دیسک کمر : درمان در 4 تا 6 هفته اول با دارو ،مسکن و فیزیوتراپی

آیا میدانید که کمر درد بیشترین و شایع‌ترین دردی است که در جهان گزارش می‌شود؟ کمردرد مزمن یکی از شایع‌ترین دلایلی است که افراد برای درمان آن به سراغ درمان فیزیوتراپی می‌روند. 60 تا 80٪ از افراد در زندگی خود کمر درد را به نوعی تجربه خواهند کرد و این بیماری بیشتر ممکن است ناشی از فتق دیسک باشد. فتق دیسک می‌تواند در هر نقطه‌ای در امتداد ستون فقرات فرد ایجاد شود، اما معمولاً در قسمت پایینی کمر رخ می‌دهد. شدت این درد ممکن است متغیر باشد، البته فیزیوتراپیست ها می‌توانند به شما در بهبودی و تسکین سریع از این درد کمک کنند.

فتق دیسک کمر چگونه ایجاد می‌شود؟

دیسک‌های ستون فقرات، که به صورت پدها یا بالشتک‌های نرم و لاستیکی واقع می‌شوند، در فضای بین مهره‌های استخوانی قرار دارند و به تشکیل ستون فقرات کمک می‌کنند. آنها از یک حلقه خارجی سفت و مقاوم از جنس غضروف و یک هسته مانند ژل درونی ساخته شده‌اند که وظیفه‌ای مشابه ضربه‌گیر دارند. دیسک‌های ستون فقرات به شما کمک می‌کنند تا کمر به راحتی خم شود و از محافظت از نخاع و اعصاب نازک کمر استفاده می‌کنند.

در صورتی که غضروف موجود در دیسک تحت تأثیر تماس یا نقصی قرار گیرد، ماده ژل‌مانند درونی که به عنوان “هسته” شناخته می‌شود، ممکن است خارج شود. این خروجی یا فتق می‌تواند فشار بیشتری روی عصب‌ها اعمال کند و منجر به درد شدید می‌شود. در واقع، حتی فشار کمی بر روی عصب‌های ستون فقرات می‌تواند منجر به درد، کاهش حس و ضعف شود.

فتق دیسک‌ها در قسمت پایین کمر می‌تواند بسیار دردناک باشد زیرا آن‌ها به عصب سیاتیک فشار می‌آورند که می‌تواند منجر به درد سیاتیکی شود. عصب سیاتیک در واقع از چندین شاخه عصب نخاعی تشکیل شده است که از ستون فقرات تا سمت پا حرکت می‌کند. اگر عصب سیاتیک فشرده شود، درد می‌تواند از ناحیه باسن، به سمت پایین پشت پا و به ساق و کف پا کشیده شود. خوشبختانه، درمان‌های فیزیوتراپی می‌توانند برای کاهش درد ناشی از این بیماری مؤثر واقع شوند.

در سن جوانی، دیسک‌های نخاعی شما دارای سطح آب زیادی هستند که تقریباً از 80 درصد آب تشکیل‌شده‌اند؛ اما، هرچه سن شما بالاتر می‌رود، محتوای آب درون دیسک‌های ستون فقرات کاهش می‌یابد. این امر باعث می‌شود که دیسک‌ها انعطاف‌پذیری کمتری پیدا کنند، بنابراین خطر پارگی یا نقایص دیگر در آن‌ها افزایش می‌یابد. برخی دیگر از دلایل شایع فتق دیسک عبارت‌اند از:

• حرکات پیچشی تکراری.
• بلند کردن اجسام سنگین یا بلند کردن به روشی نادرست.
• آسیب دیدگی.
• ورزش‌های پرتحرک.
• وزن بیش‌ازحد بدن یا چاقی مفرط.

علائم و نشانه‌های فتق دیسک چیست؟

اشخاصی که به فتق شایع دیسک کمر مبتلا هستند، ترکیبی از درد در ناحیه کمر و پا، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در عصب‌های فشرده را تجربه می‌کنند. در ابتدا، بسیاری از افراد همراه با اسپاسم عضلانی نیز به درد شدید در منطقه کمر مبتلا می‌شوند. به دلیل اینکه این علائم ممکن است شباهتی با علائم کشیدگی عضلات کمر داشته باشند، تشخیص میان پارگی دیسک و رگ به رگ شدگی کمر به چالشی مبدل می‌شود.

پس از گذشت چند روز، کمردرد فروکش می کند و درد در یک پا بیشتر می‌شود. این درد اغلب به صورت یک “شوک الکتریکی” یا احساس سوزش توصیف می‌شود که از عصبی در باسن احساس می‌شود و تا پشت ران و پشت ساق پا یا کف پا به پایین کشیده می شود. به خاطر اینکه عصب سیاتیک از همین نواحی می‌گذرد، به این نوع درد، درد سیاتیکی گفته می‌شود.

• ممکن است احساس بی‌حسی، گزگز شدن یا احساس “سوزن سوزن شدن” و همچنین سایر احساسات غیرطبیعی در امتداد عصب فشرده شده وجود داشته باشد.
• عضلات کنترل شده توسط عصب ممکن است ضعیف شوند، زیرا دیگر سیگنال‌های طبیعی از مغز و نخاع دریافت نمی‌کنند. سرانجام، این ماهیچه‌ها ممکن است به خاطر بی‌تحرکی و کار نکردن، دچار آتروفی شوند (کوچک‌تر شوند).
• اگرچه این علائم ازجمله شایع‌ترین موارد هستند، اما ممکن است ترکیبی از درد پشت و پا با شدت‌های مختلفی وجود داشته باشد، از درد بسیار خفیف تا درد غیرقابل تحمل که نیاز به مراجعه به اورژانس بیمارستان دارد.

خطرناک‌ترین مورد از پارگی دیسک این است که تمام اعصابی که از قسمت پایین کمر عبور می‌کنند که مثانه و عملکرد روده را کنترل می‌کند شامل این آسیب شوند. این اعصاب به‌خوبی محافظت می‌شوند بنابراین این وضعیت نادر است؛ اما وقتی این اتفاق بیفتد، یک مورد واقعاً اورژانس رخ می‌دهد که نیاز به جراحی فوری دارد. علائم این عارضه عبارت‌اند از:

• عدم توانایی در کنترل عملکرد ادرار یا مدفوع.
• ناتوانی در ادرار کردن به هیچ وجه.
• بی حسی در اطراف مقعد، باسن و ناحیه تناسلی.

درمان غیر جراحی برای 4 تا 6 هفته اول

به جز در شرایط خاص، درمان اولیه فتق دیسک باید به روشی محافظه کار (غیرتهاجمی) باشد. افراد مبتلا به کمردرد و درد سیاتیک با تأکید بر کاهش درد و تحرک زودرس، به درمان مشابهی خواند داشت. خوشبختانه، حدود 80٪ از موارد فتق دیسک بدون جراحی بهبود می‌یابند. معمولاً قبل از اینکه بیمار بتواند فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد، چهار تا شش هفته درمان محافظه کارانه طول می‌کشد. یک مطالعه تحقیقاتی نتایج حاصل از درمان محافظه کارانه و نیز درمان جراحی فتق دیسک را بررسی کرده است. این نتایج نشان دادند که بیماران تحت درمان با روش جراحی در هنگام بررسی و کنترل در طی 1، 2 و 4 سال بهبود یافتند. اگرچه پس از گذشت ده سال، این دو گروه به همان اندازه خوب عمل کردند و این نشان می‌دهد در نهایت درد ناشی از فتق دیسک به خودی خود برطرف می‌شود

دارو

• داروهای مسکن نارکوتیک: اگر چند روز اول دردتان بسیار زیاد باشد، اغلب داروهای مسکن نارکوتیک (بر پایه مواد مخدر) تجویز می‌شود. مصرف برخی از این دارو برای مدت کوتاهی ایمن و بی‌خطر است، ولی اگر برای مدت طولانی مصرف شوند، عوارض جانبی نگران‌کننده‌ای در پی خواهند داشت.
• داروهای ضدالتهاب: از آنجا که التهاب عصب نخاعی و عضلات کمر در بروز این مشکل نقش دارند، داروهای ضدالتهابی اغلب تجویز می‌شوند. این داروها معمولاً به عنوان “داروهای آرتروز” یا “NSAIDs” (داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی) نامیده می‌شوند که معمولاً چندین روز طول می‌کشد تا NSAIDs به‌طور کامل تأثیر خود را بگذارند. برخی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ممکن است باعث ترشح اسید معده شوند، پس به‌طورکلی باید همراه با غذا مصرف شوند.
• شل کننده‌های عضلانی: این داروها برای کمک به تسکین اسپاسم عضلات مصرف می‌شوند. میزان تأثیرگذاری آن‌ها جای بحث دارد و باعث می‌شوند بیماران دچار خواب‌آلودگی شوند.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی: این داروهای ضد التهاب قدرتمند عوارض جانبی زیادی دارند بنابراین مصرف آنها را باید محدود کرد. اگر طول درمان محدود به یک هفته باشد، اثرات جانبی آن مانند معده درد و دل درد، نوسانات خلقی و تغییر در سیستم غدد درون ریز به حداقل می‌رسد. این داروها معمولاً برای 7 تا 10 روز در دوره‌ای رو به کاهش تجویز می‌شوند و سپس متوقف می‌شوند.

فیزیوتراپی

 فیزیوتراپیست ها از چندین روش درمانی استفاده می‌کنند که می‌توانند به شل شدن عضلات گرفته و تسکین درد کمک کنند. یکی از کارهای بسیار مهمی که در این درمان صورت می‌گیرد این است که بیمار پس از فروکش شدن اسپاسمهای اولیه، یک برنامه ورزشی بخصوصی را برای تقویت عضلات شکم و کمر شروع می‌کند. تداوم در یک برنامه ورزش خانگی بهترین روش برای محافظت در برابر عود مشکلات کمر است.

درمان غیر جراحی بعد از 4 الی 6 هفته اول

• بیشتر افراد به طور پیوسته و به تدریج در طی چند هفته بهبود می‌یابند، سپس به یک شرایط پایدار می‌رسند. درصورتی‌که کمر همچنان دردناک باشد، ممکن است درمان‌های زیر در نظر گرفته شود. تعیین اینکه درد بیشتر در پا وجود دارد یا در ناحیه پشت، حائز اهمیت است.
• بیمارانی که عمده‌ی دردشان در پا (سیاتیک) می‌باشد ممکن است مشکلشان از طریق MRI از ستون فقرات کمری یا اسکن میلوگرام / CT تشخیص داده شود. دو روش درمانی غیر جراحی که می‌توانند مفید باشند:
• تزریق اپیدورال استروئید (ESI): تصاویر ام آر آی ممکن است نشان دهند که تزریق کورتیکواستروئید (که بعضاً به عنوان “کورتیزون” (کورتون) شناخته می‌شود) مستقیماً در اطراف اعصاب نخاعی، ممکن است مفید باشد. این یک روش خاص است. این تزریق‌ها بسیار ایمن هستند، اما تصمیم به انجام این روش فقط باید بعد از گفتگو و مشورت با پزشک گرفته شود.
• بلوک انتخابی ریشه عصب (SNRB) تزریقی است که فقط یک عصب را درمان می‌کند. اغلب، تزریق‌های اپیدورال و بلوک‌های انتخابی ریشه عصبی تحت کنترل تصاویر رادیوگرافی اشعه ایکس انجام می‌شوند تا مطمئن شوند دارو دقیقاً در همان جایی که نیاز است تزریق می‌شود.

بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر با درد غالب در کمر

سه درمان عمده برای بیمارانی که بیشتر کمر درد دارند و نه درد سیاتیک وجود دارد:

ورزش

اصلی‌ترین روش درمان کمردرد، یک برنامه تمرینی خانگی مناسب جهت افزایش قدرت عضلات شکم، قدرت عضلات کمر و انعطاف‌پذیری است. تئوری‌های بسیاری وجود دارد که ثابت می‌کنند که تمرین‌های ورزشی بهترین درمان هستند. یک متخصص فیزیوتراپی که دوره‌های لازم را برای مراقبت از کمر و بیماری‌های آن دیده است، یک برنامه‌ی شخصی شده‌ای را برای یک دوره‌ی یک تا سه هفته‌ای با بیمار طراحی می‌کند. قدرت خوب شکم، کلید داشتن کمری سالم است، بنابراین مهم است که بیمار این تمرینات را برای همیشه ادامه دهد.

داروهای ضدالتهاب (NSAIDs) 

این داروها معمولاً به عنوان داروهای آرتروز گفته می شوند. بیمار می‌بایست سه تا چهار هفته این داروها را مصرف کند تا امتحان کند که آیا بهبود می‌یابد با خیر، زیرا مدتی طول می‌کشد تا این داروها کاملاً تأثیر بگذارند. داروهای ضدالتهابی انواع زیادی دارند و هر فرد احتمالاً می‌تواند یکی یا دو مورد از آن‌ها را برای خود مؤثر بیابد.

استفاده از بریس

 اگر علائم به مدت طولانی ادامه یابد و ورزش و NSAID ها شرایط را بهبود نبخشند، می‌توان از یک بریس یا کمربند طبی استفاده کرد تا پشتیبانی و محافظت بیشتری برای دیسک آسیب دیده حاصل شود کند. هنگامی که از یک برنامه ورزشی مناسب برای تقویت شکم استفاده می‌شود، یک بریس ممکن است به فرد اجازه دهد تا با درد کمتری این فعالیت‌ها را انجام دهد. برای انجام فعالیت‌های سنگین‌تر، بیمار باید بریس‌هایی را انتخاب کند که به اندازه کافی راحت باشند و بتوان آن‌ها را به مدت چند ساعت به‌طور مداوم بپوشد.

درمان جراحی برای بیماران با درد پای غالب

20٪ افرادی که بعد از حداقل چهار تا شش هفته درمان غیر جراحی به درمان پاسخ نمی‌دهند و معدود افرادی که مشکلات خاصی دارند ممکن است بتوانند با انجام عمل جراحی مانند میکرو دیسککتومی بهبود یابند: یعنی جراحی میکروسکوپی جهت برداشتن پارگی دیسک برای رفع فشار بر روی عصب فشرده شده. نشانه‌های نیاز به این جراحی شامل موارد زیر می‌شود:

• درد شدید پا.
• MRI، یک دیسک پاره شده‌ای را نشان می‌دهد که عصبی را فشرده کرده است که با توزیع درد پا مطابق است.
• تست عصب با کشش آن (“سیگنال تنش ریشه عصبی”) باعث تولید درد در پا می‌شود.
• هیچ عاملی وجود ندارد که جراحی را برای بیمار خطرناک کند.
• بدتر شدن تدریجی عملکرد عصب مانند از دست دادن عملکرد صحیح روده یا مثانه.

روش جراحی: میکرودیسکتومی

این عمل معمولاً یک تا دو ساعت طول می‌کشد و در 95٪ از موارد، نتایج خوب یا عالی از این عمل به دست می‌آید. درد پا بلافاصله پس از عمل از بین نمی‌رود، اما به‌تدریج طی چند هفته از بین خواهد رفت.

• در این عمل از بی‌حسی عمومی استفاده می‌شود و به‌محض خواب کردن بیمار، او را در حالت رو به شکم یا زانو زده در یک چهارچوب مخصوص جراحی قرار می‌دهند.
• یک برش کوچک مستقیماً درست بر روی ناحیه‌ی دیسک ایجاد می‌شود و سپس برای یافتن عصب فشرده‌شده از میکروسکوپ استفاده می‌شود و آن را کنار می‌زنند تا قسمت پاره شده دیسک دیده و سپس برداشته شود. فقط قسمت پاره شده و تکه‌های جدا شده از یک سوراخ حدوداً نیم اینچی خارج می‌شوند.
• فضای اطراف عصب به طور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مطمئن شوند که هیچ قطعه‌ای از دیسک همچنان عصب را فشرده نمی‌کند.
• سرانجام، با استفاده از محلول‌های آنتی‌بیوتیکی، دیسک و محل برش شسته می‌شود تا احتمال عفونت کاهش یابد. از بخیه قابل جذب برای بستن برش استفاده می‌شود به‌طوری‌که دیگر بعداً هیچ بخیه‌ای وجود نخواهد داشت که باید برداشته شود.

چه عوارضی ممکن است رخ دهد؟

همه جراحی‌ها خطراتی را با خود همراه دارند، اما عوارض ناشی از این روش جراحی اندک است. با این وجود بیمار باید قبل از تصمیم گیری برای انجام جراحی، درباره خطرات احتمالی این عمل با پزشک مشورت داشته باشد.

تشکیل بافت اسکار (احتمال 5٪)

هنگامی که این عمل جراحی با شکست مواجه شود، این شکست ناشی از رشد بیش از حد بافت اسکار در اطراف عصب می‌باشد. در بیشتر افراد، بافت زخمی در ناحیه‌ای که یک عمل جراحی انجام شده است ایجاد می‌شود، اما به دلایل نامعلوم، برخی افراد دچار اسکار بیش از حدی می‌شوند که عصب را احاطه کرده و آن را تحریک می‌کند. این عارضه می‌تواند در امتداد عصب نخاعی در داخل کانال نخاعی یا جایی که عصب از ستون فقرات خارج می‌شود تشکیل شود.

نشت مایع نخاعی (تقریباً 1٪)

 مایع نخاعی، طناب نخاعی را شستشو می‌دهد و درون کیسه‌ای به نام dura mater وجود دارد. گاهی اوقات بافت اسکار بین این کیسه و دیسک پاره شده شکل می‌گیرد. هنگامی که جراح در جستجو یا از بین بردن دیسک پاره شده است، ممکن است سوراخی در حفره ایجاد شود و باعث نشت مایعات نخاعی شود. هنگام نشت مایعات نخاعی، آن سوراخ ایجاد شده بلافاصله ترمیم می‌شود. گاهی اوقات لخته خونی مصنوعی اضافه می‌شود تا پوشش و به‌نوعی مهروموم در اطراف ترمیم ایجاد شود. معمولاً بیمار 24 ساعت به حالت صاف نگه داشته می‌شود تا اجازه داده شود که سوراخ قبل از ازسرگیری روند طبیعی بهبودی بهبود یابد.

آسیب عصبی در عمل جراحی (احتمال بیشتر از 1%)

عصبی که توسط دیسک پاره شده فشرده شده است، می تواند بسیار شکننده باشد. یک حرکت دادن عصب برای رسیدن به دیسک پشت آن ممکن است باعث آسیب دیدن این عصب شکننده شود. خوشبختانه، این امر مانند سایر آسیب‌های جراحی به عصب، بسیار نادر است.

خونریزی (امری نادر)

 خونریزی یک عارضه نادر است. افرادی که خون آن‌ها به طور نرمال لخته نمی‌شود در معرض خطر بیشتری دارند. رگ‌های خونی بزرگ واقع در جلوی ستون فقرات ممکن است هنگام خارج کردن مواد دیسک از داخل دیسک آسیب ببینند. این امر بسیار نادر است (شاید یک در ده هزار مورد) و برای ترمیم عروق خونریزی کننده، جراحی فوری شکم باید انجام بگیرد.

عود (7٪)

 اگرچه این امر از نظر تکنیکی یک عارضه جراحی محسوب نمی‌شود، اما حدود هفت درصد احتمال دارد که دوباره همان دیسک پاره شود، به احتمال زیاد در شش هفته اول بعد از عمل وقتی سوراخ ایجاد شده در ناحیه حلقه‌ی دیسک در حال بهبودی است. حتی بعد از شش هفته، دیسک همچنان مستعد آسیب است. به همین دلیل است که حداکثر وزنی که باید یک بیمار به مدت شش هفته پس از عمل می‌تواند بلند کند 4 تا 6 کیلوگرم است.

 تمرینات تقویت کننده‌ی عضلات شکم برای تمام طول زندگی توصیه می‌شود، زیرا عضلات قوی شکم تضمین خوبی برای جلوگیری از عود مشکلات دیسک می‌باشند.