درد لگن و باسن: درمان با فیزیوتراپی و ورزش

درد باسن یک نوع درد است که در قسمت پشت بدن احساس می‌شود. این درد معمولاً ناشی از فشردگی بافت نرم اطراف استخوان لگن در نتیجه فعالیت‌های بیشترین ما که بیشتر به روش‌های کم‌تحرکی مشغول هستیم رخ می‌دهد. این فشردگی می‌تواند به صورت مستقیم باعث آسیب و التهاب در باسن شود و علائمی همچون تورم و درد را ایجاد کند، یا ممکن است منجر به تطبیق و تغییر در وضعیت لگن و باسن شده و در نهایت باعث درد و آسیب استخوان لگن و باسن شود. درد باسن معمولاً ناشی از آسیب و التهاب در ساختارهای اطراف باسن است. این عارضه معمولاً به دلیل آسیب، قرارگیری در وضعیت‌های نامناسب بدنی، استفاده نادرست و… رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، این درد با درد بالای باسن که ناشی از مشکلاتی مانند التهاب مفصل ساکروایلیاک یا مشکلات در ستون فقرات است، مرتبط است.

آناتومی باسن

آناتومی باسن بسیار پیچیده است. حجم زیادی از چربی وجود دارد که شکل و عملکرد باسن را تعیین می‌کند و زیر این لایه چربی، ساختارهای متعددی قرار دارند. باسن شامل سه لایه عضلانی، تاندون‌ها، رباط‌ها، مفاصل و عصب‌ها است. تمامی این ساختارها به یکدیگر وابسته هستند و وقتی یکی از این ساختارها به دلیل آسیب‌دیدگی یا مشکلات وضعیتی تغییر می‌کند، تأثیر آن بر سایر ساختارها نیز احساس می‌شود. بنابراین، برای داشتن باسن سالم، لازم است که همه‌ی این ساختارها سالم باشند و به درستی کار کنند.

علل

چهار نوع درد باسن شایع است که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

• سندرم پیرفورمیس که یک عارضه عضلانی است و باعث فشرده شدن عصب سیاتیک شده یا به دلیل آسیب‌دیدگی ناشی از گرفتگی یا استفاده بیش از حد از عضله پیرفورمیس که در عمق باسن قرار گرفته است ایجاد می‌شود. سندرم پیرفورمیس بدون معاینه دقیق باسن به سختی قابل تشخیص است که دلیل آن هم این است که برخی از عارضه‌های ساختاری دیگر مانند عارضه‌های ستون فقرات کمری نیز ممکن است باعث فشرده شدن عصب سیاتیک و ایجاد درد در باسن شوند.
• درد مفصل / رباط ساکروایلیاک قسمتی دیگر از بدن است که ممکن است باعث کمر درد شود. مفصل ساکروایلیاک ممکن است به‌خودی‌خود آسیب ببیند و متورم شود یا رباط‌های اطراف مفصل ساکروایلیاک ممکن است دچار کشیدگی شده و ملتهب شوند و در نتیجه باسن درد بگیرد.

• رباط ایلیولومبار هم در صورتی که دچار کشیدگی شده یا آسیب ببیند ممکن است باعث درد باسن شود. این رباط از انتهای ستون فقرات به سمت کمر چرخیده و معمولاً با آسیب‌دیدگی‌های مفصل ساکروایلیاک اشتباه گرفته می‌شود.

• علل مربوط به ستون فقرات کمری. لزوماً نباید قسمت پایین کمر درد داشته باشد تا باسن هم به دلیل مشکلات حرکتی یا وضعیتی در قسمت پایین کمر دچار درد شود
• درد دنبالچه: یک نوع دیگر درد، دردی است که در ناحیه دنبالچه ایجاد می‌شود؛ این درد در استخوان نشیمنگاه احساس شده که وقتی شما می‌نشینید بسیار شدیدتر می‌شود.

• بورسیت ایسکیوگلوتئال: بورسیت ایسکیوگلوتئال التهاب در بورسی است که بین توبروزیته ایسکیو و تاندون ماهیچه همسترینگ قرار گرفته است.

• کبودی یا کوفتگی باسن به دلیل خونریزی در عضلات ایجاد می‌شود که به دلیل ضربه مستقیم به این ناحیه ایجاد می‌شود. این عارضه ممکن است به دلیل زمین خوردن یا خوردن توپ یا اجسام سخت به این ناحیه ایجاد شود.
• شکستگی لگن در محلی که تاندون از استخوان جدا شده است اتفاق می‌افتد و غالباً یک قطعه استخوان نیز همراه آن کنده می‌شود. غالباً این عارضه در توبروزیته یا برجستگی ایسکیال که محل اتصال عضلات همسترینگ یا خار خاصره قدامی تحتانی در جلوی محل اتصال فموریس رکتال است اتفاق می‌افتد.

• درد مایوفاشیال در عضلات باسن: درد مایوفاشیال یا نقاط ماشه‌ای در عضلات گلوتئوس مدیوس و پیرفورمیس ممکن است باعث ایجاد درد در ناحیه باسن شود. نقاط ماشه‌ای گره‌های کوچکی هستند که در عضلات قرار گرفته‌اند.
• شکستگی ناشی از فشار در افرادی که تراکم استخوانی پایین دارند (افراد مبتلا به پوکی استخوان) یکی دیگر از دلایل ایجادکننده درد در باسن است.
• سیاتیک: سیاتیک غالباً با درد مستمر در یک طرف باسن شناخته می‌شود که به سمت پایین پاها کشیده می‌شود.

علائم

• علائم درد باسن همان دردی است که در باسن احساس می‌شود و به خصوص در حالی که فرد نشسته و یا در هنگامی که راه می‌رود شدیدتر می‌شود. ممکن است درد با خشک‌شدگی، گزگز و ضربان یا ترکیبی از اینها همراه باشد.
• قسمت باسن ممکن است به لمس حساس شود. ممکن است با وجود این درد، انجام کارهای ساده‌ای مانند پوشیدن جوراب غیرممکن به نظر برسد. در موارد شدید، خواب بیمار نیز دچار اختلال می‌شود.
• درد ممکن است از سمت باسن به سمت پشت پاها نیز کشیده شود. درد باسن معمولاً اولین چیزی است که پس از بیدار شدن در هنگام صبح با آن مواجه می‌شوید یا در طول روز به تدریج تشدید می‌شود.

تشخیص

با انجام یک معاینه جامع می‌توان علل ایجاد این درد را مشخص کرد. اگر درد باسن شما بیش آر سه روز وجود داشت باید به یک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید. وی در صورت لزوم عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس یا سی تی اسکن را برای شما تجویز می‌کند.

 درمان درد باسن

RICE (استراحت، استفاده از یخ، استفاده از کمپرس، بالا نگه‌داشتن محل آسیب‌دیده)

در 72 ساعت اول پس از آسیب‌دیدگی شما می‌توانید با استفاده از روش RICE التهاب را کنترل کرده و درد را کاهش دهید.

• از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کرده و استراحت کنید
• زمانی که تورم و التهاب وجود دارد می‌توانید در 72 ساعت پس از آسیب‌دیدگی از یخ روی ناحیه آسیب‌دیده استفاده کنید. یخ را باید به مدت 15 تا 20 دقیقه روی محل آسیب‌دیده قرار دهید. نباید یخ را مستقیماً روی پوست قرار داد و باید آن را در یک حوله یا لباس پیچید و روی محل مورد نظر قرار داد.
• می‌توان با استفاده از باندهای کشی محل آسیب‌دیده را کمپرس کرد.
• با بالا نگهداشتن قسمت آسیب‌دیده، تورم از طریق جریان خون به سمت قلب حرکت می‌کند. ناحیه آسیب‌دیده باید بالاتر از سطح قلب نگه داشته شود.

اوزون تراپی

مطمئن‌ترین و مؤثرترین روش درمان طبیعی برای ترمیم آسیب‌دیدگی‌های تاندون، رباط و غضروف، اوزون تراپی است. در موارد خفیف، اوزون تراپی، بدن را برای التیام درد تحریک می‌کند. با اوزون تراپی، واکنش‌های التهابی خفیف در رباط‌های ضعیف شده تحریک می‌شود. از آنجا که بدن با التهاب بهبود می‌یابد، اوزون تراپی فرایند بهبودی را تحریک می‌کند.

فیزیوتراپی

متخصص فیزیوتراپی برخی از تمرینات ورزشی تقویتی را به شما آموزش می‌دهد که می‌توانید در پشت میز انجام دهید – این حرکات مشکلات شما را به طور مؤثرتری برطرف می‌کند – هرگز روی صندلی دراز نکشید بدون این که تنش را از روی عضلات برداشته باشید و به طرز صحیح نشسته باشید. تجهیزات نشستن که به تنهایی استفاده می‌شوند باعث ضعیف شدن کمر می‌شوند.

ماساژ درمانی و الکتروتراپی

ماساژ درمانی و الکتروتراپی به کاهش درد و گرفتگی در عضلات پیرفورمیس کمک کرده و گردش جریان خون و انعطاف‌پذیری بافت نرم را افزایش می‌دهد.

درمان‌های دستی

درمان‌های دستی می‌توانند ناترازی ها را اصلاح کرده و با ادامه انجام برنامه‌های تمرینی در منزل، شرایط بهبود یافته را حفظ نمود و عضلات اطراف ناحیه آسیب‌دیده را تقویت کرد.

حرکات ورزشی برای کاهش درد باسن

حرکات ورزشی برای کاهش درد باسن به میزان زیادی به علت و نوع اختلالات موجود بستگی دارند.

حرکات کششی

• حرکات کششی در این مرحله باید در سه ست با زمان‌های 20 تا 30 ثانیه‌ای انجام می‌شوند.
• در ابتدا باید با انجام برخی از حرکات مانند پیاده‌روی و دوچرخه به مدت 5 تا 10 دقیقه بدن را گرم کرد و سپس حرکات کششی را انجام داد.
• حرکات کششی باید فقط در اولین نقطه تنش انجام شوند.
• حرکات کششی باید به آهستگی و به صورت تدریجی انجام شوند و نباید تنش یا ناراحتی اضافی در زمان انجام این حرکات احساس شود.
• حرکات کششی باید به درمان آسیب‌دیدگی کمک کنند و باید قبل و بعد از حرکات ورزشی انجام شوند.

حرکات ورزشی تقویتی

برنامه‌های تقویتی فقط پس از رفع درد آسیب‌دیدگی باید انجام شوند. درد ممکن است در حالات زیر وجود داشته باشد:

• در هنگام لمس کردن
• در هنگام صبح
• در هنگام انجام حرکات کششی
• در هنگام انجام حرکات ورزشی ملایم تا متوسط

درمان علت

رفع علت درد باسن با استفاده از حرکات ورزشی تقویتی و کششی برای کاهش احتمال بازگشت دوباره درد از اهمیت زیادی برخوردار است.