دررفتگی کشکک زانو درمان با فیزیوتراپی و ورزش

دررفتگی کشکک زانو نباید با دررفتگی زانو اشتباه گرفته شود. در دررفتگی کشکک زانو، تنها استخوان مسطح و کوچکی که در جلوی زانو قرار دارد از جای خود خارج می‌شود اما در دررفتگی زانو، استخوان‌های ساق پا و ران پا از جای خود خارج می‌شوند. اگر زانوی شما دچار دررفتگی شده است، فشار بسیار شدیدی موجب شده که استخوان‌های اصلی زانو جابه‌جا شوند. دررفتگی زانو، آسیب بسیار جدی‌تر است که میزان بروز آن نیز نسبت به دررفتگی کشکک زانو بسیار کمتر است. این آسیب به شدت دردناک و نیازمند اقدامات اورژانسی می‌باشد. دررفتگی زانو در موارد خفیف معمولاً با روش‌های غیرجراحی ممکن است، اما در موارد آسیب متوسط تا شدید ممکن است به چند عمل جراحی برای درمان نیاز باشد. پزشک می‌تواند کشکک زانوی دررفته را با دست جااندازی کند. پس از جااندازی کشکک زانو، شما همراه با یک وسیله‌ی ثابت‌کننده‌ی پا که درون یک آتل قرار دارد به خانه فرستاده می‌شوید. برای کمک به بهبودی شما، گذراندن چند هفته فیزیوتراپی تجویز می‌شود.

علل

دررفتگی مفصل زانو معمولاً بر اثر یکی از علل زیر است:

• ضربه یا فشار مستقیم ناگهانی به زانو: این عامل، شایع‌ترین دلیل دررفتگی کشکک زانو است.
• فشار بسیار زیاد به زانو در حین حرکت: یکی دیگر از علل شایع دررفتگی کشکک زانو، چرخش دادن ناگهانی پا است که موجب وارد شدن فشار زیاد به کشکک زانو می‌شود.
• ضعف عضلات پا: در افرادی که عضلات پایشان ضعیف است و یا قدرت عضلات مختلف آن‌ها با هم متعادل نیست، ممکن است فشار غیرضروری به کشکک زانو وارد شود و خطر دررفتگی کشکک زانو زیاد است.
• قد: ورزشکارانی که قد بسیار بلندی دارند، بیش از دیگران در معرض خطر دررفتگی کشکک زانو هستند.
• بالا رفتن یا منحرف شدن کشکک زانو: در صورتی که کشکک زانو از شیار استخوانی که درون آن قرار دارد، منحرف شود و راستای قرارگیری آن اشتباه شود، دررفتگی کشکک زانو رخ می‌دهد.
• سابقه‌ی آسیب‌دیدگی: در صورتی که سابقه‌ی آسیب شدید زانو و دررفتگی کشش زانو را داشته باشید، احتمال دررفتگی کشکک زانوی شما بیشتر است.

دررفتگی کشکک زانو معمولاً نتیجه‌ی مستقیم یکی از حوادث زیر است:

• تصادفات ماشین: اگر زانو با شدت بسیار زیادی به یک جسم یا سطح سخت برخورد کند، این فشار زیاد موجب دررفتن کشکک زانو از جای خود می‌شود.
• آسیب‌های ورزشی: این مورد از تصادفات ماشین کمتر رخ می‌دهد. اما در صورتی که با شدت زیاد به یک بازیکن دیگر برخورد کنید یا در حالی که زانویتان خمیده است با شدت به زمین بخورید و یا زانوی شما تحت فشار، بیش ‌از حد باز شود، دررفتگی کشکک زانو رخ می‌دهد.
• زمین خوردن: این مورد اغلب برای اسکی‌بازان و دوندگانی رخ می‌دهد که کنترل خود را از دست داده و در حالتی که زانویشان خمیده و یا بیش ‌از حد باز است، زمین می‌خورند.

علائم

علائم دررفتگی کشکک زانو به نوع آسیب وارد شده به زانو و شدت آن و همچنین بروز سایر آسیب‌های همزمان به زانو، بستگی دارد. اصلی‌ترین علائم دررفتگی زانو عبارتند از:

• عدم توانایی حرکت دادن زانو: اگر کشکک زانو به سمت خارج زانو حرکت کرده باشد، زانو در حالت خمیده قفل شده و حرکت دادن آن دشوار است.
• خالی کردن زانو: زمانی که بر روی زانوی آسیب‌دیده فشار وارد می‌شود، زانو خالی می‌کند و این فشار را تحمل نمی‌کند.
• درد شدید زانو در هنگام ایستادن
• جابه‌جا شدن کشکک زانو: در دررفتگی‌های متوسط تا شدید، کشکک زانو نه ‌تنها از محل شیار اصلی خود خارج نمی‌شود، بلکه به طور کامل به سمت کناره‌ی خارجی زانو حرکت می‌کند.
• حرکت کردن بیش ‌از حد کشکک زانو: ممکن است شما حس کنید که کشکک زانو در جای صحیح خود قرار دارد و به راحتی جابه‌جا می‌شود.
• حساسیت به لمس: لمس کردن کشکک زانو، دردناک است.
• کبودی: ممکن است در طی روند بهبودی پس از دررفتگی، کشکک زانو و اطراف آن کبود باشد.
• تورم: تورم یا اصطلاحاً آب آوردن زانو که ناشی از تجمع بیش ‌از حد مایع در مفصل زانو، پس از آسیب‌دیدگی است.

زمانی که کشکک زانو دچار دررفتگی می‌شود، شما ممکن است صدای تق‌تق زانوی خود را بشنوید. علائم زیر نیز شایع هستند:

• درد شدید زانو: زانوی شما درد شدیدی دارد تا جایی که نمی‌توانید آن را حرکت دهید.
• زانو متورم و کبود است.
• به نظر می‌رسد قسمتی از زانو از جای خود خارج شده و بیرون زده است.

تشخیص

برای ارزیابی آسیب زانو از تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس و اسکن MRI استفاده می‌شود. اگر کشکک زانو به طور کامل از محل خود خارج شده باشد، رباط نگهدارنده‌اش احتمالاً به طور جدی آسیب دیده است. همچنین، با دررفتن کشکک زانو، ممکن است غضروف مفصلی که بین کشکک زانو و استخوان ران پا قرار دارد نیز آسیب ببیند. تصاویر اشعه ایکس و اسکن MRI می‌توانند نشان دهنده‌ی موقعیت کشکک زانو و همچنین سایر علل احتمالی درد زانو باشند.

درمان

مراقبت‌های اولیه

طی چند روز اول پس از آسیب‌دیدگی می‌توانید برای کاهش تورم زانو، زمانی که نشسته‌اید پای خود را بالا نگه دارید و هر چند ساعت یک‌بار برای 10 تا 15 دقیقه روی زانوی خود کمپرس سرد بگذارید.

جااندازی

اگر کشکک زانو به طور کامل از جای خود خارج شده باشد، اولین اقدام درمانی، بازگرداندن کشکک زانو به جای اصلی خود است. به این کار جااندازی مفصل گفته می‌شود که برخی اوقات ممکن است به طور خود به خودی و بدون نیاز به اقدام درمانگر، اتفاق بیافتد. اگر کشکک زانو به خودی خود سر جایش بازنگردد، پزشک جااندازی را انجام می‌دهد.

بیرون کشیدن مایعات مفصلی

اگر مقادیر زیادی مایعات التهابی در مفصل زانو جمع شده باشند، پزشک با استفاده از یک سرنگ، این مایعات را از درون مفصل بیرون می‌کشد.

درمان با جراحی

در صورتی که دررفتگی زانو یا کشکک زانو موجب بروز آسیب جدی به رباط‌ها یا غضروف مفصلی شده باشد، لازم است عمل جراحی زانو انجام شود.

زانوبند طبی برای بی‌حرکت کردن زانو

بعد از جااندازی کشکک زانو یا پس از جراحی، ممکن است لازم باشد برای مدتی از بریس یا زانوبند طبی استفاده کنید. برخی از بریس‌های زانو به نحوی طراحی شده‌اند که به صورت کنترل شده اجازه می‌دهند زانوی شما کمی حرکت کند و بدین ترتیب از خشک شدن زانو جلوگیری می‌شود.

داروهای مسکن

ممکن است طی چند روز اول که درد زانوی شما زیاد است، نیاز به داروهای مسکن مانند استامینوفن و ایبوبروفن داشته باشید.

توان‌بخشی و فیزیوتراپی

بعد از بازسازی رباط کشکک زانو، لازم است توان‌بخشی و درمان‌های فیزیوتراپی به منظور افزایش قدرت عضلانی و کمک به حرکت صحیح کشکک زانو در جای خود، انجام شوند. این درمان‌ها به افزایش چابکی و سرعت حرکتی زانو نیز کمک می‌کنند. طی یک ماه اول، تمرکز درمان بر ترمیم رباط آسیب‌دیده و حفظ دامنه حرکتی مفصل زانو است. درمان‌های تجویز شده همگی با توجه به توصیه‌های ویژه‌ی جراح شما هستند. با پیشرفت بیشتر بیمار در روند درمان، تمرینات افزایش قدرت عضلانی و ثبات مفصلی به‌تدریج آغاز می‌شوند. در ماه آخر توان‌بخشی، تمرکز بر روی تمرین کردن حرکات خاص ورزشی (برای ورزشکاران) است. برخی از مدالیته‌های درمانی ویژه در فیزیوتراپی به تسکین درد و تورم زانو در حین توان‌بخشی، کمک می‌کنند، از جمله:

• درمان با لیزر سرد
• اولتراسوندتراپی
• تحریک الکتریکی عصب‌ها (TENS)
• شاک‌ویوتراپی
• ماساژتراپی
• مگنت‌تراپی
• اوزون‌تراپی

تمرینات توان‌بخشی برای دررفتگی کشکک زانو

تمرینات زیر معمولاً برای بیمارانی تجویز می‌شود که به دررفتگی کشکک زانو دچار می‌شوند:

• انقباض استاتیک عضلات چهارسرران

• تمرین جمع کردن پاها به سمت هم (عضلات داخل ران)

• تمرین خم کردن زانو

• حرکت دادن مفصل ران به عقب در حالت ایستاده

توان‌بخشی و فیزیوتراپی برای دررفتگی‌های مکرر کشکک زانو

در برخی از افراد، دررفتگی زانو به حالت مزمن در می‌آید و کشکک زانوی آن‌ها دیگر در جای خود ثابت نیست و به راحتی از جای خود خارج می‌شود. این مشکل می‌تواند ناشی از مسطح بودن قسمت قدامی استخوان فمور (ران پا) و شل بودن بافت‌های همبند زانو باشد. در این موارد، قبل از اقدام به انجام عمل جراحی، لازم است در ابتدا با کمک فیزیوتراپی و تمرینات مخصوص، عضلات پشتیبانی کننده از کشکک زانو، تقویت شوند.

بهبودی

بهبودی کامل پس از دررفتگی مفصل زانو معمولاً در حدود 6 هفته طول می‌کشد. البته در مواردی ممکن است بازگشت بیمار به ورزش یا فعالیت‌های پرفشار سابق کمی بیشتر طول بکشد.