درمان شکستگی استخوان مچ پا با فیزیوتراپی و ورزش

در شکستگی مچ پا، استخوان مچ پا دچار آسیب‌دیدگی می‌شود. ممکن است شکستگی مچ پا در اثر یک حادثه رانندگی، یک گام برداشتن اشتباه و یا افتادن و سقوط رخ دهد. شدت و میزان شکستگی مچ پا می‌تواند متفاوت باشد. شکستگی ممکن است شامل یک ترک‌خوردگی ساده باشد و یا ممکن است به‌قدری شدید اتفاق افتد که پوست شما نیز سوراخ شده باشد. درمان شکستگی مچ پا به محل دقیق شکستگی و شدت آن بستگی خواهد داشت. از جمله درمان‌های متداول در خصوص شکستگی مچ پا می‌توان به ثابت کردن شکستگی و گچ گرفتن و یا قرار دادن پا در کفش های مخصوص اشاره کرد تا به‌ واسطه آن مفصل بی‌تحرک شده و استخوان‌ ترمیم گردد. پس‌ازآن هنگامی‌که پزشک اجازه دهد، برنامه درمانی فیزیوتراپی باید آغاز شود تا عوارض بی‌تحرکی مفصل رفع شده و عملکرد طبیعی مفصل بازگردد.

علل

شایع‌ترین علل شکستگی مچ پا عبارت‌اند از:

• تصادفات اتومبیل: صدمات رایج حوادث رانندگی می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی شدید مچ پا شود.
• سقوط: لیز خوردن و یا افتادن می‌تواند باعث شکستگی استخوان‌های مچ پا شود. همچنین فرود آمدن بر روی پاهای خود پس از پریدن، حتی از یک ارتفاع کم نیز می‌تواند باعث شکستگی استخوان مچ پا شود.
• گام برداشتن اشتباه: گاهی اوقات تنها با قرار دادن اشتباه پای خود بر روی زمین ممکن است استخوان مچ پا شکسته شود. چرخاندن مچ پا نیز می‌تواند باعث پیچ‌خوردگی یا شکستگی استخوان مچ پا شود.
• استفاده بیش‌ازحد از مفصل مچ پا: شکستگی استرسی در استخوان‌هایی که فشار و وزن بدن بر آن‌ها تحمیل می‌شود، مانند استخوان مچ پا، امری رایج است. این ترک‌های کوچک معمولاً در طول زمان و در اثر فشارهای مکرر و یا استفاده بیش‌ازحد ایجاد می‌شوند، مانند دویدن در مصافت‌های طولانی.

عوامل خطر

در اثر عوامل زیر ممکن است، احتمال شکستگی مچ پا افزایش یابد:

• شرکت در ورزش‌های پربرخورد
• استفاده از روش یا تجهیزات ورزشی نامناسب
• افزایش ناگهانی سطح فعالیت خود
• کار در مشاغل خاص. برخی از محیط‌های کاری خاص، مانند مکان‌های در حال ساخت‌وساز، شما را در معرض خطر سقوط از ارتفاع و یا افتادن اشیای سنگین بر روی پا قرار می‌دهد.
• نامرتبی خانه و یا نامناسب بودن نور خانه. قدم زدن در یک‌ خانه نامرتب و یا فضایی که از نور کافی برخوردار نیست، می‌تواند باعث افتادن و آسیب‌دیدگی مچ پای شما شود.
• برخی از بیماری‌های خاص. کاهش تراکم استخوان‌ها (پوکی استخوان) می‌تواند شما را در معرض خطر آسیب‌دیدگی استخوان مچ پا و سایر استخوان‌ها قرار دهد.

علائم

نشانه‌های شکستگی مچ پا عبارت‌اند از:

• درد شدید مچ پا و حساسیت به لمس
• کبودی و تورم
• اختلال درحرکت پا و یا قرار دادن وزن بر روی آن
• عجیب شدن ظاهر مچ پا (دررفتگی)
• شنیدن صدای یک ضربه محکم و ناگهانی و یا برخورد دو شیء هنگام آسیب‌دیدگی.
• خونریزی (درصورتی‌که استخوان به پوست آسیب رسانده باشد) گاهی اوقات ممکن است استخوان باعث پارگی پوست شده و از آن خارج شود.

انواع شکستگی مچ پا

انواع شرایطی که ممکن است با شکستگی مچ پا در ارتباط باشند، عبارت‌اند از:

• خورد شدن استخوان: در این حالت استخوان در چند نقطه دچار شکستگی خواهد شد.
• دررفتگی: حالتی است که در آن استخوان به‌درستی در مفصل قرار نمی‌گیرد و از موقعیت خود خارج می‌شود.
• شکستگی ترکه‌ای: حالتی که در آن استخوان تنها در یک سمت دچار شکستگی می‌شود (معمولاً در کودکان بیشتر دیده می‌شود)
• بد جوش خوردن: زمانی که استخوان در موقعیت نامناسب بهبود ‌یابد.
• جوش نخوردن: زمانی که انتهای دو استخوان شکسته، به‌درستی باهم ادغام نمی‌شوند.
• آسیب‌دیدگی صفحات رشد: در کودکان، مناطقی در انتهای استخوان (در نزدیکی مفصل) وجود دارد که وظیفه رشد استخوان‌ها را به عهد دارند. اگر صفحه رشد استخوان آسیب‌دیده باشد ممکن است، رشد استخوان تحت تأثیر قرار بگیرد. ترمیم درست و التیام صفحات رشد، برای رشد آینده کودک ضروری است.

عوارض شکستگی مچ پا

• آرتریت (آرتروز) مچ پا
• عفونت استخوان (استئومیلیت)
• سندرم کمپارتمان (گیر افتادگی مچ پا)
• آسیب‌دیدگی عصب یا رگ‌های خونی

تشخیص

درمان

داروها

ممکن است پزشک برای تسکین درد، داروهای غیر نسخه‌ای مانند استامینوفن و غیره را توصیه نماید.

جا انداختن و گچ گرفتن مچ پا

درمان متداول برای شکستگی مچ پا، شامل جا انداختن و قرار دادن گچ بر روی مچ پا یا استفاده از آتل‌های مخصوص مانند چکمه‌های خاص است. به این ترتیب، مفصل مچ پا بی‌حرکت می‌شود و این امکان را دارد که خود را ترمیم و بازسازی کند. میزان و شدت محدودیت حرکت مفصل مچ پا پس از شکستگی، به میزان و شدت شکستگی بستگی دارد.

توان‌بخشی و فیزیوتراپی

پس از اجازه پزشک، برنامه درمانی فیزیوتراپی باید شروع شود تا عوارض بی‌حرکتی مفصل مچ پا جبران شده و عملکرد حرکتی آن بازسازی شود. در برخی موارد شکستگی مچ پا، دوره بهبودی ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. درمان‌های استاندارد و گسترده که در منزل نیز باید پیگیری شوند، برای بازگرداندن عملکرد مچ پا ضروری هستند. هدف از درمان‌های فیزیوتراپی پس از شکستگی مچ پا و یا بی‌حرکت ماندن آن برای مدت‌زمان طولانی، شامل افزایش توانایی مفصل برای تحمل وزن، ترمیم بافت‌ها به‌منظور افزایش عملکرد مفصل، افزایش قدرت و توانایی مفصل به جهت انجام فعالیت‌های روزمره زندگی است.

• کایروپراکتیک یا درمان‌های دستی ازجمله ماساژ بافت‌های نرم و حرکت مفاصل توسط یک فیزیوتراپیست، درد بیمار را تسکین داده و وجود هرگونه تحریک‌پذیری را در بافت‌های نرم یا تاندون‌ها کاهش می‌دهد. همچنین دامنه حرکتی مفصل و توانایی کارکرد بافت‌های آن نیز جهت حرکت صحیح مچ پا، بازسازی خواهد شد.
• ورزش‌درمانی ازجمله تمرینات افزایش‌دهنده قدرت و عملکرد استخوان مچ پا و عضلات اطراف آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.
• بازآموزی عصبی – عضلانی (NMR) برای بازگرداندن ثبات، باز توانی اندام‌های تحتانی، بهبود ثبات مفصل پروگزیمال و بهبود حرکت و مکانیک مچ پا در فعالیت‌های روزانه مفید است.
• سایر روش‌های درمانی فیزیوتراپی ازجمله: اولتراسوند درمانی، تحریک الکتریکی عصب‌ها (TENS)، درمان با لیزر سرد، شاک ویو تراپی و مگنت درمانی نیز می‌توانند در کاهش درد، بهبود تحرک و کاهش التهاب مفاصل مچ پا و عضلات و تاندون‌های اطراف آن مؤثر باشند.

تمرینات توان‌بخشی برای شکستگی مچ پا

در اینجا چند نمونه از تمرینات رایج ، جهت باز توانی شکستگی مچ پا معرفی خواهند شد. هرکدام از این تمرینات را به‌آرامی شروع کنید. اگر در اثر این تمرینات دچار درد شدید، تمرین را متوقف کنید. متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی شما، زمان مناسب شروع این تمرینات را به شما خواهد گفت، همچنین مناسب‌ترین تمرین بر اساس شرایط شما نیز معرفی می‌گردد.

• کشش ساق پا (زانو صاف)

• کشش ساق پا (زانو خم)

• خم کردن پلانتار مچ پا

• خم کردن مچ پا به سمت بدن (دورسی فلکشن مچ پا)

• خم کردن مقاومتی پلانتار مچ

• خم کردن مقاومتی مچ پا به سمت بدن

• معکوس کردن مقاومتی مچ پا

• برگرداندن مچ پا

• نوشتن حروف الفبا با مچ پا

• بلند کردن پاشنه

دوره بهبودی

عواملی وجود دارد که می‌توانند تا حد زیادی درترمیم و بازگشت عملکرد مچ پای‌شکسته مؤثر باشند، ازجمله: سیگار کشیدن، دیابت و سن. با افزایش سن، زمان‌ترمیم و التیام استخوان‌های شکسته افزایش خواهد یافت. همچنین اگر شما به دیابت مبتلا باشید و یا دخانیات مصرف کنید، زمان‌ترمیم و التیام شما افزایش خواهد یافت.