بیاختیاری ادرار و مدفوع به معنای از دست دادن کنترل صحیح و ناخواسته در دفع ادرار، مدفوع یا گاز است. این مشکل برای بسیاری از افراد با معلولیت جسمی یا روانی منجر به رنج و تخریب شدید کیفیت زندگی میشود. اگرچه روشهای درمانی غیرجراحی با حمایت بیمار و استفاده از آنها میتوانند مدیریت بیاختیاری ادرار و مدفوع را ممکن سازند، اما تمرکز اصلی و نوآورانه متخصصان بر روشهای تهاجمی است. یکی از روشهای جدید و موثر درمان بیاختیاری، تحریک مغناطیسی عملکردی (FMS) است که به طور گسترده برای بانوان و آقایان با انواع بیاختیاری ادرار و مدفوع استفاده میشود. این روش همچنین میتواند در تسریع فرایند بهبود پس از عمل جراحی یا زایمان، و حتی در موارد اختلالات جنسی یا درد مزمن لگن و کمر مفید باشد.
برای درمان بیاختیاری ادرار (اضطراری و استرسی) و بیاختیاری مدفوع از روشهای جراحی و غیرجراحی محافظه کارانه بهره گرفته میشود. به جز دارو درمانی و رفتار درمانی از درمانهای محافظه کارانهای مانند روشهای تحریک عصب نیز برای درمان ناپایداری دترسور استفاده میشود. تحریک مغناطیسی عملکردی یا FMS غالباً برای رفع معایب و عوارض روشهای شناخته شده تحریک الکتریکی عضله در برنامههای توانبخشی به کار برده میشود. میدانهای مغناطیسی درد کمی را ایجاد میکنند، در عمق بیشتری از بافت بیولوژیکی غیرهمگن نفوذ میکنند و نیازی به تماس با پوست ندارند. چون تحریک مغناطیسی فیبرهای درد سطح پوست را تحریک نمیکند، بیمار ناراحتی کمتری را در مقایسه با برق درمانی معمول تجربه میکنند. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر پورقاسمیان با بهره بردن از دستگاه مگنت تراپی Magneto Stym میتوانند بی اختیاری ادرار و مدفوع را بدون نیاز به روش های دارویی و جراحی درمان کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره 03131311013 تماس حاصل فرمائید.
اهمیت قوی بودن عضلات کف لگن
قوی بودن کف لگن وضعیت اندامی را بهبود میدهد و پس از زایمان از کمر محافظت میکند. ماهیچههای قوی کف لگن زندگی جنسی را بهبود میدهد، بدن را صاف نگه میدارد و تمام اندامهای داخلی را در محل معین نگه میدارد. اگر ماهیچههای کف لگن ضعیف شوند میتواند منجر به بی اختیاری ادرار و مدفوع شود.
بی اختیاری مدفوع
بیاختیاری مدفوع و دفع ناخواسته مدفوع در تمام بیماران یکسان نیست:
- برخی بیماران ناگهان حس میکنند که باید به دستشویی بروند، اما نمیتوانند دفع را تا زمان رسیدن به دستشویی به تاخیر بیاندازند. این نوع بیاختیاری، بیاختیاری مدفوع اضطراری یا فوریتی نام دارد.
- برخی بیماران ضرورت دفع را حس نمیکنند و اصطلاحاً دچار بیاختیاری غیرفعال هستند. همچنین گاهی همراه با تخلیه گاز کمی مدفوع نیز دفع میشود.
- برخی بیماران هر روز با مشکل بیاختیاری مواجه میشوند، حال آن که عدهای هر از گاه این مشکل را تجربه میکنند.
برآورد میشود که یک نفر از هر ده نفر در زمانی از زندگی خود با مشکل بیاختیاری مواجه شود. بیاختیاری محدود به سن خاصی نیست، اگرچه در میان سالمندان شیوع بالاتری دارد. همچنین بانوان بیش از آقایان دچار بیاختیاری میشوند.
دلیل بیاختیاری مدفوع
بیاختیاری مدفوع شامل ناتوانی در کنترل صحیح و ناخواسته در دفع مدفوع است و ممکن است ناشی از بیماریها و شرایط مختلفی باشد. برخی از علل ممکن شامل اسهال، یبوست و ضعف عضلات کنترل کننده دهانه مقعد هستند. علاوه بر این، بیماریهای مزمن مانند دیابت، ام اس و جنون نیز میتوانند منجر به بیاختیاری مدفوع شوند.
درمان بیاختیاری مدفوع
در بسیاری از موارد درمان مناسب به بیمار کمک میکند تا عملکرد عادی و درست روده را در طول زندگی حفظ کند. درمان غالباً با توجه به علت و شدت بیاختیاری انتخاب میشود. در ادامه درمانهای متداول بیاختیاری مدفوع را توضیح میدهیم.
- تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی به منظور درمان یبوست یا اسهال
- ورزش کردن با هدف تقویت عضلات کنترل کننده روده
- مصرف دارو برای درمان اسهال و یبوست
- جراحیهای مختلف
همچنین بیمار میتواند تا زمان تحت کنترل گرفتن علائم، از فرآوردههای خاصی مانند درپوش مقعد و پوشک یکبار مصرف استفاده کند.
بیاختیاری ادرار
بیاختیاری ادرار استرسی (SUI)
بیاختیاری ادرار استرسی زمانی بروز مییابد که فشار داخل شکم، برای مثال در اثر ورزش کردن، خندیدن، عطسه کردن یا سرفه کردن، افزایش یابد. در این حالت ادرار به دلیل ضعیف شدن بافتها و ماهیچههای کف لگن ترشح میکند. از علل بیاختیاری استرسی میتوان به بارداری و زایمان اشاره کرد که باعث کشیده و ضعیف شدن ماهیچههای کف لگن میشود. چاقی یا اضافه وزن، انجام دادن جراحی پروستات و مصرف بعضی داروها نیز احتمال دچار شدن به بیاختیاری استرسی را افزایش میدهد.
بیاختیاری ادرار اضطراری (UUI)
بیاختیاری ادرار اضطراری یا فوریتی اصطلاحی است که برای مثانه (عضله دترسور) بیشفعال یا پرکار به کار برده میشود. بیمار ناگهان حس میکند که باید به دستشویی برود، اما ادرار پیش از رسیدن به دستشویی تخلیه میشود. علل پرکاری مثانه عبارت است از:
- آسیب دیدن عصبهای مثانه
- آسیب دیدن سیستم عصبی
- آسیب دیدن عضلات
بیاختیاری ادرار مختلط (MUI)
بسیاری از بانوان دچار هر دو نوع بیاختیاری استرسی و اضطراری هستند.
درمان بیاختیاری ادرار
روشهای درمان بیاختیاری ادرار عبارت است از:
- تمرینهای کگل
- بازآموزی عضلات (تحریک الکتریکی با پروب)
- جراحی نوار بدون تنش واژن
- افزایش حجم و تزریق سلولهای بنیادی
- درمان غیرتهاجمی و غیرجراحی با پروب لیزر
برای درمان بیاختیاری ادرار اضطراری از روشهای زیر استفاده میشود:
- مصرف دائمی داروهای آنتی موسکارین (antimusclarinic)
- تزریق مکرر بوتاکس
- تحریک الکتریکی با پروب
مزایای تحریک مغناطیسی عملکردی در توانبخشی عضلات کف لگن
تحریک مغناطیسی عملکردی (FMS) برای درمان بیاختیاری ادرار و تقویت عضلات کف لگن ابداع شد. در درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع با تحریک مغناطیسی عملکردی، میدان مغناطیسی پالسی تولید شده توسط این دستگاه باعث انقباض کف لگن میشود، بدون این که نیازی به استفاده از الکترود باشد. تحریک مغناطیسی جایگزینی موثر برای روشهای تحریک الکتریکی است که از مزایای متعددی در دوران توانبخشی برخوردار است. میدانهای مغناطیسی درد کمتری را به بیمار تحمیل میکنند و بدون نیاز به تماس با پوست، نفوذ عمقیتری را در بافت زیستی غیرهمگن ممکن میکنند. تحریک مغناطیسی عملکردی (FMS) عصبهای درد سطح پوست را تحریک نمیکند و به همین دلیل تجربه خوشایندتری را در مقایسه با تحریک الکتریکی برای بیمار رقم میزند. میدانهای مغناطیسی از لباس، بافت و استخوان سد راه خود میگذرد و مانعی در برابر آن وجود ندارد. تحریک مغناطیسی عملکردی (FMS) میدانهای مغناطیسی را در عمق بدن تولید میکند و به این ترتیب عضلاتی را تحریک میکند که دسترسی به آنها به روش تحریک الکتریکی ممکن نبود. درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع با FMS، قدرت و مقاومت عضلات کف لگن را افزایش میدهد و بیمار روش صحیح انجام تمرینهای تقویت کننده عضلات را فرامیگیرد. بنابراین تخلیه ناخواسته ادرار به روشی موثر و برای مدتی طولانی برطرف میشود و عضلات کف لگن تقویت میگردد.
تحریک مغناطیسی برای درمان چه بیماریهایی استفاده میشود؟
تحریک مغناطیسی عملکردی عارضههای زیر را با موفقیت درمان میکند:
- بیاختیاری استرسی
- بیاختیاری اضطراری
- بیاختیاری ادرار ترکیبی
- بیاختیاری مدفوع
- توانبخشی پس از زایمان
- توانبخشی ماهیچههای کف لگن پس از جراحی
- بیاختیاری ناشی از عمل جراحی رادیکال برداشتن پروستات
- التهاب پروستات مزمن
- اختلال نعوظ
- مشکلات مربوط به گردش خون نامناسب
روش انجام تحریک مغناطیسی عملکردی
مراحل درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع با تحریک مغناطیسی عملکردی به شرح زیر است:
- درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع با تحریک مغناطیسی عملکردی ساده است و به آمادگی خاصی نیاز ندارد.
- بیمار بدون درآوردن لباس روی صندلی بیاختیاری راحتی مینشیند. بیمار هنگام تحریک بر انقباض آگاهانه عضلات تمرکز میکند تا بازآموزی عضلات سادهتر شود.
- این درمان غیرتهاجمی و بدون درد است و عوارض جانبی به دنبال ندارد.
- بیمار پس از فقط چند جلسه متوجه بهبود وضعیت میشود.
- پزشک متخصص طرح درمان را پس از مشاوره اولیه و معاینه مختص هر بیمار تهیه میکند.
تحریک مغناطیسی برای درمان بیاختیاری ادرار استرسی
تحریک مغناطیسی عملکردی روشی موثر و ایمن برای درمان بیاختیاری ادرار استرسی به شمار میآید. هدف از تحریک الکتریکی در بیاختیاری استرسی، تقویت اسفنکتر خارجی و یا عضلات کف لگن است، اما تحریک مغناطیسی در اصل عصبهای لگن و یا محیطی را هدف قرار میدهد.
تحریک مغناطیسی برای درمان بیاختیاری ادرار اضطراری
درمان بیاختیاری اضطراری به دو روش زیر انجام میشود:
- تحریک عصبهای آوران شرمگاهی که با واکنشهای مرکزی باعث انقباض دترسور میشود.
- تحریک آورانهای لگن با هدف تقویت تون عضلانی اسفنکتر مجرای ادرار و کف لگن
درمان بیاختیاری پس از زایمان به روش مگنت تراپی
تقویت عضلات کف لگن پس از زایمان شرط اصلی پیشگیری از بیاختیاری ادرار است. افزایش وزن رحم و تغییرات هورمونی دوران بارداری فشار و تنش زیادی را به عضلات کف لگن وارد میکند و تواناییهای آنها را کاهش میدهد. زایمان نیز کشش مضاعفی را وارد میکند و حتی اگر کانال زایمان به نظر کاملاً سالم بیاید، به عصبها یا عضلات آسیب میزند. در نهایت زایمان منجر به بیاختیاری ادرار و یا مدفوع میشود. تنها روش پیشگیری از بیاختیاری پس از زایمان انجام دادن تمرینهای تقویت عضلات کف لگن است. این تمرینها را میتوان در دوران بارداری شروع کرد و تا پس از وضع حمل ادامه داد. با این وجود متخصصین برآورد میکنند که بیش از 28% از بانوان، حتی تا دو سال پس از زایمان با مشکلات بیاختیاری روبرو خواهند شد. FMS کمک میکند تا توان، قدرت و تحمل عضلات پس از زایمان به سرعت افزایش پیدا کند و از بیاختیاری پیشگیری شود یا این مشکل ظرف دو تا سه هفته درمان شود.
عوارض تحریک مغناطیسی عملکردی (FMS)
تاکنون عوارض شدیدی برای تحریک مغناطیسی گزارش نشده است. عوارض احتمالی این درمان شامل ناراحتی، اضطراب یا احساس ناخوشایند بیمار حین درمان میشود. البته تحریک مغناطیسی هیچ گونه عوارض درازمدت شدیدی را در پی ندارد.
تحریک مغناطیسی یا مگنت تراپی برای چه کسانی نباید به کار رود؟
روش درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع با مگنت تراپی برای بیماران دارای سابقه صرع، آریتمیهای شدید قلبی، دارای باطری قلب یا ایمپلنتهای فلزی در بدن و همچنین بانوان باردار، دچار عفونتهای حاد یا بدخیم لگن مناسب نیست.