خشکی و گرفتگی شانه و بازو (یخزدگی شانه یا فروزن شولدر): علت و درمان فیزیوتراپی

یخزدگی شانه، که گاهی به آن چسبندگی غلاف شانه نیز گفته می‌شود، با منجر شدن به ضخامت و سفت شدن بافت‌های نرم اطراف مفصل شانه، ایجاد می‌شود. وقتی این بافت‌ها تحریک و التهاب می‌شوند، بافت اسکار (جای زخم) در آن‌ها شکل می‌گیرد. این بافت‌های اسکار باعث تضییق فضای داخلی مفصل می‌شوند که به طور معمول برای حرکت استفاده می‌شود. در نتیجه، حرکت شانه‌ها همراه با درد و محدودیت می‌شود و محدوده حرکتی شانه‌ها کاهش می‌یابد.

شانه یخ‌زده

شانه متحرک‌ترین عضو در بدن انسان است. مفصل شانه از انتهای توپی شکل استخوان بازو تشکیل شده که به استخوان ترقوه و تیغه شانه (کتف) متصل می‌شود. این دو استخوان توسط رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات شانه در جای خود تثبیت می‌شوند. ثبات این ساختار اجازه می‌دهد تا شانه محدوده حرکتی وسیعی داشته باشد.

عوامل یخ‌زدگی‌ شانه

التهاب مفصل شانه ممکن است به دلایل زیر باشد:

• عدم تعادل بیوشیمیایی یا هورمونی
• تغییرات در سیستم ایمنی بدن
• افراد مبتلا به دیابت، سه برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به فروزن شولدر هستند.
• عدم تحرک برای مدت طولانی
• وارد شدن آسیب به شانه
• جراحی قبلی شانه

علائم و نشانه‌های شانه یخ‌زده

 نشانه‌های یخ‌زدگی شانه شامل ‌درد و گرفتگی گردن و شانه و از دست دادن توانایی حرکت شانه به طور کامل است. علت شانه درد ممکن است به آرامی یا به طور ناگهانی بروز کند. با افزایش درد و  ناراحتی و کاهش محدوده حرکتی شانه، حتی کارهای روزانه دشوار یا غیر ممکن خواهد شد.

درجات یخ‌زدگی شانه چیست؟

شانه یخ ‌زده (فروزن شولدر) سه مرحله دارد:

• مرحله سفتی: در این مرحله هر گونه حرکت در شانه با درد همراه است و دامنه حرکتی شانه کاهش می‌یابد.
• مرحله یخ‌زدگی: این مرحله درد به تدریج از بین می‌رود، اما شانه سفت‌تر شده و حرکت دادن آن دشوارتر می‌شود.
• مرحله شل شدن شانه‌: در این مرحله، درد شانه تقریباً از بین رفته‌ و شانه به تدریج طیف وسیع حرکتی خود را بدست می‌آورد.

روش‌های تشخیص شانه یخ‌زده

پزشک متخصص پس از جمع‌آوری تاریخچه پزشکی بیمار و پرسیدن سؤالاتی در مورد علائم، یک معاینه فیزیکی از بیمار انجام می‌دهد. علاوه بر این، تست‌های دیگری نیز ممکن است لازم باشد، از جمله:

• اشعه ایکس
• ام آر آی
• آرتروگرافی استخوان

روش‌های درمان فروزن شولدر چیست؟

کمپرس سرد و گرم

کمپرس سرد و گرم به کاهش درد و تورم شانه و گرفتگی شانه کمک می‌کند.

داروهای کاهنده درد و تورم

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) و دیگر مسکن‌ها و داروهای ضد التهابی ممکن است برای کاهش درد و تورم و التهاب شانه تجویز شود.

تزریق استروئید

در صورتی که شانه‌ها دارای درد و تورم شدید باشند، می‌توان از تزریق استروئیدها استفاده کرد. در این حالت، یک داروی کورتیکواستروئید مانند کورتیزون به صورت مستقیم به مفصل شانه تزریق می‌شود.

اوزون تراپی

متخصصان در روش اوزون تراپی از ترکیبی از ازن (O3) و اکسیژن (O2) برای کاهش و حتی درمان درد مزمن شانه یخ‌ زده (فروزن شولد) بهره می‌‌گیرند. استفاده از اوزون سبب افزایش گردش خون شده و همزمان، درد و التهاب را کاهش می‌دهد. اوزون تراپی همچنین به بافت آسیب دیده شانه اجازه می‌دهد خود را ترمیم و بازسازی کند.

روش پی آر پی (PRP)

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت می‌تواند سبب تولید کلاژن و عوامل رشد گردد، به این ترتیب سلول‌های بنیادی افزایش یافته و در نتیجه سرعت التیام افزایش می‌یابد.

فیزیوتراپی

هدف از درمان‌های فیزیکی این است که تاندون‌های اطراف مفصل شانه تقویت شود و با استفاده از کشش مفصل شانه، توانایی حرکت شانه بازگردد.

حرکات ورزشی

در حالت ایستاده به جلو خم شوید: بازوی خود را آویزان کنید. بازوی خود را به جلو و عقب حرکت دهید و سپس در یک مسیر دایره‌ای، به آرامی بچرخانید. این تمرین را 10 بار در هر جهت تکرار کنید.

به پشت دراز بکشید: کتف خود را در موقعیت تصویر قرار دهید و هر دو بازو را به سمت سقف و بر بالای سر خود حرکت دهید.

به پشت دراز بکشید: کتف خود را در موقعیت تصویر قرار داده و آرنج سمت آسیب‌دیده بدن را در مقابل بدن جمع کنید. در هنگام حرکت ساعد به سمت داخل، از یک چوب استفاده کنید.

به پشت بخوابید و دست‌های خود را پشت سر قرار دهید: به آرامی و آهسته آرنج‌های خود را به سمت خارج باز کنید و برای مدت 5 ثانیه نگه دارید. سپس بازوهای خود را به آرامی به سمت سقف بازگردانید.

کف دست خود را روی قاب در نگه دارید، شانه و آرنج را در زاویه حدوداً 90 درجه به سمت جلو حرکت دهید و به تدریج کشش را افزایش دهید.

با استفاده از بازوی آزاد خود، بازوی فعال را به جلوی قفسه سینه بیاورید. بازوی فعال را با فشار به سمت شانه مخالف حرکت دهید.

روی سمت شانه سالم خود دراز بکشید و ساعد مخالف را به سمت بالا بکشید و مراقب باشید که به عقب نمی‌غلتید.

در حالت ایستاده، آرنج خود را 90 درجه خم کنید و نزدیک به بدن قرار دهید، مچ دست سمت آسیب‌دیده را با دست دیگر بگیرید. تلاش کنید که دست آسیب‌دیده را به سمت داخل حرکت دهید، در حالی که با دست سالم در مقابل آن مقاومت می‌کنید. در حین این عمل، دست آسیب دیده را ثابت نگه دارید.

در حالت ایستاده، آرنج خود را 90 درجه خم کنید و نزدیک به بدن قرار دهید، مچ دست سمت آسیب‌دیده را با دست دیگر بگیرید. تلاش کنید که دست آسیب‌دیده را به سمت خارج حرکت دهید، در حالی که با دست سالم در مقابل آن مقاومت می‌کنید. در حین این عمل، دست آسیب دیده را ثابت نگه دارید.

در کنار دیوار بایستید. بازوی خود را به دیوار فشار دهید. اجازه ندهید بازوی فعال شما حرکت کند. این وضعیت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید.

پشت به دیوار بایستید. در حالی که آرنج شما خمیده است، دست‌های خود را نزدیک بدن قرار دهید و آرنج خم شده را به سمت دیوار فشار دهید.

یک کش لاستیکی را به نرده ببندید. آرنج خود را در مقابل بدن خم کرده و کتف خود را در موقعیت ثابت نگه دارید. به آرامی کش را دور از بدن و به سمت خارج بکشید. آن را 5 ثانیه نگه دارید و پس از آن بسیار آرام به حالت استراحت بازگردانید.

یک کش الاستیک را به نرده ببندید. آرنج خود را در مقابل بدن خم کرده و کتف خود را در موقعیت ثابت نگه دارید. به آرامی کش را به سمت داخل بکشید. آن را 5 ثانیه نگه دارید و پس از آن بسیار آرام به حالت استراحت بازگردانید.

تحریک الکتریکی عصب (TENS)

در روش تحریک الکتریکی عصب جلدی (TENS) با استفاده از دستگاهی که با باتری کوچک کار می‌کند، تکانه‌های عصبی مسدود شده و درد کاهش می‌یابد.

درمان دستی تحت بی‌هوشی

در طول درمان دستی بیمار تحت بی‌هوشی و خواب قرار گرفته و پزشک با اِعمال فشار به شانه‌ها آن‌ها را مجبور به حرکت می‌کند. این کار باعث کشش کپسول مفصلی و یا پارگی آن شده و منجر به شل شدن شانه یخ‌ زده می‌شود. این عمل موجب افزایش طیف حرکتی شانه می‌گردد.

شاک‌ویو‌تراپی

تمرینات فوق یک مجموعه حرکات مؤثر برای درمان شانه یخ‌زده است. اما شما می‌توانید تمرینات بیشتری نیز انجام دهید. شاک‌ویوتراپی یک روش نسبتاً مدرن برای درمان مشکلات تاندون‌ها و مفاصل از جمله یخ‌زدگی شانه (فروزن شولدر) است.

لیزر درمانی کم شدت (LILT)

درمان با لیزر کم‌شدت روشی بسیار مؤثر برای فروزن شولدر است. با انجام لیزر درمانی در طی یک دوره چند هفته‌ای می‌توان التهاب مزمن مفصل شانه را کاهش داد و محدوده حرکت و عملکرد طبیعی شانه را به تدریج بهبود بخشید.

پیشگیری از شانه یخ‌زده

اگر مدت کوتاهی پس از هر گونه آسیبی که حرکت شانه را دردناک و یا مشکل می‌سازد، درمان فیزیکی آغاز شود، می‌توان از یخ‌زدگی شانه جلوگیری کرد و یا حداقل آن را کاهش داد. متخصص ارتوپدی یا فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه ورزشی مناسب برای نیازهای خاص شما را تنظیم و ارائه کند.