درمان آرتروز شانه و ساییدگی مفصل شانه با فیزیوتراپی و ورزش

آرتروز شانه یکی از بیماری‌های بالینی است که در آن غضروف مفصل شانه (در نقطه‌ای که استخوان بازو به استخوان کتف متصل می‌شود) تحت فرسایش و ساییدگی قرار می‌گیرد. در شرایط طبیعی، سطح استخوان‌های مفصلی با یک لایه غضروف پوشیده شده است و این سطح به طور لیز و هموار است، به طوری که سایش بین استخوان‌های مفصلی به مانند سایش اسکی روی یخ نیست. در بیماری آرتروز، غضروف مفصلی به تدریج آسیب می‌بیند و در نتیجه استخوان زیر آن برون می‌زند. آرتروز شانه منجر به درد، خشکی مفصل و کاهش عملکرد صحیح مفصل می‌شود به دلیل سایش استخوان‌ها بر روی یکدیگر. در بسیاری از موارد، هدف درمان آرتروز شانه، کاهش درد بیمار و کمک به ترمیم غضروف فرسایش یافته و آسیب دیده است، که از طریق مداخلات درمانی فیزیوتراپی و فیزیک درمانی انجام می‌شود.

انواع آرتروز شانه

آرتروز شانه بیماری دردناکی است که ممکن است یکی یا هر دوی مفاصل شانه را درگیر کند. این بیماری معمولا ناشی از فرسایش مفصل بر اثر بالا رفتن سن می‌باشد. اما آرتروز شانه دارای سه نوع مختلف با علل زمینه‌ای متفاوت می‌باشد:

• اُستئوآرتریت (بیماری فرسایشی مفصل) شایع‌ترین نوع آرتروز شانه، خصوصا در بین افراد میان سال و مسن، است. این بیماری موجب فرسایش و ساییدگی غضروف مفصلی شانه می‌شود. وجود غضروف در سطح مفصل برای حرکت راحت و روان مفصل ضروری است و همچنین فشارهای وارد شده به مفصل را جذب می‌کند. آسیب دیدن غضروف موجب می‌شود که استخوان‌ها بر روی یکدیگر سایش داشته باشند که این مسئله موجب درد شانه شده و در نهایت می‌تواند موجب تغییر شکل مفصل شانه شود.
• روماتیسم نوعی از آرتروز است که کمتر شایع است. این بیماری ممکن است در هر سنی بروز کند اما اغلب در افراد بالای 40 سال شایع است. روماتیسم یک بیماری التهابی است که موجب درد، خشکی، تورم و محدودیت حرکتی مفصل می‌شود. علت اصلی بروز این بیماری، وجود نقص در عملکرد سیستم ایمنی بدن است. این بیماری می‌تواند ریشه‌ی ژنتیکی داشته باشد.
• آرتروز بعد از تروما بعد از بروز یک آسیب شدید به مفصل شانه، مانند شکستگی یا دررفتگی شانه، ایجاد می‌شود. آرتروز بعد از تروما معمولا به عنوان نوعی اُستئوآرتریت محسوب می‌شود.

علائم آرتروز شانه

علائم و نشانه‌های آرتروز مفصلی شانه عبارتند از:

• درد شانه که در حین انجام فعالیت با شانه بیشتر می‌شود. این درد به طور کلی، به تدریج و با مرور زمان شدید‌تر می‌شود.
• دردی که با تغییر شرایط آب و هوایی بدتر می‌شود
• مشکل در حرکت دادن مفصل شانه به طور کامل
• شنیدن صدای تق‌تق یا صدای سایش از مفصل شانه در هنگام حرکت دادن آن

علل

علل بروز آرتروز مفصل شانه:

• فرسایش بدن بر اثر بالا رفتن سن (استئوآرتریت)
• مشکلات سیستم ایمنی بدن که باعث می‌شود سیستم ایمنی به بافت‌های خود بدن حمله کند. این بیماری می‌تواند ریشه ژنتیکی داشته باشد.
• یک تصادف یا آسیب جدی به مفصل شانه

تشخیص

پزشک برای اطمینان از ابتلای بیمار به آرتروز شانه، برخی از اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• معاینه‌ی فیزیکی مفصل شانه
• تجویز رادیوگراقی شانه برای کمک به تشخیص آرتروز شانه
• تجویز آزمایش خون برای تشخیص ابتلا به روماتیسم
• انجام آرتروسکوپی (نگاه کردن مستقیم به ساختار داخلی مفصل شانه از طریق لوله باریکی که داخل شانه می‌رود) برای تایید نوع و محل دقیق آرتروز و شدت آسیب مفصلی. این روش معمولا زمانی انجام می‌شود که قرار است به طور همزمان عمل ترمیم مفصل شانه (از طریق آرتروسکوپی) نیز انجام شود.

درمان آرتروز شانه

روش‌های درمانی غیرجراحی مختلفی برای آرتروز شانه وجود دارند که پزشک شما به توجه به میزان پیشروی آرتروز و ساییدگی مفصل و میزان درد شما، یکی یا چند مورد از آن‌ها را تجویز می‌کند:

استراحت دادن شانه و اجتناب از فعالیتهای سنگین

برای تسکین درد شانه، شما باید فعالیت‌هایی که علائم درد را تشدید می‌کنند، متوقف کنید و به شانه خود استراحت بدهید. از انجام فعالیت‌هایی که باعث ایجاد فشار زیاد بر مفصل شانه می‌شوند، خودداری کنید. به عنوان مثال، سعی کنید از بلند کردن اشیاء سنگین و بردن دست به بالای سرتان تا جایی که ممکن است، خودداری کنید. همچنین، تلاش کنید تا فعالیت بدنی داشته باشید و از سبک زندگی بی‌تحرک خودداری کنید. مفاصل بدن نیاز به حرکت دارند و برای حفظ رطوبت سطح مفصل و حرکت آسان استخوان‌ها روی یکدیگر، حرکت در مفصل ضروری است. عدم فعالیت و کم‌تحرکی باعث کاهش تدریجی دامنه حرکت مفاصل می‌شود.

کمپرس سرد

به مدت 20 دقیقه روی شانه‌ی خود یک کمپرس سرد قرار دهید و این کار را 4 الی 8 بار در روز انجام دهید  تا التهاب و درد شانه را کاهش دهید.

بریس (شانه بند طبی)

داروهای ضدالتهاب

این داروها می‌توانند تورم و التهاب شانه را کاهش دهند و در نتیجه موجب تسکین درد شانه شوند. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که بیماری شما از نوع روماتیسم است، ممکن است داروهایی مانند متوترگزات (methotrexate) برای شما تجویز شود.

تزریق کورتیزون

کورتیزون یک داروی ضدالتهاب بسیار قوی است که می‌تواند در کاهش التهاب و تورم بسیار موثر باشد. تاثیرات این دارو موقتی هستند، اما می‌توانند درد بیمار را تا چندین ماه تسکین دهند.

اوزون‌تراپی

منظور از اوزون‌تراپی، نوعی تکنیک تزریق است که برای درمان آسیب مفصل شانه و رباط‌های آن به کار می‌شود. اوزون‌تراپی در درمان درد شانه ناشی از آرتروز، بسیار موثر است چرا که در بازسازی و ترمیم غضروف موثر است.

درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)

پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) روشی است که در آن سعی می‌شود از خواص درمانی و بهبوددهنده‌ی عناصر موجود در خون برای تسریع روند بازسازی  غضروف، تاندون‌ها، رباط‌ها، عضلات و حتی بافت استخوانی استفاده شود. هدف از درمان آرتروز شانه با پلاسمای غنی از پلاکت، کاهش درد شانه، برطرف کردن مشکل حرکتی و عملکردی مفصل، کند کردن و یا متوقف کردن روند تخریب و فرسایش غضروف است.

فیزیوتراپی

هدف از انجام فیزیوتراپی، کاهش درد و التهاب شانه می‌باشد. بدین منظور ممکن است از روش‌های سرمادرمانی و گرمادرمانی (مانند کمپرس سرد و گرم) استفاده شود. ممکن است لازم باشد که برای اجتناب از تشدید درد شانه، نحوه حرکت دادن دست خود را اصلاح کنید و فیزیوتراپیست می‌تواند در نحوه‌ی اصلاح فعالیت‌های شما به شما کمک کند.در فیزیوتراپی برای کاهش درد و التهاب شانه از مدالیته‌های درمانی زیر استفاده می‌شود:

• تحریک الکتریکی
• اولتراسوندتراپی
• درمان با لیزر سرد
• ماساژتراپی
• درمان‌های دستی

شاکویوتراپی

شاکویوتراپی مکن است با امواجی با انرژی کم یا زیاد انجام شود و هر دوی این روش‌ها برای بهبود عملکرد مفصل شانه مفید هستند و می‌توانند درد شانه را تسکین داده و میزان رسوبات کلسیم و زائده‌های استخوانی را در بیماران مبتلا به آرتروز کاهش دهند. از آنجایی که با فرسایش مفصل شانه، بافت‌های اطراف شانه نیز دردناک می‌شوند و تحلیل می‌روند، می‌توان درمان شاکویوتراپی را بر روی این بافت‌ها نیز انجام داد. شاکویوتراپی موجب بالا رفتن گردش خون شده و به نظر می‌رسد که گردش خون بالاتر یکی از اصلی‌ترین پیش نیازها برای کاهش درد مفصلی می‌باشد.

درمان با لیزر سرد

در برخی از بیماران، لیزر سرد در مقایسه با داروهای مسکن؛ تاثیر بسیار بیشتری در کاهش درد دارد. لیزر سرد خصوصا در درمان روماتیسم شانه، التهاب تاندون و آرتروز مفصلی شانه موثر است. تاباندن اشعه‌ی لیزر موجب گرم شدن مفصل شانه و بافت‌های اطراف آن شده و بدین ترتیب، جریان خون را در این ناحیه افزایش داده و موجب کاهش درد می‌شود. با بالا رفتن دمای این ناحیه، عضلات شل می‌شوند و گرفتگی ان‌ها برطرف می‌شود و بدین ترتیب بخش اعظم دیگری از دید نیز برطرف می‌شود. انجام لیزرتراپی می‌تواند بر روی خود مفصل نیز تاثیر گذار باشد و لزوم انجام جراحی را در برخی بیماران برطرف کند. اشعه‌ی لیزر در واقع عملکرد سلولی را تغییر می‌دهد و درد ناشی از آرتروز شانه را به طور موقتی برطرف می‌کند.

تکنیک‌های درمان دستی (MTT)

درمان‌های دستی شامل روش‌هایی برای ماساژ بافت‌های نرم، کشش و جااندازی مفاصل می‌شود که این کار توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام می‌شود. هدف از انجام این درمان‌ها بهبود راستای قرارگیری استخوان‌ها ، بهبود حرکت پذیری و دامنه حرکتی مفاصل می‌باشد. تکنیک‌های جااندازی مفاصل همچنین به تسکین درد کمک می‌کند.

جااندازی بافت‌های عصبی عضلانی(NMR)

جااندازی بافت‌های عصبی عضلانی یکی از تکنیک‌هایی است که توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و به منظور بازیابی ثبات و حرکت پذیری دست‌ها انجام می‌شود تا نحوه‌ی حرکت دادن مفصل شانه و کارکرد آن بهبود پیدا کند. (برای مثال در مورد انجام دادن حرکاتی مانند بلند کردن اجسام، کشیدن دست به سمت جلو و انجام دادن حرکاتی که در آن دست‌ها بالای سر می‌روند)

ورزش

ورزش و حرکات اصلاحی، از جمله حرکات حرکات کششی و قدرتی به بهبود دامنه حرکتی مفاصل و تقویت عضلات کمک می‌کنند و بدین ترتیب این عضلات می‌توانند از مفصل شانه بیشتر پشتیبانی کنند و مفصل شانه ثبات بیشتری خواهد داشت و فشار کمتری بر آن وارد خواهد شد.

• حرکات کششی: به جز حرکات کششی که قبل و بعد از تمرین انجام می‌دهید (سرد کردن و گرم کردن)، لازم است به طور منظم زمانی را برای انجام حرکات کششی اختصاص دهید ت احتمال بروز درد و خشکی مفصل را کاهش دهید. انجام حرکات کششی همچنین موجب کاهش انعطاف پذیری و خاصیت ارتجاعی عضلات و تاندون‌ها می‌شود. در هنگام انجام هر یک از حرکات کششی، 20 ثانیه مکث کنید. این حرکات را با ملایمت انجام دهید و مفاصل خود را سریع و جهشی حرکت ندهید.
• حرکات قدرتی: انجام دادن یک برنامه‌ی قدرتی مدون موجب می‌شود که عضلات شما قوی باقی بمانند و در نتیجه فشار از روی مفصل برداشته شود. ضعیف بودن عضلات موجب می‌شود که بر اثر انجا فعالیت‌های روزانه به مفصل فشار وارد شود. با بالاتر رفتن سن، عضلات نیزبه تدریج ضعیف‌تر می‌شوند.