند. جریان از الکترودها عبور می‌کند، از پوست رد می‌شود و گذرگاه‌های عصبی را تحریک به تولید حسی شبیه ماساژ یا گزگز می‌کند که درک درد را کاهش می‌دهد.

عوارض

الکتروتراپی TENS جایگزینی ایمن و موثر برای مسکن‌های تجویزی است که هیچ گونه عوارض جانبی یا خطر اوردوز ندارد. بیماران با سابقه ناراحتی قلبی یا دارای دستگاه پیس میکر (ضربان‌ساز قلب) نباید بدون مشورت با پزشک یا قبل از ارزیابی دقیق تحت این درمان قرار بگیرند. به علاوه استفاده بیش از اندازه از الکترودها باعث تحریک پوست می‌شود.

سوالات رایج

آیا الکتروتراپی TENS ایمن است؟

بله، الکتروتراپی TENS آزمایش شده و ایمنی آن در درمان فیزیوتراپی به اثبات رسیده است. تا کنون هیچ گونه عوارض جانبی قابل توجه حین استفاده از دستگاه یا پس از آن گزارش نشده است. استفاده از دستگاه TENS برای درمان بیماری‌های مختلف مورد تایید FDA و وزارت بهداشت است. متخصصین طب فیزیکی و فیزیوتراپی بیش از 30 سال است که از این دستگاه برای تسکین درد بیماران بهره می‌گیرند.

آیا الکتروتراپی TENS دردناک است؟

شاید در ابتدا تصور رسیدن تکانه‌های برق به بافت عضله و پوست باعث ترس و نگرانی‌تان شود، اما واقعیت این است که الکتروتراپی دردناک نیست. اکثر بیماران گزارش می‌دهند که در طول درمان ارتعاش خفیفی را حس می‌کنند و هیچ گونه شوک یا انرژی الکتریکی آزاردهنده دریافت نمی‌کنند.

زمانبندی استفاده از دستگاه الکتروتراپی TENS چگونه است؟

می‌توانید با یک جلسه 15 دقیقه‌ای شروع کنید، سپس درمان را در صورت لزوم برای 15 دقیقه دیگر تکرار کنید. بیش از سه دفعه در روز از دستگاه استفاده نکنید. حداکثر می‌توانید سه بار در روز، هر بار به مدت 30 دقیقه از دستگاه استفاده کنید، بین زمان‌های استفاده از دستگاه وقفه ایجاد کنید.