تورم زانو به دلیل تجمع مایعات اضافی در اطراف مفصل زانو رخ می‌دهد و پزشکان به آن افیوژن مفصل زانو یا آب‌آوردگی زانو می‌گویند. علل تورم زانو ممکن است شامل ضربه، صدمات شدید و یا شرایط و بیماری‌های زمینه‌ای باشد. برای تشخیص علت تورم، پزشک ممکن است نیاز به انجام نمونه‌برداری از مایع زانو داشته باشد تا هر گونه عفونت، بیماری یا آسیب را تشخیص دهد. تخلیه یک مقدار از این مایع همچنین می‌تواند به کاهش درد و سفتی مرتبط با تورم کمک کند. پس از تشخیص علت اصلی تورم زانو، درمان مناسب آغاز خواهد شد.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#93beff”]
در صورت بروز درد و تورم در زانو برای بیش از چند روز، از خوددرمانی بویژه در مواردی که علت اصلی درد و تورم مشخص نیست، اجتناب کنید. شما می‌توانید به منظور تشخیص دقیق و پیشگیری از بروز شرایط زمینه‌ای جدی‌تر با متخصصین ما دیدار کنید.
متخصصین ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توان‌بخشی دکتر پورقاسمیان پس از انجام روش‌های مختلف جهت تشخیص علت آب آوردن زانو فورا اقدام به درمان این مشکل با استفاده از تکنیک های موثر طب فیزیکی (از جمله تزریق‌ها، ماساژ، اوزون تراپی و …) می‌کنند. در صورت التهاب زیاد، ابتدا با استفاده از تزریق، آب زانو را تخلیه کرده و سپس با روش‌های طب فیزیکی درد و سوزش آن را درمان خواهند کرد.
مشاورین و دستیاران ما همواره آماده پاسخگویی به پرسش‌های شما در زمینه روش‌های درمانی بکار رفته در این کلینیک می‌باشند. جهت اطلاع از ساعات کار کلینیک و نیز رزرو نوبت می‌توانید با ما از طریق شماره 03132372301 تماس حاصل فرمایید.[/alert]
علل بروز مشکل
انواع بسیاری از مشکلات اعم از صدمات ناشی از ضربه، بیماری‌ها و مشکلات دیگر می‌توانند علت تورم زانو باشند.
جراحت
وارد آمدن آسیب به هر بخشی از زانو می‌تواند علت تجمع مایع مفصلی بیش از حد در آن باشد. صدماتی که می‌توانند باعث تجمع مایع در داخل و اطراف مفصل زانو شوند، عبارتند از:
- پارگی رباط صلیبی، بویژه رباط صلیبی قدامی
- پارگی مینیسک زانو
- التهاب ناشی از استفاده‌ی بیش از حد
- شکستگی استخوان
بیماری‌ها
بیماری‌ها و شرایط زمینه‌ای که می‌توانند منجر به تجمع مایع در داخل و اطراف مفصل زانو شوند، عبارتند از:
- آرتروز زانو
- روماتیسم مفصلی
- عفونت
- نقرس زانو
- شبه نقرس
- تورم کیسه‌های مفصلی
- کیست
- تومور
عوامل خطرساز
- سن: احتمال بروز تورم و آب‌آوردگی زانو، با آرتروز در ارتباط است که خطر بروز این مشکل نیز با افزایش سن، افزایش می‌یابد.
- ورزش: افرادی که در ورزش‌های درگیر با خم و راست کردن زانو مانند بسکتبال، مشارکت دارند، بسیار در معرض ابتلا به انواع مختلف جراحات زانو که می‌توانند به تورم منجر شوند، قرار دارند.
- چاقی: اضافه وزن، فشار بیشتری را بر مفصل زانو وارد می‌کند، این بار بیش از حد، بر مفصل و بافت زانو تحمیل شده و باعث فرسایش زانو و تورم آن میشود. چاقی خطر ابتلا به آرتروز را نیز افزایش می‌دهد و همانطور که قبلا نیز به آن اشاره شد، این عارضه یکی از علل رایج تورم زانو است.
علائم
علائم و نشانه‌های عمده‌ی آب‌آوردگی زانو عبارتند از:
- تورم: نواحی اطراف کاسه‌ی زانوی آسیب‌دیده، بویژه زمانیکه در مقایسه‌ی با زانوی طبیعی قرار بگیرد، به طرز محسوسی متورم دیده میشود.
- سفتی زانو: تجمع مایعات اضافی در مفصل زانو می‌تواند از خم و راست کردن کامل پا جلوگیری کند.
- زانو درد: بسته به علت آب‌آوردگی زانو، ممکن است زانو بسیار دردناک باشد تا حدی که تحمل وزن بروی آن بسیار دشوار و یا حتی غیرممکن میشود.
عوارض
تورم زانو می‌تواند به ایجاد عوارضی منجر شود، این عوارض عبارتند از:
- از دست رفتن عضلات: مایع جمع شده در زانو می‌تواند بر عملکرد عضلات تأثیر گذار باشد و منجر به تضعیف و آتروفی عضلات ران شود.
- کیسه‌ای پر از مایع (کیست بیکر): تجمع مایع در زانو می‌تواند به شکل‌گیری یک کیست بیکر در پشت زانو منجر شود. یک کیست بیکر متورم می‌تواند بسیار دردناک باشد، لیکن معمولاً با یخ‌گذاری و فشرده سازی بهبود می‌یابد. در صورتی که تورم شدید باشد، ممکن است به تخلیه‌ی مایع نیاز شود (آسپیراسیون کیست).
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که هر کدام از موارد زیر برای شما به وجود آمد، حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- اقدامات مراقبتی و داروهای تجویزی باعث تسکین درد شما نشود.
- یکی از زانوها در مقایسه با زانوی دیگر قرمزتر شده باشد و در هنگام لمس احساس گرمی را به دست منتقل کند.
آزمایشات و تشخیص
به احتمال زیاد پزشک با بررسی جزئیات سابقه پزشکی بیمار و انجام معاینات فیزیکی، فرایند درمان آب آوردن زانو را آغاز می‌کند. پس از آن ممکن است به انجام آزمایشاتی برای تشخیص علت زمینه‌ای تورم زانو نیاز باشد.
تصویربرداری پزشکی
تصویربرداری پزشکی با هدف نمایش محل بروز مشکل انجام میشود. روش‌هایی که برای این کار مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
- تصویربرداری اشعه‌ی ایکس: اشعه‌ی ایکس برای تصویربرداری از استخوان‌های شکسته یا دررفته مورد و تشخیص ورم مفاصل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سونوگرافی: این آزمایش با هدف بررسی آرتریت یا اختلالات مربوط به تاندون‌ها و رباط‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ام آر آی: این روش تصویربرداری نیز برای تشخیص صدمات وارده به بافت نرم، تاندون‌ها و رباط‌ها، که در تصویربرداری اشعه ایکس قابل مشاهده نیستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آسپیراسیون مفصل (آرتروسنتز)
در این روش پزشک مایع تجمع یافته در زانو را برای بررسی وجود هر کدام از موارد زیر، از آن خارج می‌کند:
- خون، که ممکن است به علت آسیب یا اختلالات خونریزی وجود داشته باشد.
- باکتری‌ها، که می‌توانند منجر به عفونت شوند.
- کریستال‌هایی که معمولاً در بیماری‌های نقرس یا شبه نقرس مشاهده می‌شوند.
داروها و شیوه‌های درمانی
روش‌های درمان آب آوردن زانو بسته به علت تورم زانو، شدت آن و سابقه‌ی پزشکی بیمار متفاوت خواهند بود. فرایند درمان اغلب شامل تسکین درد و تخلیه‌ی مایع از مفصل زانو میشود.
داروها
اگر استفاده از مسکن‌های بدون نسخه برای تسکین درد کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهای خوراکی را برای کاهش درد تجویز کند. به منظور کاهش التهاب، پزشک ممکن است مصرف یک استروئید خوراکی مانند پردنیزون را توصیه کند. همچنین، برخی از انواع دیگر استروئیدها را می‌توان مستقیماً به مفصل زانو تزریق کرد.
روش‌های تزریقی
- تسکین درد: در مواقعی که تورم بسیار گسترده باشد و یا درد و ناراحتی، طاقت بیمار را تاب کرده باشد، تخلیه‌ی مایع جمع شده در زانو می‌تواند در تسکین درد و فشار بسیار مؤثر باشد. کاهش درد و تورم در بهبود توان حرکتی مفصل زانو بسیار مؤثر خواهد بود.
- تخلیه‌ی مایع عفونی: در شرایط بروز عفونت شناخته شده، تخلیه‌ی مایع تجمع یافته‌ی آلوده در تسکین درد، بهبود توان حرکتی مفصل و جلوگیری از آسیب به آن بسیار کارآمد خواهد بود.
- تزریق دارو به مفصل زانو: تزریق و آسپیراسیون زانو در زمان مناسب، باعث تسکین شرایط مفصل خواهد شد.
- اوزون تراپی: اوزون تراپی، نوعی تکنیک تزریقی است که از اوزون برای تزریق به مفصل زانو استفاده میشود. استفاده از اوزون برای تزریق، روند بهبودی تورم مفصل زانو را بسیار سریع‌تر از درمان‌های قدیمی به پیش می‌برد. از آنجایی که مولکول اوزون به شدت واکنش‌پذیر است، تزریق آن به کپسول مفصلی باعث تحریک فرایند ترمیم مفصل فیبروبلاستی خواهد شد.
ماساژدرمانی
در صورتی که منعی نداشته باشد، ماساژ ملایم زانو و نواحی اطراف آن، منجر به کاهش میزان تورم خواهد شد. در این روش پزشک، با وارد آوردن فشاری اندک و حرکتی چرخشی و ملایم، پوست روی زانو را، با هدف کشیدگی و انبساط بافت همبند زیر آن، که بخش عمده‌ای از عروق لنفاوی در آن واقع شده‌اند، ماساژ می‌دهد. این عمل تا زمانیکه پوست نرم‌تر، گرم‌تر و منبسط‌‌تر شود، ادامه پیدا می‌کند. سپس با تغییر موقعیت دست از روی زانو برروی مفصل ران، یعنی ناحیه‌ای که غدد لنفاوی در آن قرار گرفته‌اند، عمل ماساژ ادامه می‌یابد.
جراحی و سایر شیوه‌های درمانی
ممکن است انجام جراحی‌هایی از قبیل آرتروسنتز (کشیدن مایع از زانو)، آرتروسکوپی (وارد کردن یک لوله‌ی سبک به مفصل زانو) و یا تعویض مفصل زانو، برای درمان علت زمینه‌ای تورم زانو نیاز باشد.
برای درمان ورم و آب آوردن زانو روش های دیگری ازجمله لیزر درمانی و تحریک الکتریکی جلدی (تی ان اس) نیز وجود دارد.
درمان‌های خانگی و تغییرات در سبک زندگی
اقدامات مراقبتی ممکن برای درمان و کنترل تورم زانو عبارتند از:
- استراحت: از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تحمل وزن دارند، تا حد امکان پرهیز کنید.
- یخ درمانی و بالا قرار دادن زانو: برای کنترل درد و تورم، هر 2 تا 4 ساعت، مقداری یخ را برای 15 الی 20 دقیقه بر روی زانوی خود قرار دهید. در موقع انجام این کار، زانوهای خود را بالاتر از قلب خود قرار دهید. برای راحتی از چند بالش استفاده کنید.
- استفاده از مسکن: مصرف مسکن‌های بدون نسخه‌ای چون استامینوفن (تیلنول، غیره) و یا ایبوپروفن (ادویل، موترین IB و غیره)، در کاهش درد زانو، بسیار مؤثر خواهد بود.
پیشگیری
تورم زانو می‌تواند در نتیجه‌ی وارد آمدن یک آسیب یا یک بیماری مزمن ایجاد شود. برای مدیریت سلامت کلی خود و جلوگیری از بروز آسیب عمل به توصیه‌های زیر بسیار مؤثر خواهد بود:
- تقویت عضلات اطراف زانو: عضلات قوی اطراف زانو می‌توانند فشار وارد بر این مفصل را تقلیل دهند.
- انتخاب ورزشی کم آسیب: فعالیت‌های ورزشی خاص مانند ایروبیک در آب و شنا، فشار تحمل وزن دائمی را برروی مفصل زانو وارد نمی‌آورند.
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن منجر به بروز آسیب‌های فرسایشی و در نهایت تورم زانو خواهد شد.
