علت، علائم و درمان بیماری پارکینسون با طب فیزیکی و توانبخشی

بیماری پارکینسون اشاره به یک مجموعه گسترده از مشکلات عصبی داشته که در اصطلاح به آن‌ها اختلالات حرکتی از مبدا (motor system disorders) گفته می‌شود. در حقیقت بیماری پارکینسون به سیستم عصبی مرکزی بدن حمله کرده و باعث کاهش توانایی مغز برای انجام حرکت‌های هماهنگ می‌شود. این شرایط باعث حرکت‌های غیرارادی در بیمار و در نهایت ایجاد احساس زندانی شدن برای بیمار در بدن خود خواهد شد. توجه داشته باشید پارکینسون یک بیماری نادر است و از هر 300 نفر تقریباً یک نفر به آن مبتلا می‌شود.

علائم بیماری پارکینسون

• لرزش: رایج‌ترین علامت ابتلا به پارکینسون در مراحل اولیه آن مربوط به لرزش است. این عارضه اغلب در نقاط بسیار محدود همچون یک انگشت یا یک دست آغاز می‌شود. اما با گذشت زمان این مشکل در کل دست پخش شده و می‌تواند در لب‌ها، پاها، یا زبان نیز مشاهده گردد.
• کندی حرکت: که با آهسته شدن حرکت‌های روزانه برای فرد همراه است.
• بی‌حرکتی: که با خشک شدن عضلات همراه است. این مشکل اغلب از ناحیه پاها و گردن آغاز می‌شود. به این ترتیب عضلات این نواحی بدن به‌شدت سفت می‌شوند. هنگامی که این مشکل عضلات ناحیه صورت را تحت تاثیر قرار دهد، ظاهر صورت فرد حالت خیره شدن پیدا خواهد کرد.
• مشکلات گوارش: در این حالت توانایی هضم غذا کاهش یافته و به این ترتیب سطح انرژی بدن کم می‌شود. همچنین این شرایط احتمالاً با ایجاد یبوست برای فرد همراه خواهد بود.
• افسردگی: ابتلا به پارکینسون می‌تواند باعث تغییرات شیمیایی در مغز شده و باعث ایجاد حالت افسردگی برای فرد شود. این شرایط می‌تواند یکی از علائم اولیه هشدار دهنده در ارتباط با ابتلا به پارکینسون باشد.
• کاهش فشار خون: این شرایط می‌تواند با گیج شدن فرد و غش کردن وی همراه باشد.
• حساسیت به دما: افراد مبتلا به این بیماری ممکن است به دما حساس شده و احساس گرگرفتگی یا تعریق زیاد داشته باشند.
• ناراحتی در ناحیه پا: برخی افراد در نتیجه این بیماری احساس سوزش و گرفتگی در عضلات پاهای خود پیدا خواهند کرد.
• مشکلات مربوط به حفظ تعادل: در نتیجه ابتلا به این بیماری فرد با از دست دادن هماهنگی بین عضلات و نیز کاهش قدرت تعادل خود مواجه شده و این شرایط می‌تواند خطر زمین خوردن فرد را افزایش دهد.

با گذشت زمان، علائم ایجاد شده به خاطر ابتلا به پارکینسون در بدن بیمار به‌سادگی برای سایرین قابل تشخیص خواهد بود. به این ترتیب فرد با لرزش مداوم اندام‌ها، ایجاد خمیدگی در وضعیت بدن، حرکت آهسته در اعضای بدن و خیره شدن به یک فضای خالی مواجه خواهد شد.

علت ابتلا به بیماری پارکینسون

با وجودی که دلیل اصلی ابتلا به بیماری پارکینسون هنوز شناخته شده نیست، برخی عوامل به‌طور مشخص دارای رابطه خاص با ابتلا به این بیماری هستند. برخی از مهم‌ترین این عوامل به شرح زیر هستند:

• افزایش سن: این بیماری معمولاً در سنین بالا در بین افراد مشاهده می‌شود. به این ترتیب با افزایش سن خطر ابتلا به این بیماری نیز به‌طور مشخص افزایش پیدا می‌کند.
• جنسیت: مردان بیشتر از زنان به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند. دلیل ایجاد این شرایط می‌تواند به خاطر این باشد که مردان بیشتر از زنان در معرض عوامل خطر همچون مواد سمی یا وارد شدن آسیب به ناحیه سر قرار دارند.
• سابقه فامیلی: ابتلای یک یا چند عضو نزدیک از اعضای خانواده به این بیماری می‌تواند احتمال ابتلای فرد به این بیماری را تا حدودی افزایش دهد.
• کاهش سطح استروژن: پس از یائسگی افرادی که از درمان جایگزینی و تنظیم هورمون استفاده نمی‌کنند و نیز افرادی که هیسترکتومی (hysterectomies) انجام داده‌اند، به‌طور مشخص در معرض ریسک بالاتر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.
• کشاورزی: قرار گرفتن در معرض مواد سمی همچون مواد آفت‌کش یا علف‌کش می‌تواند فرد را در معرض ابتلا به بیماری پارکینسون قرار دهد. به این ترتیب افرادی که فعالیت‌های کشاورزی انجام می‌دهند، به خاطر قرار گرفتن در معرض این مواد سمی بیشتر از سایر افراد به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند.
• عوامل ژنتیک: ژن آلفا سینوسلین (alpha- synuclein) می‌تواند نقش کلیدی در احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون داشته باشد.
• کاهش سطح ویتامین B: تحقیقات انجام شده توسط محققان نشان می‌دهد افرادی که با فقر ویتامین B مواجه بوده‌اند، به احتمال بیشتر دچار علائم شدید بیماری پارکینسون در مقایسه با افرادی می‌شوند که سطح ویتامین B بدن آن‌ها مناسب بوده است.
• وارد شدن آسیب به سر: تحقیقات نشان می‌دهد بین وارد شدن آسیب به سر، گردن، یا ناحیه بالای ستون فقرات و ابتلا به بیماری پارکینسون رابطه مشخص وجود دارد.

تشخیص ابتلا به بیماری پارکینسون

در مراحل اولیه بیماری پارکینسون، زمانی که علائم بیماری محدود هستند، تشخیص ابتلا به آن به‌سختی امکان‌پذیر است. به همین دلیل، ابتلای افراد جوان‌تر به این بیماری معمولاً تا زمانی که بیماری در سنین بالاتر پیشرفت کند، قابل تشخیص نیست. روش‌های مختلفی برای تشخیص بیماری پارکینسون استفاده می‌شود، از جمله آزمایش ژنتیک، آزمایش بویایی و سیستم خودآگاه، آزمایش عصبی فیزیکی و تصویربرداری عصبی. این روش‌ها به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا تشخیص دقیق‌تر و قطعی‌تری برای بیماری پارکینسون ارائه دهند.

درمان بیماری پارکینسون

با وجودی که تاکنون درمان مشخصی برای این بیماری پیدا نشده است، افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند از روش‌های مختلف برای بهبود کیفیت زندگی خود استفاده کنند. این روش‌ها شامل مصرف دارو و عمل جراحی است. سایر روش‌های قابل استفاده در هنگام ابتلا به این بیماری شامل ایجاد تغییر در سبک زندگی و استفاده از روش‌های درمان فیزیکی و گفتاردرمانی است.

مصرف دارو

یکی از اولین روش‌های درمان پیشنهاد شده توسط پزشک برای بیماران مبتلا به پارکینسون تجویز دارو است. امروزه انواع مختلفی از این داروها برای بیمار استفاده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:

• لوودوپا (levodopa)
• سگلاین (segeline)
• داروهای آنتی‌کولینرژیک (anticholigernic): این داروها پالس‌های عصبی را مسدود کرده و حرکت عضلات را کنترل می‌کنند.

روش‌های درمان جایگزین

در طول سال‌های گذشته، روش‌های درمان جایگزین برای بسیاری از بیماری‌ها معرفی شده و برخی از آن‌ها به طور تدریجی از بین رفته‌اند. بعضی از این درمان‌ها تنها برای مدت زمان محدودی استفاده شدند و سپس از بین رفتند. در عوض، برخی درمان‌های دیگر با گذشت زمان، تأیید علمی بیشتری دریافت کرده و قبولیت عمومی بیشتری پیدا کرده‌اند. به طور کلی، فرآیند معرفی و رواج روش‌های درمان جایگزین یک فرآیند آزمون و خطا است.

اگرچه بیشتر درمان‌های جایگزین بی‌خطر هستند، اما برخی درمان‌های گیاهی ممکن است با سایر داروهای شیمیایی تداخل داشته باشند یا اختلال ایجاد کنند. به همین دلیل، قبل از استفاده از این درمان‌ها، مشورت با پزشک معالج الزامی است. پزشک می‌تواند شما را درباره استفاده از درمان‌های جایگزین راهنمایی کند و اطمینان حاصل کند که هماهنگی مناسبی با داروهای دیگری که استفاده می‌کنید، حفظ می‌شود.

به این ترتیب، مهم‌ترین روش‌های درمان جایگزین برای بیماری پارکینسون به شرح زیر هستند:

• تمرین‌های حرکتی: بیماری پارکینسون بر توانایی حرکتی بدن تاثیر می‌گذارد. به هر حال تمرین‌های حرکتی می‌توانند به عضلات بدن برای حفظ قدرت و قابلیت انعطاف‌پذیری و توانایی حرکتی عضلات کمک کنند. توجه داشته باشید انجام تمرین‌های حرکتی باعث توقف پیشرفت بیماری پارکینسون نمی‌شود، اما در عمل می‌تواند هماهنگی بین عضلات را افزایش داده و از سفت شدن عضلات جلوگیری کند.
• آب درمانی: آب درمانی به تمرین‌ها یا ورزش‌هایی اشاره دارد که به صورت کنترل شده و تحت نظارت در محیط آب و معمولاً استخر انجام می‌شود. به این ترتیب آب درمانی شامل انجام تمرین‌های حرکتی با استفاده از روش‌های مشخص در استخر یا محیط آب است. آب درمانی می‌تواند به افراد بیمار در ارتباط با مشکلات قلبی عروقی کمک کرده، آسیب‌های جزئی و بیماری‌های حاد همچون پارکینسون را تحت کنترل قرار دهد. حتی بیمارانی که از وضعیت سلامت بهتر برخوردار بوده و فعالیت‌های ورزشی انجام می‌دهند، سعی می‌کنند با استفاده از این روش‌ها قدرت تحمل و پایداری عضلات خود را افزایش داده و در هنگام مواجه شدن با آسیب‌دیدگی‌ها، توان‌بخشی لازم را بر روی عضلات انجام دهند.
• ماساژ: با وجودی که ماساژ نمی‌تواند علائم بیماری را به‌طور مستقیم درمان کند، اما این روش می‌تواند به کاهش برخی از مشکلات مربوط به سفت شدن عضلات در بیماران مبتلا به پارکینسون کمک موثر نماید.
• تحریک مغناطیسی مغز: تحریک مغناطیسی مغز (TMS) یکی از روش‌هایی است که برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون در مواردی که علائم بیماری خفیف تا متوسط باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این درمان معمولاً به همراه سایر روش‌های درمان برای بیماری پارکینسون استفاده می‌شود.
• امواج مافوق صوت: ابتلا به بیماری پارکینسون می‌تواند باعث تشکیل ندول (گره) و سفت شدن بافت در محل‌های مختلف بدن همچون ناحیه پایین شکم یا بالای ران شود. به این ترتیب ایجاد این شرایط می‌تواند وارد کردن سوزن را به بدن دشوار کرده و بر فرآیند جذب دارو نیز تاثیر داشته باشند. به هر حال نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد استفاده از امواج مافوق صوت می‌تواند به درمان موفقیت‌آمیز این ندول‌ها (گره‌ها) و بخش‌های سفت شده بافت کمک کند.

پیشگیری

پیشگیری بهترین روش برای دوری از بیماری پارکینسون است. به این ترتیب افراد مختلف می‌توانند از روش‌های زیر برای حداقل کردن خطر ابتلا به بیماری استفاده کنند:

• مصرف سبزیجات تازه و خام

مطالعات انجام شده نشان می‌دهد مصرف مقادیر غیر کافی ویتامین B که به عنوان اسید فولیک شناخته می‌شود، در عمل می‌تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد. در حقیقت معمولاً بیان می‌شود مصرف سبزیجات تازه و خام یک منبع عالی برای تامین اسید فولیک مورد نیاز بدن است و افراد می‌توانند به‌سادگی بخش زیادی از این مواد را در رژیم غذایی خود اضافه کنند.

• اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها و حلال‌های پتروشیمی

قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها می‌تواند با ابتلا به بیماری پارکینسون ارتباط داشته باشند. علاوه بر این، تماس داشتن با حلال‌های پتروشیمی همچون رنگ و چسب نیز می‌تواند تاثیر مشابه در ارتباط با ابتلا به این بیماری داشته باشد. به منظور اجتناب از این شرایط در هنگام مه‌آلود شدن هوا یا ایجاد گرد و غبار سعی کنید در خانه بمانید تا مقدار زیادی از این مواد به بدن شما وارد نشود. همچنین در هنگام رنگ کردن اتاق‌ها در خانه، از رنگ‌های دارای سطح فراریت پایین استفاده کرده و از باز بودن پنجره‌ها و تهویه مناسب مطمئن شوید.

• اجتناب از مصرف زیاد آهن

انتخاب یک رژیم غذایی سرشار از آهن می‌تواند فرد را در معرض ریسک بالای ابتلا به بیماری پارکینسون قرار دهد. بالا رفتن سطح آهن در بدن از طریق مصرف مکمل‌های آهن همچنین می‌تواند باعث ابتلای فرد به هموکروماتوز (hemochromatosis) شود که یکی از رایج ترین بیماری‌های ارثی است.

• اجتناب از مصرف زیاد منگنز

 مصرف زیاد منگنز می‌تواند مشابه مصرف زیاد آهن بوده و باعث وارد شدن آسیب به بخش‌های مختلف بدن شود. در حقیقت افزایش مقدار منگنز در بدن می‌تواند مقدار سروتونین و دوپامین را کاهش داده و میزان زیاد منگنز اغلب در افراد دچار اختلالات یادگیری یا رفتار تهاجمی مشاهده می‌شود. هر چند این شرایط می‌تواند به صورت بالقوه باعث ایجاد مشکلات جدی برای فرد شود، جامعه پزشکی به مقدار کافی توجه مناسب به احتمال مسمومیت با این ماده ندارد.