ستون فقرات در حالت طبیعی، زمانی که به آن نگاه می‌شود، صاف و بی‌انحنا است. با این حال، در صورتی که ستون فقرات آسیب ببیند و قوز کمر یا کیفوز ایجاد شود، در ناحیه بالای کمر انحنا وجود دارد و شخص دارای ظاهر “گوژپشتی” می‌شود.
در واقع، قوز کمر و پشت با ایجاد زاویه‌ای برابر یا بیشتر از 50 درجه در ستون فقرات قابل تشخیص است، که با استفاده از عکس‌برداری رادیولوژی قابل تشخیص می‌باشد. در حقیقت، انحنای طبیعی ستون فقرات در ناحیه بالای کمر باید در حدود 20 تا 45 درجه باشد. لازم به ذکر است که کیفوز یک نقص ستون فقرات است که می‌توان با استفاده از روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی، استفاده از بریس، و ورزش، قابل درمان است.
مرحله اولیه در درمان قوز کمر و پشت (کیفوز) در کلینیک طب فیزیکی و توان‌بخشی دکتر پورقاسمیان تعیین علت ایجاد مشکل و رفع آن است. در این شرایط وضعیت مشکل فرد توسط متخصصین این کلینیک مورد بررسی قرار گرفته و از روش درمان مناسب برای بیمار با توجه به شرایط زیر استفاده خواهد شد:
- سن بیمار، سطح سلامت و سابقه درمانی وی
- شدت مشکل ایجاد شده برای بیمار
- میزان تحمل بیمار نسبت به روش‌های درمان مختلف و سطح تاثیرگذاری آنها بر شرایط
هدف درمان کیفوز و قوز کمر و پشت در کلینیک طب فیزیکی و توان‌بخشی دکتر پور قاسمیان عبارت است از:
- رفع التهاب
- کاهش اسپاسم و گرفتگی کمر
- کمک به بهبود سطح سلامت ستون فقرات
- ایجاد توانایی حرکتی مناسب در ستون فقرات از طریق تقویت عضلات کمر
- کاهش درد مزمن در ناحیه کمر
- آهسته کردن فرآیند پیشرفت بیماری در ناحیه میانی کمر
- درمان مشکلات مهره‌ها
جهت مشاوره یا رزرو نوبت می‌توانید با ما از طریق شماره 03131311013 تماس حاصل فرمایید.
انواع قوز کمر و پشت (کیفوز)
انواع مختلف قوز کمر و پشت به شرح زیر هستند:
کیفوز وضعیتی
در صورتی که فرد بتواند قوز کمر خود را با تغییر موقعیت بدن اصلاح کند، احتمالاً مشکل وی مربوط به کیفوز وضعیتی است. همانطور که از نام این شرایط مشخص است، این مشکل به خاطر وضعیت نامناسب و ضعیف بدن در حالت‌های مختلف ایجاد می‌شود. برآمدگی ایجاد شده در نتیجه این شرایط بسیار گرد و نرم است.
کیفوز ساختاری
کیفوز ساختاری مشکلی است که یک نقطه از ستون فقرات را تحت تاثیر قرار داده و برای مثال با تغییر شکل مهره‌ها همراه است. برآمدگی ایجاد شده در نتیجه کیفوز ساختاری انحنای بسیاری بیشتر در مقایسه با کیفوز وضعیتی دارد. به این ترتیب مشکل کیفوز ساختاری را می‌توان در یک طبقه‌بندی پیشرفته‌تر به دو دسته زیر تفکیک کرد:
کیفوز ساختاری اولیه
این نوع کیفوز در نتیجه سایر مشکلات ایجاد نشده و دارای انواع اصلی زیر است:
- کیفوز شوئرمن. در نتیجه ابتلا به بیماری شوئرمن یا کیفوز نوجوانی ایجاد می‌شود.
- کیفوز ارثی. به این معنی که فرد با نقص در ستون فقرات متولد شده و این شرایط باعث انحنای بیش از حد ستون فقرات وی می‌شود.
کیفوز ساختاری ثانویه
این نوع از کیفوز در نتیجه سایر مشکلات ایجاد می‌شود. برای مثال ابتلا به پوکی استخوان در ناحیه ستون فقرات می‌تواند باعث ضعیف شدن مهره‌ها و ایجاد شکستگی در آنها شود.
عواملی که باعث ابتلا به قوز کمر یا پشت می‌شود
شرایطی که می‌تواند باعث ابتلا به قوز کمر و پشت شود به شرح زیر هستند:
- پوکی استخوان- در این شرایط استخوان‌ها ضعیف و شکننده شده و به سادگی دچار شکستگی (ترک‌خوردگی) می‌شوند.
- روماتیسم ستون فقرات- اصطلاحی است که برای توصیف فرسایش عمومی ایجاد شده در استخوان‌ها، دیسک‌ها و رباط‌های ستون فقرات با افزایش سن فرد استفاده می‌شود.
- اسپینا بیفیدا- شرایطی است که در آن ستون فقرات به نحو مناسب تشکیل نمی‌شود.
- بیماری پاژه- شرایطی است که در آن تشکیل سلول‌های استخوانی جدید با مشکل روبرو شده و این وضعیت باعث ضعیف شدن ساختار استخوانی بدن می‌شود.
- نوروفیبروماتوز- یک نارسایی ژنتیک است که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد.
- دیستروفی عضلانی- یک مشکل ژنتیک است که با ضعف پیشرونده عضلات همراه می‌باشد.
- سل- یک عفونت باکتریایی است که عمدتاً بر وضعیت ریه‌ها تاثیر می‌گذارد.
- سرطان- در مواردی که در ناحیه داخل ستون فقرات ایجاد شده یا از سایر نقاط بدن در ستون فقرات پخش شود.
- فرسایش و از بین رفتن دیسک‌های ستون فقرات- که می‌تواند در نتیجه عوامل مختلف همچون بالا رفتن سن ایجاد شود.
علائم و مشکلات همراه با کیفوز
در صورتی که شرایط قوز کمر و ستون فقرات خفیف باشد، در بسیاری از مواقع فرد احتمالاً متوجه علائم آن نمی‌شود. به هر حال در موارد پیشرفت بیماری علائم زیر در بیمار مشاهده خواهند شد:
- انحنای احتمالی ستون فقرات به سمت جلو
- مواجه شدن احتمالی با سفتی و خشکی کمر
- احتمال احساس درد و ناراحتی در ناحیه گردن و کمر
- وارد شدن فشار به اندام‌های بدن
- تفاوت در ارتفاع شانه‌ها
- خم شدن سر به سمت جلو در مقایسه با سایر اعضای بدن
- موقعیت و ارتفاع متفاوت تیغه شانه
- بیشتر به نظر رسیدن ارتفاع ناحیه بالای کمر نسبت به شرایط عادی در هنگام خم شدن به جلو
لطفاً توجه داشته باشید که در مواردی که کیفوز شدید است، احتمال وارد شدن فشار بر روی اعصاب ستون فقرات افزایش می‌یابد و این وضعیت می‌تواند منجر به مجموعه‌ای از مشکلات مختلف در فرد شود. همچنین، درد در ناحیه کمر، تیر کشیدن درد از کمر تا پا و تغییر در عادت‌های ادرار و مدفوع (بی‌اختیاری ادرار) از عوارض نادر بروز کیفوز یا قوز کمر و پشت هستند.
تشخیص قوز کمر و پشت
پزشک متخصص ابتلا به این مشکل را با بررسی کامل سوابق درمانی بیمار، معاینه فیزیکی و انجام آزمایش‌های لازم تشخیص می‌دهد. به این ترتیب روش‌های مورد استفاده برای تشخیص این مشکل احتمالاً شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون
- عکس‌برداری رادیولوژی
- اسکن رادیواکتیو استخوان
- اسکن ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن
درمان قوز کمر و پشت
هدف از درمان در این شرایط توقف پیشرفت بیماری و حداقل کردن مشکل ایجاد شده برای فرد در این رابطه است. روش‌های درمان قابل استفاده به این منظور می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
نظارت بر وضعیت بیماری و انجام تمرین‌های حرکتی منظم برای کودکان
درمان این مشکل برای کودکان نیاز به نظارت بر وضعیت کودک و انجام تمرین‌های حرکتی منظم دارد. در این شرایط میزان پیشرفت بیماری به مقدار رشد استخوان یا میزان بلوغ ساختار اسکلتی کودک بستگی دارد. به این ترتیب با استفاده از این روش قوز کمر یا گوژپشتی کودک اغلب با رسیدن وی به سن بلوغ کاهش یافته یا متوقف می‌شود.
استفاده از بریس
در صورتی که کودک هنوز در حال رشد باشد، پزشک متخصص احتمالاً برای رفع مشکل قوز کمر و پشت وی احتمالاً از بریس استفاده خواهد کرد. در این شرایط نوع بریس و مدت زمان استفاده از آن توسط پزشک معالج با بررسی شرایط بیمار تعیین خواهد شد.
تزریق به ستون فقرات
تزریق به ستون فقرات معمولاً برای رفع شرایط دردناک در نقاط خاص از ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه، ناحیه میانی کمر، و نیز ناحیه خاجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرایط درمان با این روش به وضعیت خاص هر بیمار و تصمیم حرفه‌ای پزشک بستگی دارد.
فیزیوتراپی برای قوز کمر و پشت
در طول فیزیوتراپی، بیمار نحوه کنترل آگاهانه و نیز بهبود وضعیت بدن خود را در طول انجام فعالیت‌های روزمره فرا می‌گیرد. علاوه بر این، متخصص فیزیوتراپی انواع مختلف تمرین‌های حرکتی و کششی را به بیمار آموزش می‌دهد که از طریق این آموزش‌ها اصلاح وضعیت بدن و تقویت عضلات در ناحیه کمر امکان‌پذیر می‌شود. برخی روش‌های مورد استفاده در فیزیوتراپی برای رفع مشکل گوژپشتی در ادامه توضیح داده شده‌اند.
دستکاری ستون فقرات
دستکاری ستون فقرات یا درمان دستی یکی از پرکاربردترین روش‌های درمان برای قوز کمر و پشت است. هدف از این درمان بهبود حرکت مفاصل از طریق اعمال فشار کنترل شده به ناحیه آسیب دیده می‌باشد. این روش یک درمان عالی برای افراد دچار گوژپشتی است، زیرا اکثر این افراد از حرکت نامناسب مفاصل که باعث ایجاد جراحت در بافت می‌شود، رنج می‌برند.
الکتروتراپی
الکتروتراپی یک روش درمان دستی است که با هدف کاهش التهاب ایجاد شده در نتیجه کیفوز یا موقعیت نامناسب کمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت از دو روش زیر برای بیمار استفاده می‌شود:
- تحریک الکتریکی اینترفرنشیال از امواج الکتریکی ضعیف برای تحریک عضله به منظور کاهش التهاب استفاده می‌کند.
- امواج مافوق صوت به کاهش اسپاسم ، گرفتگی، و درد عضله کمک می‌کند. عملکرد این روش از طریق ارسال امواج صدا به بافت عمیق عضله و ایجاد گرمای خفیف برای بهبود فرآیند چرخش خون در ناحیه تحت درمان است.
تمرین‌های حرکتی برای کیفوز
- حرکت کششی آزاد کننده وضعیت بروگر
- بر روی لبه یک صندلی نشسته، پاها و زانوهای خود را بازتر از عرض لگن قرار داده و به آرامی به سمت خارج چرخش دهید.
- با حفظ موقعیت بدن، سینه خود را به سمت بالا حرکت داده و اجازه دهید ستون فقرات به آرامی در یک انحنای مناسب قرار گیرد.
- شانه‌های خود را ریلکس کرده، بازوها/ دست‌ها را به صورتی چرخش دهید که سر انگشتان به سمت عقب قرار گیرند.
- این وضعیت را حفظ کرده، نفس عمیق کشیده، نفس خود را آزاد کنید. این حرکت را در طول روز تکرار نمایید.
- حرکت سینه با چارچوب درب
- در یک گوشه اتاق یا در جلوی چارچوب درب بایستید.
- بازوهای خود را بر لبه دیوار یا دو طرف چارچوب درب قرار دهید.
- به آرامی سینه خود را به سمت گوشه/ درب متمایل کرده و وضعیت بالا تنه خود را صاف نگه دارید.
- در این حالت باید احساس کشیدگی در جلوی سینه خود داشته باشید.
- حرکت فعال چرخش شانه به خارج
- در حالت نشسته یا ایستاده به صورتی قرار بگیرید که آرنج به صورت 90 درجه خم شده و دست‌ها در جلوی بدن قرار داشته باشند.
- شانه‌های خود را به سمت خارج چرخش داده، دست‌ها را در حالتی که آرنج‌های خود را نزدیک بدن نگه داشته‌اید، از یکدیگر دور نمایید.
- این وضعیت را حفظ کرده و دست‌ها را به موقعیت اولیه باز گردانید. این حرکت را تکرار کنید.
- تو کشیدن گردن در حالت نشسته/ جمع کردن چانه
- در حالت نشسته قرار گرفته و شانه‌های خود را ریلکس کنید.
- چانه خود را به سمت گردن جمع کرده و به آرامی سر خود را به سمت عقب حرکت دهید.
- این وضعیت را حفظ کرده، به موقعیت اولیه باز گشته و تمرین را تکرار نمایید.
- حرکت کششی ترقوه
- در حالت نشسته قرار گرفته و یک دست خود را بر روی استخوان ترقوه شانه مقابل قرار دهید.
- سر خود را به سمت استخوان شانه چرخش داده، به سمت بالا نگاه کنید و سر خود را از شانه مقابل دور کنید.
- از فشار خفیف به استخوان شانه برای ایجاد کشیدگی بیشتر در هنگام انجام حرکت استفاده نمایید.
- حرکت خود کششی درگیر
- در حالت نشسته بر روی صندلی قرار گرفته، یک لبه صندلی را با دست گرفته و از آن برای کشش استفاده کنید.
- سر خود را به سمت مقابل حرکت داده و این کار را به صورتی انجام دهید که احساس کشیدگی در یک طرف گردن داشته باشید.
