درمان بیماری لنف ادم (ورم دست و پا) با طب فیزیکی

اصطلاح “لنف ادم” به ورم‌هایی اشاره دارد که معمولاً در دست و پاها ایجاد می‌شوند. در بعضی موارد، هر دو دست و پا ممکن است ورم کنند. لنف ادم اغلب به دنبال خارج کردن یا آسیب به گره‌های لنفاوی در زمان درمان سرطان ایجاد می‌شود. این بیماری ناشی از ایجاد انسداد در سیستم لنفاوی، که بخشی از سیستم ایمنی بدن است، رخ می‌دهد. انسداد جریان صحیح مایع لنفاوی را ممنوع می‌کند و این انسداد باعث ایجاد تورم می‌شود. درمان قطعی برای لنف ادم وجود ندارد، اما با تشخیص به موقع و مراقبت دقیق از عضو مبتلا، می‌توان آن را مدیریت کرد.

سیستم لنفاوی چگونه کار می‌کند؟

سیستم لنفاوی بدن شما نقش مهمی در حفظ سلامت شما دارد. این سیستم با جابجایی مایع لنف غنی از پروتئین در سراسر بدن، باکتری‌ها، ویروس‌ها و مواد زائد بدن را جمع‌آوری می‌کند. سیستم لنفاوی شما این مایع و مواد مضر را از طریق شبکه رگ‌های لنفی به گره‌های لنفاوی هدایت می‌کند. در این گره‌ها، لینفوسیت‌ها، سلول‌هایی که در آنها ساکن هستند و با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند، این مواد را فیلتر می‌کنند و در نهایت به خارج از بدن ارسال می‌شوند.

علت‌ها

لنف ادم زمانی که رگ‌های لنفی شما قادر به کشیدن مایع لنف، معمولا از دست یا پا، به اندازه کافی نیست، رخ می‌دهد. ادم لنفاوی می‌تواند اولیه و یا ثانویه باشد. این بدان معناست که می‌تواند بخودی خود ایجاد شود (لنف ادم اولیه) و یا بر اثر بیماری دیگری ایجاد گردد (لنف ادم ثانویه). لنف ادم ثانویه بسیار رایج‌تر از لنف ادم اولیه اتفاق می‌باشد.

عوامل لنف ادم اولیه

لنف ادم اولیه بیماری نادر و ارثی است که بر اثر اختلال در رشد رگ‌های لنف در بدن اتفاق می‌افتد. دلایل مخصوص لنف ادم اولیه شامل:

• بیماری میلروی (لنف ادم مادرزادی): این اختلال در نخستین دوره رشد روی داده و باعث می‌شود گره‌های لنفاوی بصورت غیر معمول رشد کند.
• سندرم میگ (جنون لنفاوی): این اختلال معمولا لنف ادم در دوران بلوغ و یا حاملگی یا حتی در سنین بالاتر مثلا بالای 35 سال روی می‌هد.
• لنف ادم دیر رس (لنف ادم تاردا): این بیماری به ندرت و معمولا بعد از 35 سالگی اتفاق می‌افتد.

عوامل لنف ادم ثانویه

هر بیماری یا روندی که باعث آسیب به گره‌های لنفاوی یا رگ‌های لنفاوی گردد باعث لنف ادم می‌شود. این دلایل شامل:

• عمل جراحی: خارج‌سازی یا آسیب به گره‌های لنفاوی و یا رگ‌های لنفاوی ممکن است باعث لنف ادم گردد.
• درمان‌های رادیویی درمان سرطان: تششعات می‌تواند باعث آسیب دیدن و التهاب رگ‌ها و گره‌های لنفاوی شما گردد.
• سرطان: در صورتی که سرطان سلول‌های رگ‌های لنفاوی را مسدود کند، لنف ادم ممکن است اتفاق بیافتد.
• عفونت: عفونت گره‌های لنفاوی یا انگل می‌تواند مانعی بر جریان مایع لنفاوی گردد.

عوامل خطرزا

عواملی که می‌تواند خطر ابتلا به لنف ادم را بعد از سرطان، درمان سرطان و یا عوامل ثانویه‌ی دیگر افزایش دهد شامل موارد زیر می‌باشد:

• سن بالا
• افزایش وزن یا چاقی
• روماتوئید یا ورم مفاصل پسوریاتیک

علائم

علائم لنف ادم که در دست و پا اتفاق می افتد:

• تورم در تمام دست‌ها و پاها که شامل انگشتان نیز می‌گردد.
• احساس سنگین وزن بودن یا سفتی
• مقاومت در برابر حرکت
• درد یا نا آرامی
• سفت‌شدگی و ضخامت پوست (تصلب بافت ها)

ورم ناشی از لنف ادم از تغییرات متوسط، ناچیز تا تغییرات بشدت زیاد در اندازه دست‌ها و پاها که بکار بردن عضو را مشکل می‌کند، شامل می‌شود.

عوارض

لنف ادم در دست و پا می‌تواند عوارضی همچون موارد زیر داشته باشد:

• عفونت‌ها: عفونت‌های ممکن که می‌تواند بر اثر لنف ادم باشد شامل عفونت‌های باکتریایی خطرناک پوستی و عفونت رگ‌های لنفاوی است. کوچک‌ترین آسیب به دست یا پای شما می‌تواند محل ورود عفونت شود.
• لنف انگیسارکما (angiosarcoma): این نمونه نادر از سرطان بافت نرم می‌تواند بر اثر خطرناکترین نوع غیر قابل درمان لنف ادم ایجاد گردد.علائم ممکن این بیماری شامل علائم آبی-قرمز و یا بنفش رنگی روی پوست می‌باشد.

تشخیص

اگر در معرض خطر لنف ادم هستید (برای مثال اگر اخیرا عمل جراحی سرطان که شامل گره‌های لنفاوی شده داشته‌اید) پزشکتان ممکن است بتواند لنف ادم را بر اساس علائم تشخیص دهد. اگر دلیل لنف ادم مشخص نیست، پزشکتان ممکن است آزمایشات عکس‌برداری برای دیدن سیستم لنفاوی شما تجویز کند. آزمایشات شامل:

• اسکن MRI
• سی تی اسکن
• سونوگرافی داپلر
• تصویربرداری رادیونوکلئید در سیستم لنفاوی خود (لنفوسنتی گرافی)

درمان

هیچ درمانی برای لنف ادم وجود ندارد. درمان‌ها بر کاهش ورم و کنترل درد تمرکز دارد. درمان‌های لنف ادم شامل:

بستن دست یا پا

بانداژ کردن، کل عضو مایع لنفاوی را به سمت قسمت میانی بدن به حرکت  وامی‌دارد. بانداژ باید به محکم‌ترین شکل در اطراف انگشتان و بصورت شل تر در قسمت های بالایی دست و پا باشد.

ماساژ درمانی

تکنیک خاصی از ماساژ بنام تخلیه دستی لنفاوی می‌تواند جریان مایع لنفاوی را به بیرون از دست و پای شما هدایت کند و درمان‌های مختلف از طریق ماساژ همچنین ممکن از برای سرطان‌های فعال مفید باشد. در صورت داشتن عفونت پوستی و یا لختگی خون از ماساژ خودداری کنید.

فشرده‌سازی پنوماتیک

این روکش مانند آستینی است که دست یا پای مبتلای شما را کامل می‌پوشاند و به پمپی متصل است که بصورت متناوب دستکش را پرباد می‌کند، به عضو شما فشار وارد کرده و مایع لنفاوی شما را به خارج از انگشتانتان می‌فرستد.

پوشش‌های تنگ

آستین‌ها و جوراب‌های ساق بلند که برای فشرده‌سازی دست و پای شما ساخته شده‌اند مایع لنفاوی شما را به خارج از عضو مبتلا می‌فرستند. زمانی که عضو مبتلا را تمرین می‌دهید از این پوشش‌هااستفاده کنید.

فیزیوتراپی

متخصصین ما برنامه درمانی را برای کنترل تورم و دسترسی به اهدافتان جهت بازگشت به فعالیت‌هایتان طراحی می‌کنند. در مراحل اولیه‌ی لنف ادم، زمانی که تورم در حد زیاد نیست، می‌توان آن را با پوشش‌های تنگ، تمرین، و بالا بردن عضو مبتلا برای تحریک جریان لنفاوی کنترل و مدیریت کرد.

لیزر‌ کم توان

اشعه لیزر می‌تواند جذب بافت شود یعنی جایی که سلول‌ها آن را جذب کرده و به انرژی تبدیل می‌کنند که در چرخه سوخت و ساز بدن تاثیر می‌گذارد. درمان از طریق لیزر طول موج‌های نامرئی ایجاد می‌کند که توسط بافت‌ها جمع می‌شود. طول موج‌های خاص لیزری بیشترین تاثیر را در ورم و لنف ادم دارند و باعث کاهش درد و التهاب می‌شوند.

ورزش (تمرین) درمانی برای لنف ادم

ورزش‌های سبک که باعث حرکت دادن عضو مبتلا می‌شود، می‌تواند مسیر مایع لنفاوی را باز کند و شما را برای فعالیت‌های روزمره مانند حمل مواد غذایی آماده کند. فعالیت‌ها نباید شدید باشد یا باعث خستگی شما شود، اما باید باعث انقباض نرم ماهیچه‌ها در دست و پای شما شود.

• فشردن توپ – تمرین نشسته

• خم کرن آرنج – تمرین نشسته

• کشش آرنج – حرکات دراز کش

• انجام حرکات افقی شانه‌ها

• خم کردن شانه‌ها – تمرین ایستاده

• کشش شانه‌ها – تمرین ایستاده

• قدم زدن با چوب اسکی – تمرین ایستاده

• لغزاندن پاشنه – به پشت خوابیده

• کشش عضلات ران – به پشت خوابیده

پیشگیری

برای کاهش خطر لنف ادم سعی کنید:

• حفاظت از دست و پا: از آسیب رساندن به عضو مبتلا خودداری کنید. در صورت امکان از روش‌های درمانی دارویی مانند کشیدن خون و یا زدن واکسن به عضو مبتلا خودداری کنید.
• به دست‌ و پایتان در موقع نقاهت استراحت دهید: بعد از درمان سرطان، تمرین و کشش باعث تحریک می‌شود. اما از فعالیت‌های شدید تا زمانی که بهبود کامل بعد از عمل جراحی نیافته‌اید، بپرهیزید.
• از گرم کردن دست ‌و پایتان بپرهیزید: از قراردادن یخ یا گرما مثلا استفاده از پدهای گرمازا روی عضو مبتلا بپرهیزید. همچنین نگذارید عضو مبتلا در معرض سرمای شدید قرار گیرد.
• دست یا پای خود را بالا ببرید. در هر زمان ممکن عضو مبتلای خود را در ارتفاعی بالاتر از قلب خود قرار دهید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ بپرهیزید. از پوشیدن لباس‌های معمولی تنگ که عضو مبتلا را درگیر کنند مانند دستگاه فشارسنج خون بر روی بازوان خود بپرهیزید. بخواهید که دستگاه فشارسنج بر روی بازوی دیگرتان بسته شود.
• دست و پای خود را تمیز نگهدارید. مراقبت از پوست و ناخن‌های خود را اولویت قرار دهید. پوست دست ‌و پایتان را روزانه بررسی کنید و مراقب باشید تا تغییر یا شکستگی در پوست جهت ایجاد عفونت ایجاد نگردد. پابرهنه راه نروید.