علت و درمان گرفتگی، اسپاسم و خشکی عضلات ران پا

گرفتگی پا یک عارضه معمول و بی‌ضرر است که در آن ماهیچه‌های پا به طور ناگهانی به حالت اسپاسم (اشباع) در می‌آیند و دردناک می‌شوند. این اتفاق معمولاً در منطقه ساق پا رخ می‌دهد و ممکن است در مناطق دیگر پا مانند روی پا و ران نیز اتفاق بیفتد. پس از بهبود گرفتگی پا، ممکن است در پاهایتان به مدت چند ساعت درد احساس کنید. تقریباً سه چهارم موارد گرفتگی پا در شب و در زمان خواب اتفاق می‌افتد.

علائم گرفتگی عضلات پا

گرفتگی واقعی

این نوع گرفتگی آن چیزی است که در هنگام گرفتگی عضلات پا، مردم تصور می‌کنند. گرفتگی‌های واقعی شایع‌ترین نوع گرفتگی بوده و بر عضلاتی که با هم کار می‌کنند اثر می‌گذارند. گرفتگی‌های واقعی بر اثر جراحت یا تمرینات ورزشی شدید به وجود می‌آیند. این نوع گرفتگی‌ها در برخی موارد در هنگام استراحت نیز ایجاد می‌شوند که به آن گرفتگی‌های شبانه گفته می‌شود.

تتانی (Tetany)

اسپاسم و گرفتگی عضلات ممکن است به دلیل پایین بودن سطح کلسیم و منیزیم بدن به وجود آیند. این نوع از گرفتگی باعث سوزن سوزنی شدن یا بیحسی پا شده و درد آن مشابه گرفتگی‌های واقعی عضلات است.

انقباضات

مانند گرفتگی‌های واقعی عضلات بوده اما زمان آن‌ها طولانی‌تر است. در هنگام انقباض، عضلات سفت شده و عصب‌ها غیرفعال می‌شوند.

گرفتگی دیستونیک عضلات

علائم گرفتگی پا به اندازه گرفتگی‌های واقعی شایع نیستند، گرفتگی‌های دیستونیک زمانی اتفاق می‌افتند که عضلاتی که قبلاً منقبض نشده، منقبض می‌شوند. گرفتگی‌های دیستونیک اغلب به دلیل انجام حرکت‌های تکراری اتفاق می‌افتند.

چه مواقعی گرفتگی عضلات رخ می‌دهد

تحقیقات نشان می‌دهد که:

• سه‌چهارم مردم فقط در هنگام شب دچار گرفتگی عضلات می‌شوند.
• یک‌پنجم مردم هم در طول شب و هم در هنگام روز دچار گرفتگی عضلات می‌شوند.
• یک چهاردهم افراد فقط در هنگام روز دچار گرفتگی عضلات می‌شوند.

علل گرفتگی عضلات پا چیست؟

علل گرفتگی عضلات پا در برخی موارد ناشناخته است (آیدیوپاتیک). در برخی دیگر از موارد، ممکن است بیماری‌های زمینه‌ای با دلایل قابل ‌شناسایی دیگر باعث گرفتگی عضلات شود.

گرفتگی‌های آیدیوپاتیک عضلات پا

با این که دلایل گرفتگی‌های آیدیوپاتیک پا هنوز ناشناخته است، برخی از فرضیات درد مورد علل ابتلا به گرفتگی‌های آیدیوپاتیک وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• فعالیت‌های عصبی غیرعادی در هنگام خواب که باعث گرفتگی عضلات پا می‌شود.
• زمانی که عضلات در هنگام فعالیت‌هایی مانند تمرینات ورزشی، زیاد کشیده شده که ممکن است باعث گرفتگی عضلات در زمان‌های خاصی شود.
• قطع ناگهانی خون‌رسانی به عضلات آسیب‌دیده

گرفتگی‌های ثانویه پا

گرفتگی‌های ثانویه پا که به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای یا عوامل قابل ‌تشخیص دیگر ایجاد می‌شوند. برخی از این دلایل عبارتند از:

• بارداری: وزن اضافی در دوران بارداری می‌تواند باعث کشیدگی عضلات پا شود و آن‌ها را مستعد گرفتگی و اسپاسم کند.
• تمرینات ورزشی: گرفتگی‌های پا اغلب پس از انجام تمرینات ورزشی اتفاق می‌افتد.
• بیماری‌های نورولوژیکی (بیماری‌هایی که بر عصب‌ها در عضلات پا تأثیر می‌گذارند): برای مثال بیماری‌های حرکتی، عصبی یا نوروپاتی محیطی
• بیماری‌های کبدی: اگر کبد شما از کار بیفتد، سموم در خون جمع شده و باعث ایجاد اسپاسم و گرفتگی عضلات می‌شود.
• عفونت: برخی از انواع عفونت‌های باکتریایی مانند کزاز می‌تواند باعث گرفتگی و اسپاسم عضلات شود.
• سموم: در برخی از افراد، زیاد بودن سطح سموم در خون مانند سرب و جیوه می‌تواند باعث گرفتگی و اسپاسم عضلات شود.
• کم‌آبی: در برخی از افراد، کم‌آبی در بدن می‌تواند باعث کاهش نمک خون و گرفتگی و اسپاسم عضلات شود.

دارو

برخی از داروها در تعداد کمی از افراد باعث گرفتگی و اسپاسم عضلات می‌شود. این داروها عبارتند از: داروهای ادرارآور، استاتین ها، رالوگزیفن، نیفدیپین و اسید نیکوتینیک.

چه کسانی در معرض ابتلا به گرفتگی عضلات پا هستند؟

دو گروه از مردم بیش از سایرین در معرض ابتلا به گرفتگی عضلات پا هستند:

• بزرگسالان بیش از 60 سال: تصور بر این است که حدود یک‌سوم از افراد بالای 60 سال به گرفتگی عضلات پا دچار می‌شوند؛ حدود 40 درصد از این افراد سه مرتبه یا بیشتر در هفته دچار این عارضه می‌شوند.
• زنان باردار: حدود یک‌سوم زنان باردار دچار گرفتگی عضلات پا می‌شوند. معمولاً در اواخر دوران بارداری (هفته 27 ام) این عارضه بیشتر اتفاق می‌افتد.

البته، افراد در هر سنی حتی کودکان نیز ممکن است دچار گرفتگی عضلات پا شوند. هم مردان و هم زنان به طور مساوی در معرض اسپاسم عضلات قرار دارند.

درمان گرفتگی و اسپاسم عضلات پا

گرما و سرما

از گرما در ناحیه آسیب‌دیده استفاده کنید. گرما می‌تواند عضلات را شل کرده و گردش جریان خون را افزایش دهد. از یک حوله گرم، جوراب برنج، پد گرم‌کننده الکتریکی یا بطری آب گرم استفاده کنید.

ماساژ

از یک حوله یا بند کششی بافته شده برای کمک به صاف کردن عضله گرفته شده به خصوص در عضلات همسترینگ استفاده کنید.

کشش

برای انجام کشش عضلات ساق پا، می‌توانید در حالی که نیمی از پاهایتان روی یک پله قرار دارد، ایستاده و پاشنه‌ها را در لبه پله قرار دهید. سپس به آرامی پاشنه‌ها را به سمت پایین ببرید تا زیر سطح پله قرار بگیرند. این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس پاشنه‌ها را بالا ببرید تا به نقطه آغاز برسند. این حرکت را چندین بار تکرار کنید.

• اگر گرفتگی عضلات در کف پا یا عضلات ساق پا اتفاق افتاد، با فشار، انگشتان پا را به سمت سر خود آورده و در همین حالت نگه دارید تا گرفتگی برطرف شود. با این کار تنش کاهش یافته و عضلات شل می‌شوند. ممکن است نیاز باشد که شما بنشینید و به سمت جلو خم شده و انگشتان پا را به کمک دستان خود بکشید.
• اگر گرفتگی در پشت ران‌ها اتفاق افتاد، در رختخواب دراز بکشید و کمر خود را خم کنید، خود را با کمک ساعدها نگه دارید و این حالت خمش را تا زمانی که عضلات گرفته آزاد شده و شل شوند ادامه دهید. این حالت را تا زمانی که گرفتگی عضلات پشت ران رفع شود ادامه دهید.

دارو

در مواردی که گرفتگی پا مدت زیادی باقی می‌ماند و انجام حرکات ورزشی تأثیر قابل توجهی در بهبود آن ندارد، معمولاً نیاز به استفاده از داروها وجود دارد.

پیشگیری از گرفتگی عضلات پا

اگر چه ممکن است گرفتگی‌های شبانه عضلات پا شما را غافلگیر کند اما می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. کارهای زیر می‌تواند به شما در پیشگیری از گرفتگی عضلات کمک کند:

1. سطح آب بدن خود را حفظ کنید: در طول روز به اندازه کافی آب و مایعات دیگر بنوشید تا شما را در برابر کم‌آبی بدن حفظ کند.
2. قبل از خوابیدن تمرینات کششی انجام دهید: اگر شما در خواب دچار گرفتگی عضلات پا می‌شوید، یک روش خوب که می‌تواند به شما در کاهش بروز این عارضه در هنگام خواب کمک کنید انجام حرکات کششی قبل از خوابیدن است.
3. ورزش‌های سبک انجام دهید: تمرین با استفاده از دوچرخه‌های ثابت برای چند دقیقه قبل از خوابیدن می‌تواند در پیشگیری از بروز گرفتگی عضلات پا در هنگام خواب مؤثر باشد.
4. پوشش‌های اطراف پا را آزاد کنید: بندها و پوشش‌های اطراف پا را در هنگام خواب شل کرده یا باز کنید. اگر برنامه‌های خود مراقبتی برای درمان گرفتگی‌های عضلات پا مؤثر واقع نشد از مسکن‌هایی مانند استامینوفن (تایلنول) کمک بگیرید.

5. از کفش‌های مناسب استفاده کنید: استفاده از کفش‌های مناسب می‌تواند در کاهش گرفتگی عضلات پا مفید باشد.
6. حرکات کششی که باید قبل و بعد از تمرینات ورزشی انجام شود. این حرکات برای گرم کردن عضلات قبل از شروع ورزش و برای شل کردن عضلات پس از پایان تمرینات انجام می‌شود، با این حرکات احتمال بروز گرفتگی عضلات ساق پا کاهش می‌یابد. سعی کنید قبل از خواب تمرینات ورزشی را انجام ندهید. هرگز به یکباره تمرین و ورزش را شروع نکنید یا بیش از حد ورزش نکنید.
7. غذاهای سرشار از پتاسیم مصرف کنید: اگر شما دچار گرفتگی عضلات می‌شوید و فکر می‌کنید که این گرفتگی به دلیل کم‌آبی بدن است، سعی کنید غذاهایی مصرف کنید که الکترولیت بدن شما را افزایش دهد.